Γράφει:
ο δημοσιογράφος
Ανδρέας Φλογεράς
Εκδότης της ηλεκτρονικής
εφημερίδας “ΕΡΕΥΝΑ” Αιγίου
email: info@ereyna-aigio.gr
τηλ:26910 24403 κιν: 6979 380 806

Σ

καλεύοντας στους φακέλους του γραφείου, μύρια όσα ενδέχεται να ανακαλύψεις, κυρίως θέματα που κάποια στιγμή απόθεσες και ο φόρτος ή η λησμονιά τα άφησε εκεί να περιμένουν. Βρήκα λοιπόν, δεν έχουν περάσει και πολλά χρόνια, ένα γράμμα νεαρού την ώρα που προσανατολιζόταν τι επάγγελμα ν’ ακολουθήσει και ζητούσε τη δική μου άποψη, το κατά πόσον η δημοσιογραφία είναι εύκολη και προσοδοφόρος επιλογή του. Τότε, συνέπεσε να έχει διαβάσει ένα σχόλιό μου στη β΄ σελίδα της «Έρευνας» το οποίο ήταν αποτρεπτικό για την τότε διάθεσή του να επιλέξει τη δημοσιογραφία.

Γ

ράφαμε – θυμάμαι – ότι η δημοσιογραφία είναι ένα γοητευτικό πλην παραπλανητικό επάγγελμα και εν ολίγοις αναφέραμε τις αποτρεπτικές απόψεις μας. Ανακατεύοντας το περιεχόμενο του φακέλου βρήκα και την απάντηση που του είχα στείλει στην οποία πάνω- κάτω σημείωνα: Η εφημερίδα, φίλτατε, είναι μια ημερήσια παράσταση, με πολλά και εντυπωσιακά σκηνικά, που στήνονται και ξεστήνονται μέσα στο 24ωρο κατά τη διαδικασία εκτύπωσής της. Δηλαδή από τη στιγμή που τυπώνεται και πριν ακόμη κυκλοφορήσει είναι παρελθόν. Σκηνοθέτης, η ζωή. Συνήθεις πρωταγωνιστές οι καθημερινοί άνθρωποι και ήρωες του έργου που αποτυπώνεται στις σελίδες της οι φέροντες αξιώματα. Ο δημοσιογράφος παίρνει τα κομμάτια αυτού του παζλ, τα ενώνει και συνθέτει το ταμπλώ της μιας ημέρας.

Μ

οιάζει με παράσταση του δρόμου η εφημερίδα που σε ελκύει, πολύ περισσότερο μάλιστα αν έχει και φωτογραφία προσώπων και γεγονότων ή τα πρόσωπα που εμπλέκονται με τα γεγονότα. Ακολουθεί η δημοσιότητα, υπογραφή και φωτογραφία και αυτού που γράφει. Αυτό είναι το γοητευτικότερο στοιχείο που γράψαμε στην αρχή. Παράσταση που εκτός από τα γεγονότα, έχει και σκηνές λυρικού και δραματικού θεάτρου, πάμπολλες. Αν, για να αποκτήσεις τις πρώτες σου εμπειρίες φυλλομετρήσεις τον τόμο μιας χρονιάς, εκεί θα αντιληφθείς πόσο σημαντική είναι η αξία του εφήμερου. Που είναι, άλλωστε, και το υλικό με το οποίο χτίζεται η σελίδα. Χτίζεται το έλεγαν οι παλιοί τυπογράφοι και οι σελιδοποιοί, με τα μεταλλικά στοιχεία που χρησιμοποιούσαν και τα άρμοζαν έτσι, ώστε να αποκτήσουν οι λέξεις, οι φράσεις, οι προτάσεις νόημα. Ήταν η άλαλη επικοινωνία του δημοσιογράφου με το αναγνωστικό κοινό. Σήμερα άλλαξαν τα πράγματα. Όλα συντίθενται, σχεδιάζονται και αλλάζουν εύκολα στην οθόνη ενός υπολογιστή. Ακόμη και...ορθογραφία να μην ξέρεις, έχουν άλλοι φροντίσει να σου διορθώνει την άγνοιά σου κάποιος διορθωτής, που είναι κρυμμένος στο βάθος της οθόνης σου.

Η

τεχνική λοιπόν, της δουλειάς, άλλαξε. Το περιεχόμενό της έμεινε το ίδιο. Και ο στόχος. Η εφημερότητα. Η καθημερινότητά μας ακριβέστερα. Στη ροή του 24ώρου, ο δημοσιογράφος μοιάζει να χρησιμοποιεί την πέννα του ως...καμάκι, για να βγάλει έξω από τη ροή των γεγονότων τα σημαντικότερα και να τα κάμει θέμα, να τα αναδείξει, να τα δημοσιολογήσει. Καταγράφοντας, μεγεθύνοντας, αναλύοντας σχολιάζοντας και διασώζοντας την επικαιρότητα, η εφημερίδα αποκτάει μια μορφή ιστορικής εγκυρότητας, για τους αναγνώστες του μέλλοντος.

Α

γωνία του είναι η συνεχής ιχνηλασία επί της ζωής. Στην εφημερίδα δεν υπάρχουν ωράρια και γιορτές και εξαιρέσιμες. Δεν υπάρχει εφησυχασμός. Προωθημένο φυλάκιο, είναι, στην οριογραμμή της ζωής όπου τα συμβαίνοντα έρχονται και φεύγουν σε πυκνές ειδήσεις, που θέλουν έλεγχο και διαμόρφωση σε χρόνο μηδέν πριν περάσουν στον αναγνώστη. Εκεί, από τους αναγνώστες κρίνονται όλα. Και η φήμη της εφημερίδας και η αξιοπιστία της και το προσωπικό κύρος του συντάκτη. Μην κοιτάτε που οι εφημερίδες σήμερα έγιναν μίνι μάρκετ, με πολλές ή περισσότερες σελίδες.

Όπως και να έχουν τα πράγματα, το ρεπορτάζ παραμένει το έμπεδο εξάσκησης του νεοσύλλεκτου δημοσιογράφου και ο εύστοχος χειρισμός των θεμάτων που επεξεργάζεται παραμένει το πεδίο βολής, όπου βαθμολογείται η οξύτητα της αντίληψής του και η δεξιότητά του να είναι μέσα στον μικρό κύκλο του στόχου, δηλ. στο κέντρο σκόπευσης. Δεν είναι το ίδιο που τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα έχουν μετονομάσει τους εικονολήπτες και τους παρουσιαστές των θεμάτων, σε δημοσιογράφους. Εδώ ο όρος κυριολεκτείται με την ύπαρξη κειμένου, χαρτί και μολύβι παλαιότερα, γραφομηχανή στη συνέχεια, υπολογιστής σήμερα. Ωστόσο το γράψιμο είναι αυτό που προσδιορίζει τον όρο και την έννοια, δημοσιογράφος. Αυτός που σκέπτεται και γράφει για δημόσια πράγματα. Στους παρουσιαστές εργαλείο είναι ο προφορικός λόγος και η εικόνα. Είπες, έδειξες...τελείωσε. Όποιος πρόλαβε. Ακολουθεί ο όγκος και η πίεση για διαφημίσεις (αυτές είναι τα έσοδα του καναλιού) κι όσο ν’ ανοιγοκλείσεις τα βλέφαρά σου βρίσκεσαι στην άλλη άκρη του πλανήτη. Η εφημερίδα όμως σε περιμένει και σε ακολουθεί, ακόμη και στο κρεβάτι.

Σ

το κείμενο ο δημοσιογράφος είναι παγιδευμένος. Ο αναγνώστης θα σε βάλει κάτω, θα σε περάσει, ένα είδος, ΚΤΕΟ. Σ’ έχει για ώρες, πραγματικά και μεταφορικά, στο χέρι του. Εδώ θα επιζήσει ό,τι έχει πραγματική αξία, από αναγνώστες που και αυτοί έχουν αξία, επίπεδο και κρίση. Σε τέτοιου είδους εφημερίδες και περιοδικά, δεν έχουν πέραση τα σούπερ και τα μίνι μάρκετ, στα media. Σ’ αυτά, η είδηση χάνεται μέσα στα προκλητικά και όντως ευρηματικά συνθήματα του εμπορίου. Εκεί γίνεται η καταλήστευση του καταναλωτή, ακόμη και των ειδήσεων. Τον αποσπούν από τα σοβαρά, που κατά τεκμήριο είναι και δύσπεπτα, που τα απωθεί ο εγκέφαλος γι αυτό και κερδίζει το μάτι, που είναι το πιο τεμπέλικο από τα αισθητήρια, η εικόνα και φτιάχνουν τον αναγνώστη – καταναλωτή σύμφωνα με τα μέτρα της αγοράς και τις προδιαγραφές του εμπορικού μάρκετιγκ.

Π

ιο πίσω, η εφημερίδα ήταν ένα είδος κοινωνικής παιδείας, όπου η γλώσσα, η σύνταξη, η ορθή γραφή της, αποτελούσαν υπόδειγμα προς μίμηση και όχι προς αποφυγή. Είναι βέβαιο ότι όσοι γράφουν γνωρίζουν τους κανόνες της γλώσσας; Κι όμως γράφουν και δημοσιεύουν μάλιστα. Μετά το ραδιόφωνο και την εισβολή της τηλεόρασης, με τη δορυφορική εμβέλειά της, η εφημερίδα έχει χάσει – κακά τα ψέματα - την αμεσότητα της είδησης και συνεπώς της άμεσης πληροφόρησης. Τι μένει, λοιπόν, για τον Τύπο; Ήρθε το τέλος του; Ποτέ. Μένει το πιο υπεύθυνο, το δυσκολότερο. Η ανάλυση, η εμβάθυνση, η άλλη όψη αυτού φαίνεται. Τα γεγονότα είναι γεγονότα. Υπάρχει αιτία που συνέβησαν. Η αναζήτηση και η ερμηνεία αυτής της αιτιότητας είναι, πλέον, η δουλειά της εφημερίδας και του έμπειρου και καταρτισμένου συντάκτη. Αλλά και οι στήλες των παραπολιτικών έχουν πέραση, διαβάζονται. Γι αυτό και τα σοβαρά φύλλα δεν καταχωρίζουν ή δημοσιεύουν ελάχιστη διαφήμιση. Υπάρχει μια πονηρή άποψη που λέει ότι και η διαφήμιση είναι πληροφόρηση. Αφορά, όμως, συγκεκριμένο τομέα προϊόντων και κύκλο καταναλωτών. Αντίθετα η καθαρή και καλογραμμένη είδηση αφορά όλους.

Ε

ίδηση είναι η μεταφορά ενός συμβάντος, όπως ακριβώς έγινε. Κατά τη μεταφορά της προς τον αναγνώστη ενέχει τον κίνδυνο να παραλλαχτεί, να μην είναι αντικειμενική. Ηθελημένα ή αθέλητα υπεισέρχεται ο υποκειμενισμός του συντάκτη. Πλήρης αντικειμενικότητα δεν υπάρχει. Σχετικά είναι τα πράγματα. Εδώ η σχετικότητα υποκαθιστά την απώλεια της απόλυτης αλήθειας. Στη δημοσιογραφία υπάρχουν αυστηρά όρια. Είσαι μέσα στη δεοντολογία όταν δεν τα υπερβαίνεις. Όταν δεν αυθαιρετείς. Και ο δημοσιογράφος, μέχρι να σχηματιστεί, να ολοκληρωθεί, να γίνει κυρίαρχος των παρορμήσεών του και των παθών του, θα περάσει από δύσκολους δρόμους της δουλειάς.

Τ

ην αντικειμενικότητα της είδησης εκφράζει ένας αφορισμός. Οι ειδήσεις είναι ιερές, τα σχόλια ελεύθερα. Αυτό το ιερές εξυπονοεί αντικειμενικές, να μεταδίδονται με σεβασμό στην αλήθεια. Μετά, όλα επιτρέπονται. Την ίδια είδηση, αφού διατυπωθεί το γεγονός όπως συνέβη, πιάστην και τεμάχισέ την. Σχολίασέ την από όψη κι ανάποδη. Ανάλυσέ την από κάθε πλευρά. Εδώ λειτουργεί πέραν της αντικειμενικής υποχρέωσης και η υποκειμενική αντίληψη. Νεωτερισμός ή επινόηση απαράδεκτη έως αντιδεοντολογική, είναι οι σχολιοειδήσεις, η σαλατοποίηση και σαλαμοποίηση του συμβάντος. Τη στιγμή που δίνεται η περιγραφή του, να αναμειγνύονται και οι κρίσεις του δημοσιογράφου. Σ’ αυτή την περίπτωση (που κάποτε δε διακρίνεται η...νοθεία) το θύμα είναι ο αναγνώστης, θύμα της παραπληροφόρησης και της ευπιστίας του.

Ο

δημοσιογράφος με δύναμή του τη δημοσιότητα για τους αναφερθέντες λόγους (και άλλους) κινδυνεύει να διαπράξει κατάχρηση...εξουσίας, αν δεχτούμε ότι τον Τύπο τον έχουν κατατάξει στην 4η εξουσία. Δεν είναι σπάνιες οι φορές που του διαφεύγει μια εριστικότητα όταν διατυπώνει ένα θέμα. Συχνά συγχέεται η μαχητικότητα με την αυθάδεια, την ύβρη και την έριδα για μηδαμινά πράγματα. Παντού λίγοι οι εκλεκτοί. Αυτοί αναδεικνύονται από την πληθώρα των κλητών. Σήμερα πολλοί δημοσιολογούν πράγματα και φαντάζονται ότι είναι δημοσιογράφοι. Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από πολλή ανεκτικότητα. Από τις ρωγμές της τρυπώνουν οι ελαφρόμυαλοι. Όλοι δηλώνουν ό,τι φαντάζονται πως είναι. Και καθένας είναι ό,τι δηλώνει.