Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 08 Απρ 2013
«Πίσω το Πάσχα, πίσω ο καιρός»
Κλίκ για μεγέθυνση

Γράμματα από του Αίγιο

 

 

Γράφει:

ο δημοσιογράφος

Ανδρέας Φλογεράς

Εκδότης της ηλεκτρονικής

εφημερίδας “ΕΡΕΥΝΑ” Αιγίου

 

email: info@ereyna-aigio.gr

τηλ:26910 24403 κιν: 6979 380 806

 

 

«Πίσω το Πάσχα, πίσω ο καιρός»

Αν και ημερολογιακά, περάσαμε στον Απρίλη, ακόμη στη φύση κυριαρχεί ο Μάρτης με τη συνήθη ακαταστασία του. Οι παλιοί, με την πρακτική μετεωρολογική τους εμπειρία, αποφαίνονταν για τον καιρό, κυρίως με τη λήξη του χειμώνα: «πίσω το Πάσχα , πίσω ο καιρός.». Δηλαδή η εποχή, η ημερομηνία που θα έπεφτε το Πάσχα θα καθόριζε και τον καλό καιρό, επειδή το ελληνικό Πάσχα συμπίπτει με το φούντωμα της Άνοιξης, την αλλαγή του καιρού, την ευδία, την καλοκαιρία (με την περιορισμένη έννοια του καλού καιρού και δεν εννοούμε το καλοκαίρι).

Συνήθως, το τέλος του χειμώνα και η αρχή της άνοιξης συμπίπτουν με την εαρινή ισημερία (21 Μαρτίου), αλλά ο Μάρτης, όπως τον ερμηνεύει η λαϊκή παρατήρηση είναι εκδικητικός, αλλοπρόσαλλος, αρρωστιάρης, ασταθής. Μπορεί μέσα σε μια μέρα να συμπεριλάβει όλες τις καιρικές μεταβολές, από ηλιοφάνεια και ανοιξιάτικες θερμοκρασίες, μέχρι ανέμους δυνατούς και θερμοκρασίες χαμηλές. Μπορεί να ρίξει χαλάζι καταμεσήμερο με μια μπόρα αλλά κι ένα χιονάκι και κάποτε κατεβάζει - τις νύχτες - τις θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, με συνέπεια να καίει τη βλάστηση και να καταστρέφει την παραγωγή των οπωροφόρων.

 

Τα πολλά-άστατα- πρόσωπα του μήνα

Την περασμένη βδομάδα κατέβασε το χιόνι μέχρι το Πυργάκι και ξαναφορέσαμε το παλτό. Αλλά και αντίστροφα, μπορεί να ξημερωθούμε με καταιγίδα και χαμηλή νέφωση κι ως το μεσημέρι να γυρίσει ο καιρός σε λιακάδα και άπνοια. Οι παλιοί γεωργοί που έσπερναν τα όψιμα αλλά και οι εργάτες της υπαίθρου συμβούλευαν με την παροιμία: «μη σε γελάσει ο Μάρτης την αυγή και χάσεις την ημέρα». Εκεί που βρέχει, την ίδια στιγμή βγάζει ήλιο. Του κόλλησαν λοιπόν το παρατσούκλι Κλαψομάρτης.

Χαρακτηρίζεται και εκδικητικός μήνας, αφού φυλάει τις τελευταίες μέρες του να κάμει όλες τις ζαβολιές. Κι όπως έχουν τελειώσει τα ξύλα για τα τζάκια, που θερμαίνονταν τα σπίτια, εξαιτίας ενός αναπάντεχου δυνατού κρύου οι άνθρωποι έκαιγαν και τα παλούκια από τους φράχτες και του έχουν προσδώσει το παρώνυμο, παλουκοκαύτης (Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης). Μια άλλη παροιμία λέει: φύλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια. Ο Μάρτης αλλάζει εύκολα γνώμη. Είναι πεντάγνωμος. «Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε». Τον παίρνουν και για μέτρο μακροζωίας οι άνθρωποι, όταν εύχονται στη νύφη: «όπως το Μάρτη τα βουνά ασπρίζουν απ’ τα χιόνια / έτσι ν’ ασπρίσουν τα μαλλιά της νύφης απ’ τα χρόνια.»

Επειδή φυτεύονται τα νέα δέντρα, λέγεται και φυτευτής και λόγω της μεγάλης γιορτής του Ευαγγελισμού, αποκαλείται σε ορισμένους τόπους και Ευαγγελιώτης. Για την αστάθεια του Μάρτη διηγούνται ότι αυτή οφείλεται στις δυο γυναίκες που είχε. Μια καλή και μια στρίγγλα. Όταν είχε μαζί του την καλόγνωμη ο μήνας ήταν γελαστός και χαρούμενος, όταν είχε τη δύστροπη άλλαζε προς το χειρότερο συμπεριφορά, απ’ όπου και η απρόσμενη .κακοκαιρία.

 

Επικίνδυνη η έκθεση στον ήλιο

Επικίνδυνος μήνας είναι και στην ηλιοφάνειά του. Όπως η τροχιά της γης περί τον ήλιο είναι εκλειπτική, περιοχές του πλανήτη την εποχή αυτή βρίσκονται πλησιέστερα στον ήλιο και η υπεριώδης ακτινοβολία είναι πολλή, με συνέπεια να προκαλούνται βλάβες στην επιδερμίδα κι αυτό το αντιμετώπιζε η άγνοια των ανθρώπων φορώντας στον καρπό του χεριού μια κλωστή στριφτή με άσπρο και κόκκινο χρώμα, το λεγόμενο Μάρτη.

Γι αυτό και η παροιμία «οπούχει κόρην ακριβή, του Μάρτη ήλιος να μη δει». Μήνας επεισοδιακός σε όλη τη διαδρομή του. Αλλά, πάλι η λαϊκή πείρα αποφαίνεται, από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα, όσο και αν δεν ισχύουν αυτές οι προβλέψεις.

 

Ο μήνας που ήπιε το κρασί των άλλων

Ο Μάρτης ήταν πολύ παλαιότερα ο πρώτος μήνας του πολιτικού έτους, ό,τι δηλ. είναι ο σημερινός Ιανουάριος. Οι άλλοι μήνες του αφαίρεσαν το δικαίωμα της πρωτοκαθεδρίας επειδή τους ξεγέλασε και ήπιε όλο το κρασί από το κοινό βαρέλι. Έχει όμως σημαντικές ημερομηνίες για γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκειά του. Κατ’ αρχήν «δε λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή», ήδη από αυτή τη βδομάδα άρχισε η μεγάλη σαρακοστή προ του Πάσχα, που διαρκεί πενήντα ημέρες, επτά εβδομάδες, τελούνται τα σαρανταλείτουργα, τιμάται ξεχωριστά η μνήμη των τεσσαράκοντα νέων που μαρτύρησαν για την πίστη τους στο Χριστό και θανατώθηκαν δια του ψύχους, τους άφησαν να πεθάνουν από το κρύο του Μάρτη, στη λίμνη Σεβάστεια, το οποίο κρύο, χαρακτηρίζεται ως το δριμύτερο, αφού παγώνει ακόμη και τα κρασιά και τα λάδια. και τους ναυσιπόρους ποταμούς. Αλλά ως ανοιξιάτικος ο μήνας, που έβαζε τέλος στην περιπέτεια του χειμώνα, παλαιότερα, προσφερόταν για τις εκστρατείες, για πολεμικές επιχειρήσεις, και το μήνα αυτό τιμόταν ο θεός του πολέμου Άρης.

 

Θρησκευτικές τελετουργίες το μήνα Μάρτη

Έχουμε όμως και τα χελιδονίσματα, τον ερχομό των χελιδονιών μαζί με τις πρώτες αύρες της άνοιξης και τα παιδιά τραγουδούν, όπως τα κάλαντα, το ευφρόσυνο γεγονός. Στην πατρίδα μας, κατά μήνα Μάρτιο έχουν, συμβολικά επικεντρωθεί τα γεγονότα του απελευθερωτικού αγώνα του 1821, ταυτισμένα με τον Ευαγγελισμό της σωτηρίας των ανθρώπων, με την άσπορο σύλληψη του Ιησού στην κοιλία της παρθένου Μαρίας.

Είναι ακόμη ο βυζαντινός ευχαριστήριος ύμνος προς τη Θεοτόκο, που έσωσε τη Βασιλεύουσα από τους Αβάρους, με τους κατά Παρασκευή Χαιρετισμούς της Θεοτόκου στις εκκλησίες.

Τελούνται οι λατρείες των ψυχών κατά τα ψυχοσάββατα, επειδή πιστεύεται ότι με το άνοιγμα του Τριωδίου οι ψυχές βρίσκονται στον επάνω κόσμο και πρέπει να εξευμενιστούν για να βοηθήσουν στην αναπαραγωγή της ζωής και στη βλάστηση. Άλλωστε όλοι οι λαοί τιμούσαν τους νεκρούς τους, με σπονδές, σήμερα με τρισάγια, με μνημόσυνα, με αγαθοεργίες και επιμνημόσυνα δείπνα, τα λεγόμενα μακαριές.

 

Ανοίγουν οι αγροτικές δουλειές

Ανοίγουν και οι δουλειές με τις καλλιέργειες των κηπευτικών, γεννιούνται τα αρνοκάτσικα στα μαντριά (ανεξάρτητα αν παρεμβάσεις στην κτηνοτροφία προκαλούν πρωιμότερες γεννήσεις το φθινόπωρο). Στην περιοχή μας αυτή την περίοδο έχουν μεγαλώσει και τα γρασίδια, να βρουν έτοιμο χορτάρι οι οικόσιτες κατσίκες και προβατίνες και να κατεβάσουν το απαραίτητο γάλα, τότε που η οικιακή οικονομία προνοούσε για τις ανάγκες της οικογένειας και δεν υπήρχαν πληθωρισμός και θαλασσοδάνεια. Δεν υπήρχε φτώχια, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε ο παράνομος πλουτισμός.

 

 

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου