Loading...

Κατηγορίες

Τετάρτη 04 Δεκ 2019
ΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ
Κλίκ για μεγέθυνση

 

 

 

Επιμέλεια Β. Αντωνίου

 

Στις 7.1.1944 αποφασίζεται να σταλούν στη Γιουγκοσλαβία και στην Ελλάδα άνθρωποι της Γ’ Διεθνούς. Για την Ελλάδα έρχεται ο Ζωγράφος

Η πρώτη επίσημη επαφή του ΚΚΕ με την Γ΄Διεθνή γίνεται στις 8.12.1944, δηλαδή στο κορύφωμα των συγκρούσεων του Δεκεμβρίου.

8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Εστάλη στον Μολότοφ   ερώτηση του μέλους του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ Πέτρου Ρούσου, ο οποίος έφτασε στη Σόφια, στην Κεντρική Επιτροπή του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος, εάν μπορεί να δοθεί επιπλέον βοήθεια στο ΚΚΕ, για να αντιμετωπίσει την ένοπλη επέμβαση της Αγγλίας.

9 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Ενημέρωσα στη Σόφια ότι στην παρούσα κατάσταση οι Έλληνες σύντροφοι δεν μπορούν να υπολογίζουν σε ενεργό επέμβαση και βοήθεια από εδώ. Συμβούλεψα επίσης την Κεντρική Επιτροπή του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος να μη δεσμεύεται άμεσα με την έναρξη εσωτερικού πολέμου στην Ελλάδα.

Φρίντριχ. Του ανέθεσα να ετοιμάσει σημείωμα για την Ελλάδα.

Εδώ ξεκαθαρίζει και ο μύθος που είχε διαδώσει το ΚΚΕ, ότι τάχα είχε πάρει μήνυμα από τον Δημητρώφ για τα Δεκεμβριανά. Το ΚΚΕ είχε διαδώσει, γιατί επίσημα δεν το είχε καταθέσει, ότι είχε πάρει τηλεγράφημα από τον «παππού» (εννοούσαν τον Δημητρώφ) που υπόδειχνε τη σύγκρουση το Δεκέμβριο 1944. Εδώ είναι ξεκάθαρο ότι καμιά ενίσχυση δεν πρέπει να περιμένουν οι Έλληνες σύντροφοι.

Στις 10.1.1944 ο Δημητρώφ καταγράφει μια συνομιλία του με τον Στάλιν, που είναι αποκαλυπτικότατη όσον αφορά τη θέση της Σοβιετικής Ένωσης για τον ελληνικό Δεκέμβριο του 1944. Γράφει λοιπόν:

Συμβούλεψα την Ελλάδα να μην αρχίσουν αυτό τον αγώνα. Τα μέλη του ΕΛΑΣ δεν έπρεπε να βγουν από την κυβέρνηση Παπανδρέου. Καταπιάστηκαν με μια δουλειά για την οποία δεν επαρκούν οι δυνάμεις τους. Φαίνεται υπολόγιζαν ότι ο Κόκκινος Στρατός θα κατέβαινε έως το Αιγαίο. Αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. Δεν μπορούμε να στείλουμε και στην Ελλάδα δικά μας στρατεύματα. Οι Έλληνες έκαναν βλακεία.

Οι Γιουγκοσλάβοι θέλουν να πάρουν την ελληνική Μακεδονία. Θέλουν επίσης την Αλβανία, καθώς και κομμάτια της Ουγγαρίας και της Αυστρίας. Αυτό είναι απερισκεψία. Δε μου αρέσει η συμπεριφορά τους. Ο Χέμπρανγκ φαίνεται λογικός άνθρωπος και κατάλαβε τι του είπα, αλλά οι άλλοι στο Βελιγράδι δεν καταλαβαίνουν.

Ο Στάλιν είχε έρθει σε κάποια επαφή με τους Έλληνες κομμουνιστές ηγέτες, προφανώς μέσω του Τίτο. Του είχαν θέσει το θέμα της σύγκρουσης του Δεκεμβρίου 1944 και εκείνος τους απάντησε με τον τρόπο που αναφέρει ο Δημητρώφ. Το χαρακτηριστικό είναι το «συμβούλευσα», πράγμα που δεν δείχνει κανονική κομματική σύνδεση. Και χαρακτηρίζει το Δεκέμβριο 1944, βλακεία.

Όταν η ηγεσία του ΚΚΕ άρχιζε τη σύγκρουση του Δεκεμβρίου 1944 γνώριζαν πολύ καλά τις απόψεις του Στάλιν. Και όμως, όχι μόνο τις αγνόησαν, αλλά και φρόντισαν να τις διαστρέψουν με τους ψιθύρους για το μυστηριώδες τηλεγράφημα του «παππού», που ποτέ δεν είχε έρθει ή καλύτερα που ήταν κατηγορηματικά αντίθετο από τα όσα ψιθύριζαν. Την απόφαση για την αναμέτρηση του Δεκεμβρίου 1944 την πήρε η ηγεσία του ΚΚΕ παρά την αντίθετη γνώμη του Στάλιν. Λειτουργεί φυσιολογικά, όπως όταν πήγε στο Λίβανο ή στην Καζέρτα.

 

Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ σέρνονται προς τη σύγκρουση

Ο Τσόρτσιλ, αφού ρύθμισε τις ζώνες επιρροής με τον Στάλιν και εξασφάλισε ότι η Ελλάδα ανήκει στη δική τους, αποφασίζει να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με το ΚΚΕ και το ΕΑΜ. Επρεπε να τα συντρίψει. Το πρόβλημα είναι να παρασύρει την Αριστερά. Αγριεύει όταν ο Γ. Παπανδρέου του ανακοινώνει ότι τα βρήκε μαζί τους για την παράδοση των όπλων. Οι Άγγλοι θα χρησιμοποιήσουν τον Σβώλο και τον Μπακιρτζή. Αυτοί τους διοχετεύουν φήμες ότι κινούνται οι δεξιοί να τους δέσουν. Αυτοί θα κάνουν τον Σιάντο να ανακαλέσει την απόφαση που υπέγραψε το ΚΚΕ στις 27.11.1944, κάτι που ουσιαστικά οδηγεί στην αναμέτρηση. Και ο λόγος που ανακαλεί την απόφαση το βράδυ της 27.11.1944 είναι ότι ο Ζέρβας και ο Βεντήρης πήραν απόφαση να δράσουν άμεσα. Ο Γ. Σιάντος σε έκθεσή του προς το Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ την επομένη της συμφωνίας της Βάρκιζας θα γράψει στο πρώτο κεφάλαιο της δημοσιευμένης έκθεσης:

Κεφάλαιο πρώτο: Τι προηγήθηκε. Πώς ετοιμάζεται η αντίδραση. Τι δυνάμεις αντιπαρατάχθηκαν.

Από την Κατοχή (Καλοκαίρι 1944) είχε πέσει στα χέρια του ΕΑΜ της Αθήνας ένα «σχέδιο επιχειρήσεων» εναντίον του ΕΛΑΣ που είχε συνταχθεί από ανώτερα στελέχη των αντιδραστικών οργανώσεων (Χ-ΕΔΕΣ-ΙΤ κλπ.) και των Ταγμάτων Ασφαλείας. Το σχέδιο συντάχτηκε μέσα στο τότε Υπουργείο Εθνικής Αμύνης. Ηταν συνταγμένο με μεγάλες λεπτομέρειες και πρόβλεπε να συγκεντρώσει δυνάμεις στα καίρια σημεία της Αθήνας για να χτυπήσει τον ΕΑΑΣ και μ’ άλλες δυνάμεις να εμποδίσει τη βοήθεια του απ΄ έξω, από τους αντάρτες.

Μετά την απελευθέρωση, η συγκέντρωση τόσων δυνάμεων στο Γουδί, η προσπάθεια από την πρώτη μέρα να σχηματίσει στη Σχολή Ευελπίδων «εστία αντιστάσεως», η συγκρότηση μεγάλων δυνάμεων στου Μακρυγιάννη, παρά τις διαμαρτυρίας των ΕΑΜικών Υπουργών για την αργοπορία διάλυσης του εκεί Συντάγματος Χωροφυλακής εξαιρετικός εξοπλισμός των τμημάτων της Αστυνομίας και κάθε αστυνομικού σταθμού είτε αστυνομίας πόλεων, είτε χωροφυλακής, η διατήρηση με πείσμα ενόπλων συμμοριών στα μεγάλα ξενοδοχεία της Ομόνοιας (Ερμής-Εθνικόν κ.ά.) όπως και σ’ άλλα κτίρια στην οδό Σόλωνος, Πλ. Κάνιγγος, στο Κολωνάκι κλπ., η προσπάθεια να κρατήσει συσσωματωμένους και εξοπλισμένους στο Γουδί τους Ταγματασφαλίτες και τους δωσίλογους χωροφύλακες που τους εκγύμναζε μάλιστα εντατικά σε σχηματισμούς στρ. τμημάτων (Τάγματα-Λόχοι-Διμοιρίες) διέγραφε καθαρά την έναρξη εφαρμογής του παραπάνω «σχεδίου ενέργειας» της αντίδρασης.

Αντιμέτωπες Δυνάμεις

Αντίδραση και Άγγλοι.

Η αντίδραση μέσα στην Αθήνα είχε 11.700 ενόπλους. Σ’ αυτούς πρέπει να προστεθεί και ο αριθμός των Ταγμάτων Εθνοφυλακής (ο Πλαστήρας στις 26.12.44 τα ανέβασε σε τριάντα (30) που έφτιαξαν με επιστράτευση), περισσότεροι από 4.000. Ώστε οι Ελληνικές δυνάμεις ανέρχονται σε 15.000.

 

Οι Άγγλοι είχαν φέρει από τις πρώτες ημέρες της απελευθέρωσης μέχρι την 1.12.44 μια Μεραρχία, από την οποία μια ταξιαρχία τουλάχιστον με μηχανοκίνητο τμήμα έμεινε στην Αθήνα: 2.500.

Άλλες δυνάμεις Εγγλέζικες (αστυνομία-ΕΜ-ΕΛ, ΟΥΝΡΡΑ κλπ.): 2.500.

Στο διάστημα του Δεκέμβρη και μέχρι τις 20 μεταφέρθηκε για τον αγώνα της Αθήνας από την Ιταλία (γι’ αυτό ήρθε και ο Αλεξάντερ) άλλη μια Μεραρχία και τουλάχιστον μια Ταξιαρχία Μηχανοκίνητου. Δύναμη: 10.000.

Γενικό Σύνολο των Άγγλων: 15.000.

Ώστε όλες οι δυνάμεις που αντιμετώπισε ο ΕΛΑΣ στην Αθήνα-Πειραιά στις 33 ημέρες ανέρχονται σε 30.000.

 

Δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

Στην Αθήνα και τον Πειραιά ο ΕΛΑΣ ήταν οργανωμένος στο Α΄ Σώμα Στρατού που περιλάμβανε: Μόνιμο και εφεδρικό στρατό. Η οργάνωση αυτή δικαιολογιόταν για την έλλειψη οπλισμού που είχε. Όσο αυξάνονταν οι ένοπλοι τόσο αύξανε και η δύναμη του τακτικού στρατού. Στο τέλος της κατοχής η πραγματική δύναμη σε ενόπλους του ΕΛΑΣ ήταν 2.500 τακτικός στρατός (ένοπλοι) και 18.000 εφεδρικός (άοπλοι).

Αμέσως μετά την απελευθέρωση η οργάνωση του ΕΛΑΣ Αθήνα Πειραια ήταν:

Στρατηγείο του Α΄ ΣΣ. με μηχανοκίνητο τμήμα: 250.

1η Ταξιαρχία Αθηνών

1ο Σύνταγμα 900.

2ο Σύνταγμα: 1.500.

2η Ταξιαρχία Αθηνών.

3ο Σύνταγμα: 900.

4ο Σύνταγμα: 1.200.

5ο Ανεξάρτητο Σύνταγμα περιχώρων: 400.

6ο Ανεξάρτητο Σύνταγμα Πειραιά: 1.200.

Σύνολο Α΄ Σ. Στρατού: 6.350.

Κατά την διάρκεια του αγώνα ενίσχυσαν το Α΄ Σ.Σ.

Η ΙΙ Μεραρχία με δυο συντάγματα (το 2ο αφοπλίστηκε από Εγγλέζικη ενέδρα στο Χαλάνδρι την 3.12.44), δύναμη: 2.500.

Η ΧΙΙΙ Μεραρχία με ελαττωμένη δύναμη: 2.000.

Η VΙΙΙ Ταξιαρχία (τρία συντάγματα) με δυναμη: 2.500.

Κι άλλα δυο Συντάγματα με δύναμη: 2.000.

Γενικό Σύνολο: 15.350.

Οι δυνάμεις αυτές μπήκαν προοδευτικά στον αγώνα και πολλές δεν έλαβαν καθόλου μέρος ή γιατί δεν πρόφτασαν (το 54ο Σύνταγμα) ή γιατί τάχτηκαν σε θέσεις που ήσαν απόκεντρες σε σχέση με τον αγώνα. (1-2 Συντάγματα στη Γραμμή Ελευσίνας-Σκαραμαγκά).

 

Η τελική απόφαση για τη σύγκρουση

Την 1.12.1944 το ΚΚΕ και το ΕΑΜ αποσύρουν τους υπουργούς τους από την εθνική κυβέρνηση. Η αναμέτρηση αρχίζει. Ο Γ. Σιάντος, με τόλμη που δεν είχε δείξει ποτέ ως τότε, αναδιοργανώνει την Κ.Ε. του ΕΛΑΣ, απομακρύνει τον Άρη και τον Σαράφη από την Αθήνα, αυτοανακηρύσσεται σε στρατηγό και παίρνει στο επιτελείο του ΕΛΑΣ δυο «άκαπνους» όπως τους έλεγαν στρατηγούς, το Μάντακα και το Χατζημιχάλη, και ετοιμάζει το σχέδιο ένοπλης ρήξης.

 

Στις 2.12.1944 ο Σιάντος εκδίδει την υπ’ αριθ. 3 διαταγή του νέι3υ Γενικού Στρατηγείου που είναι ουσιαστικά και κήρυξη του εμφύλιου πολέμου.

Αρ.Α.Π.3

ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ

Υπουργοί μας παρετήθησαν· στοπ. Κατ’ εξακριβωμένας πληροφορίας Ζέρβας ανεχώρησε εσπευσμένως εις Ήπειρον ίνα ενεργήσει γενικήν επιστράτευσιν και επιτεθεί καθ’ ημών στοπ. Προετοιμάστε και κινητοποιήσατε ογδόην, πρώτην, ενάτην και δεκάτην Μεραρχίας άνευ ουδεμιάς χρονοτριβής προς επίθεσιν εναντίον Ζέρβα προτού προλάβει να επιστρατευθεί στοπ. Αφαιρέσατε πρωτοβουλίαν από Ζερβα στοπ. Άμα πέρατι προετοιμασίας επιτεθείτε στοπ. Διατάξατε άμεσον διάλυοιν Εθνοφυλακης καθ’ άπασαν Ελλάδα με πολιτικά και εν ανάγκη βίαια μέσα. στοπ..

  1. 12.44

ΓΕΡΟΣ

 

Στις 2.12.1944 ο Σιάντος κηρύσσει τον πόλεμο κατά του Ζέρβα και απαιτεί τη διάλυση της εθνοφυλακής «με πολιτικά και εν ανάγκη βίαια μέσα». Η απόφαση για την ένοπλη σύγκρουση δεν πάρθηκε μετά το χτύπημα του συλλαλητηρίου αλλά πριν από αυτό. Και παίρνεται η απόφαση αυτή σε κατηγορηματική αντίθεση με τις συμβουλές του Στάλιν, που λέει:

Συμβούλευσα την Ελλάδα να μην αρχίσουν αυτόν τον αγώνα. Τα μέλη του ΕΛΑΣ δεν έπρεπε να βγουν από την κυβέρνηση Παπανδρέου... Οι Έλληνες έκαναν βλακεία.

Ο «στρατηγός» Γ. Σιάντος με το Π.Γ., εκτός του Ιωαννίδη που ήταν άρρωστος, πήραν την απόφαση της ένοπλης αναμέτρησης και επιδιώκουν να χτυπήσουν την αντίδραση προτού προλάβουν να κινηθούν αυτοί. Έχουν πειστεί ότι ο Βεντήρης και ο Ζέρβας αποφάσισαν να τους χτυπήσουν και θέλουν να τους προλάβουν. Και ένα ακόμη πρόβλημα που αναδύεται από τη διαταγή αυτή: μιλάει για χτύπημα της ελληνικής αντίδρασης. Πουθενά δεν κάνει λόγο για Άγγλους. Φαίνεται πραγματικά κωμικό, αλλά έτσι είναι: στο μυαλό αυτής της ηγεσίας υπάρχει η σκέψη ότι δεν πολεμάμε με τους Άγγλους! Και ας ξέρουν καλά τις θέσεις τους. Τηρούν τη γραμμή που τους είπε ο Ποπόφ στις 27.11.1944: ότι πρέπει να κρατήσουν τα όπλα τους ως τα Χριστούγεννα, αλλά να μη συγκρουστούν με τους Άγγλους. Αυτή η ειδοποίηση είχε γίνει και προς τα άλλα Κ.Κ. της Ευρώπης. Η περίφημη έκθεση Σιάντου συνεχίζεται με το κεφάλαιο «Η διεξαγωγή του αγώνα», που αποκαλύπτει την τραγελαφική κατάσταση.

Ο Σιάντος αυτοανακηρύσσεται στρατάρχης

Μετά τη σύγκρουση του με τον Σαράφη, ο Σιάντος παίρνει μια δραματική απόφαση να απομακρύνει το Σαράφη και τον Άρη, γιατί δεν τους έχει εμπιστοσύνη. Ο Σαράφης πρέπει να αντέταξε στη λογική της κινητοποίησης του λαού, που θα ματαίωνε τα σχέδια της αντίδρασης τη στρατιωτική λογική: να αντιμετωπίσουμε την αντίδραση με τα όπλα. Ο Σιάντος το αρνήθηκε και ο Σαράφης έφυγε από την Αθήνα. Η σύσκεψη των καπεταναίων στη Λαμία (17.11.1944) έχει κάνει τρομερά επικίνδυνο τον Άρη. Και καθώς ο Σιάντος συγκρούεται συνεχώς μαζί του, έπρεπε στην κρίσιμη αυτή στιγμή να τον απομακρύνει και αυτόν. Δεν μπορούσε να είναι σίγουρος ότι ο Άρης δε θα πραγματοποιούσε την απειλή του: να κινήσει τον ΕΛΑΣ στην Αθήνα και να καταλάβει την πόλη τσακίζοντας τους Άγγλους. Αυτός είναι ο μεγάλος φόβος του Σιάντου, που τον οδήγησε σε ανασχηματισμό της Κ.Ε. του ΕΛΑΣ και στη δημιουργία νέου αρχηγείου με επικεφαλής τον ίδιο και συνεργάτες τον Μάντακα και το Χατζημιχάλη, ως ανώτερους αξιωματικούς, γνωστούς για τη νωθρότητα της σκέψης τους και την αβουλία τους. Ο Σιάντος ουσιαστικά ανακήρυξε τον εαυτό του σε αρχιστράτηγο του ΕΛΑΣ.

Αποτέλεσμα εικόνας για Σιάντος Άρης Λαμια

Ο Σιάντος ήθελε να απαλλαγεί από τους ικανούς στρατιωτικούς, που θα απαιτούσαν ή θα επέβαλλαν τη στρατιωτική λύση. Και σ’ αυτή του τη σκέψη είχε σύμφωνο όλο το Π.Γ., που πήρε την απόφαση να ανακαλέσουν τη συμφωνία το βράδυ στις 27 προς τις 28.11.1944, γιατί όλοι ήταν σύμφωνοι ότι δεν θα συγκρούονταν με τους Άγγλους.

Τα γεγονότα παίρνουν πια το δρόμο τους. Στις 2.12.1944 Τσόρτσιλ εγκρίνει τα μέτρα των Ουίλσον-Σκόμπι και παρατηρεί ότι δεν πρέπει να αφοπλιστούν οι δεξιοί για να χρησιμοποιηθούν στη σύγκρουση. Ο Σιάντος στέλνει τον Άρη και τον Σαράφη στην Ήπειρο. ενώ ο Ζεύγος σε κύριο άρθρο του στο Ριζοσπάστη στις 3.12.1944, ημέρα του συλλαλητηρίου, έγραφε:

…Τώρα το λόγο τον έχει ο ελληνικός λαός. Οι μπαρουτοκαπνισμένοι μαχητές του ΕΛΑΣ , που τους ζητούν να παραδώσουν τα τιμημένα και κερδισμένα σε μάχες όπλα τους, οι περήφανοι πολίτες της Αθήνας... όλοι οι δημοκράτες, όλοι όσοι πονούν την Ελλάδα και το λαό της... Ο ελληνικός λαός θα σαρώσει την κυβέρνηση του εμφύλιου πολέμου και θα δημιουργήσει μια κυβέρνηση πραγματικής ενότητας.

Ο Γ. Παπανδρέου είχε δώσει άδεια για το συλλαλητήριο, αλλά την ανακάλεσε το βράδυ της 2ης προς 3. 12.1944, όταν μαζί με το συλλαλητήριο κηρύχτηκε γενική απεργία. Οι Άγγλοι τρέμουν. Τρομερές πληροφορίες φτάνουν αδιάκοπα στην Αθήνα, ο ΕΛΑΣ βαδίζει στην Αθήνα κ.λπ. Ο Λίπερ στέλνει το ένα μετά το άλλο τηλεγραφήματα στον Ίντεν. Πανικόβλητοι οι στρατιωτικοί ζητούν για μια στιγμή να απομακρύνουν τους αλεξιπτωτιστές. Ο Τσόρτσιλ όμως είναι αποφασισμένος. «Η καταστροφή στην Αθήνα δεν ισοσταθμίζεται με την κατάληψη της Μπολόνιας», θα γράψει σ’ ένα τηλεγράφημα της 3.12.1944. Μα ενώ όλοι βλέπουν τη σύγκρουση, το Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ παίρνει την απόφαση να στείλει αντιπροσωπεία στο εξωτερικό να διαφωτίσει τους λαούς για τα δίκαια του ΕΑΜ. Όπως γράφει ο Θανάσης Χατζής («Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε»), η ηγεσία πίστευε ότι μια ένοπλη αντίσταση «και όχι επίθεση» θα έδινε στο κίνημα ηθικό κύρος, θα προκαλούσε γενική εσωτερική και διεθνή συμπαράσταση και θα υποχρέωνε τους τρεις Μεγάλους Συμμάχους να επέμβουν για να δοθεί πολιτική λύση. Μ’ άλλα λόγια δεν αποφάσισε να καλέσει το λαό σε ένοπλη εξέγερση για τη νίκη και την επιβολή της λαοκρατικής εξουσίας, αλλά σε ένοπλη διαμαρτυρία και άμυνα για μια πραγματική «εθνική κυβέρνηση...».

Ο Δεκέμβρης 1944 δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί πέρα από αυτή τη σωστή διαπίστωση του Θανάση Χατζή. Ο Δεκέμβρης δεν είναι εξέγερση για κατάληψη της εξουσίας. Είναι αντίσταση στους Άγγλους. Δεν παραδίδουν τα όπλα. Δεν επιτίθενται και η πορεία των μαχών βεβαιώνει όλη τούτη τη διαπίστωση. Τα τμήματα του ΕΛΑΣ δεν χτυπούν τους Άγγλους. Αμύνονται. Αντίθετα χτυπούν τις δυνάμεις της ελληνικής αντίδρασης. Όλη η δράση, κατά το Π.Γ., είχε σκοπό να προκαλέσει την παρέμβαση των Μεγάλων για λύση του ελληνικού προβλήματος.

 

Η μεγάλη διαδήλωση που αιματοκυλίστηκε

Η απόφαση να απαγορευτεί η διαδήλωση του ΕΑΜ πάρθηκε τη νύχτα της 2 προς 3.12.1944. Ως δικαιολογητικό χρησιμοποιήθηκε το γεγονός ότι στις 3.12.1944 θα έδινε ο Λίπερ διάλεξη στον «Παρνασσό» και εκεί. Θα είχαν συγκεντρωθεί πολλοί επίσημοι. Έτσι, ο Γ. Παπανδρέου ρώτησε τον Εβερτ (αρχηγό της αστυνομίας) αν θα μπορούσε να πειστεί το ΕΑΜ να αναβάλει το συλλαλητήριο.

Ο Έβερτ απάντησε:Οχι. Και τότε πάρθηκε η απόφαση για απαγόρευση.

Το ΕΑΜ κατήγγειλε ως αυθαίρετη την απόφαση αυτή. Η κυβέρνηση συγκέντρωσε όλη τη δύναμη της αστυνομίας στους δρόμους γύρω από το Σύνταγμα για να εμποδίσει τους διαδηλωτές να φτάσουν στην πλατεία.

Για το τι συνέβη εκείνη τη μοιραία ημέρα, η περισσότερο αντικειμενική περιγραφή -και αυτό το παραδέχονται όλοι - είναι εκείνη του Βρετανού αντισυνταγματάρχη Μπάιφορντ-Τζόουνς (Byfort Jones) που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του The Greek Trilogy, Λονδίνο 1945, έκδ. Hutchinson abd Co. . Είναι αυτόπτης μάρτυρας και από πολύ επίκαιρη θέση. Παραθέτουμε έτσι ολόκληρο το απόσπασμα όπως το έχει δώσει μεταφρασμένο ο Γιάννης Ανδρικόπουλος.


Άψυχα κορμιά στη λεωφόρο Αμαλίας (Φωτογραφία του Dmitri Kessel οπ.π)

Ή διαδήλωση πλησίαζε: άνδρες, γυναίκες και παιδιά... Δεν υπήρχε τίποτε σκυθρωπό ή απειλητικό. Μερικοί άνδρες κραύγαζαν με φανατισμό προς την κατεύθυνση του αστυνομικού τμήματος και του ξενοδοχείου, αλλά υπήρχε αρκετή ευθυμία και μεταξύ των διαδηλωτών και αυτών που ήταν στα πεζοδρόμια ανταλλάσσονταν πολλά αστεία. Την προσοχή μου απέσπασε κάτι που έμοιαζε με διαταγή, στα ελληνικά, και που ερχόταν από το μπαλκόνι, πάνω μου. Η κεφαλή της διαδηλώσεως ήταν τώρα σε απόσταση τριάντα γυαρδών. Ο Σ. Μπάρμπερ, του Γιουνάιτεντ Πρες, μου είπε αργότερα ότι ήταν διαταγή ν’ ανοιχτεί πυρ. Την επόμενη στιγμή οι αξιωματικοί της αστυνομίας άρχιζαν να οπλίζουν τα όπλα τους, όχι από κοινού όπως ένα πειθαρχημένο σώμα, αλλά διστακτικά, ο ένας μετά τον άλλον, σαν μερικοί από αυτούς να ήταν απρόθυμοι να υπακούσουν...

Αυτό που ακολούθησε ήταν τόσο φανταστικά εξωπραγματικό, που θα έλεγα ότι βλέπω κινηματογραφική ταινία. Το απόσπασμα των αστυνομικών άδειασε τα όπλα του στη διαδήλωση. Είχα ακούσει ατέλειωτες ιστορίες για μαζικές εκτελέσεις Ελλήνων από Γερμανούς. Τις πίστευα και δεν τις πίστευα. Είχα δει ανθρώπους που γνώριζα και αγαπούσα πολύ να πεθαίνουν στο πλευρό μου στο πεδίο της μάχης, αλλά αυτά δεν με είχαν προπαρασκευάσει για τούτο που είδα να γίνεται σ’ αυτόν τον πλατύ, ηλιόλουστο δρόμο με τις δεντροστοιχίες, σε βάρος ανθρώπων που αστειεύονταν και γελούσαν... ενώ οι γλυκοί ήχοι από τις καμπάνες κρέμονταν ακόμη στον ήσυχο κυριακάτικο αέρα.



Αοπλοι άντρες , γυναίκες, παιδιά προσπαθούν να προστατευθούν από τα καταιγιστικά πυρά. (Φωτογραφία του Dmitri Kessel οπ.π)

Στην αρχή νόμισα ότι η αστυνομία χρησιμοποιούσε άσφαιρα η ότι χτυπούσαν στον αέρα. Πολλοί άνθρωποι σκέφτηκαν το ίδιο. Αλλά το κακό είχε γίνει. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά, που πριν από λίγα λεπτά φώναζαν περπατούσαν, γελούσαν γεμάτοι τολμηρό πνεύμα, κυματίζοντας τις σημαίες τους και τις σημαίες μας, έπεσαν στο έδαφος, ενώ από τα κεφάλια και τα σώματά τους έσταζε αίμα στο δρόμο ή στις σημαίες που έφεραν. Δεν θα ξεχάσω ποτέ μου αυτή τη σκηνή... Η κακότητα που είχαν σπείρει οι Γερμανοί, αποκαλυπτόταν σε μια αλλόκοτα εξωπραγματική παντομίμα θανάτου, κάνοντας τα κόκκαλά μου να ριγούν...


Ο Μίκης Θεοδωράκης ( στο αριστερό μέρος της φωτογραφίας ) με τη ματωμένη σημαία στις 3 Δεκέμβρη του ’44.


Το πυρ, πάντα από την αστυνομία, συνεχίστηκε πάνω από μισή ώρα και οι οπαδοί του ΕΑΜ παρέμεναν στο έδαφος... Όταν τελείωσε, πάνω από εκατό διαδηλωτές και των δύο φύλων και όλων των ηλικιών έκειντο νεκροί ή τραυματίες. Η διαδήλωση τότε παραφρόνησε. Χιλιάδες λαού βρυχόταν απειλές και προκλήσεις προς την αστυνομία. Ήταν η πιο άσχημη στιγμή που είχα δει στη ζωή μου. «Θα τρέξουν τώρα προς το αστυνομικό τμήμα», είπε κάποιος δίπλα μου. Βρετανικά τανκς είχαν ήδη φτάσει και καταλάμβαναν θέσεις γύρω από το κτίριο, σχηματίζοντας ένα σιδερένιο προστατευτικό κλοιό γύρω από το αστυνομικό τμήμα. Οι διαδηλωτές έμειναν εκεί κραυγάζοντας και φωνάζοντας, σχίζοντας τα πουκάμισά τους και ξεφωνίζοντας: «Πυροβολήστε, δειλοί, μισθοφόροι του Παπανδρέου». Περιμέναμε κάθε στιγμή ότι το ΕΑΜ θα χρησιμοποιούσε όπλα. Στη σκεπή των αρχηγείων του ΚΚΕ, στην πλατεία, υπήρχε μια φωλιά πολυβόλου και θα μπορούσε να έχει ξεκαθαρίσει την περιοχή του αστυνομικού τμήματος με καταστροφικό πυρ. Αλλά το ΕΑΜ περιορίστηκε στο να καταριέται και να απειλεί. Δεν νομίζω ότι υπήρχε άνθρωπος στη διαδήλωση που ήταν οπλισμένος. Ήταν τέτοια η οργή του πλήθους, ώστε αν υπήρχε πρόθεση για σύρραξη, ο εμφύλιος πόλεμος θα είχε αρχίσει εκείνη τη στιγμή.

 

Περικλή Ροδάκη

Αποσπάσματα από δημοσιεύματα εφημερίδας «Στύξ»

 

 

 

 

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου