Ο Μαμφρέδος (Manfredi di Sicilia, 1232 – 26 Φεβρουαρίου 1266) ήταν βασιλιάς της Σικελίας από το 1258 έως το 1266. Ήταν νόθος γιος του Φρειδερίκου Β’ των Χοχενστάουφεν βασιλιά της Γερμανίας. Από τον Μάθιου Πάρις (Matthew Paris) αναφέρεται ότι η μητέρα του Μπιάνκα Λάντσια είχε παντρευτεί τον βασιλιά ενώ αυτός ήταν στην επιθανάτια κλίνη, όμως η Εκκλησία δεν αναγνώρισε ποτέ αυτόν το γάμο.
Ο Μαμφρέδος γεννήθηκε στην Venosa της επαρχίας Vasilicata. Αρχικά είχε πάρει το επώνυμο της μητέρας του, σπούδασε στο Παρίσι και τη Μπολόνια και είχε την ίδια αγάπη με τον πατέρα του για την ποίηση και την επιστήμη. Ο Φρειδερίκος Β΄ φαίνεται ότι τον θεωρούσε ως νόμιμο υιό του: αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι την αδελφή του Μαμφρέδου από την ίδια μητέρα, την Kονστάνς, την πάντρεψε με τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη αυτοκράτορα της Νίκαιας και ότι με τη διαθήκη του τον έχρισε πρίγκηπα στον Τάραντα και αντιπρόσωπο στην Ιταλία του ετεροθαλούς αδελφού του Κορράδο Δ’.
Με το θάνατο του Φρειδερίκου Β’ το 1250, αν και ο Μαμφρέδος ήταν μόνο 18, ενήργησε με πίστη και σθένος στη συνέχιση της πολιτικής του πατέρα του. Το βασίλειο της Νότιας Ιταλίας ήταν σε αναστάτωση κυρίως λόγω ταραχών που επροκαλούντο από τον πάπα Ιννοκέντιο Δ΄. Ο Μαμφρέδος μπόρεσε να υποτάξει εύκολα όσες πόλεις εξεγέρθηκαν, στο τέλος και τη Νάπολη. Όμως όταν το 1252 ο νόμιμος υιός του Φρειδερίκου Β’, ο Κόνραντ Δ’ αποβιβάστηκε στο Siponto (ΒΔ από το Μπάρι), οι πόλεις αναγνώρισαν την εξουσία του και το 1253 κατέκτησε και τη Νάπολη. Ο δύσπιστος Κόνραντ Δ’ αφαιρούσε φέουδα από τον Μανφρέδο, ώσπου τον περιόρισε στο πριγκιπάτο τού Τάραντα. Aπεβίωσε όμως από ελονοσία το 1254 αφήνοντας έναν διετή υιό, που λόγω του ότι ήταν μικρός τον αποκαλούσαν Κονραντίν (Κονραδίνο).
Ο Ιννοκέντιος Δ’ τότε ζήτησε τη Σικελία, ο Μαμφρέδος όμως ανέλαβε την αντιβασιλεία επ’ονόματι του Κορραδίνου. Ο πάπας, που είχε οριστεί επίτροπος του ανηλίκου, αφόρισε τον Μαμφρέδο. Τότε ο Μαμφρέδος αποφάσισε να διαπραγματευθεί με τον πάπα και του παραχώρησε την Απουλία το 1254. Η ύποπτη όμως συμπεριφορά της συνοδείας του πάπα και η κατάληψη της Καμπανίας από παπικό στράτευμα, έκανε τον Μαμφρέδο να μαζέψει Σαρακηνούς στη Fogia και να νικήσει τον παπικό στρατό, παγιώνοντας την αρχή του επάνω στη Σικελία και τη Ν. Ιταλία. Ταυτόχρονα υποστήριζε τους Γιβελλίνους (οπαδούς του βασιλιά της Γερμανίας) στη Σιέννα και άλλες πόλεις της Τοσκάνης και με Γερμανούς ιππότες επιβλήθηκαν στη Φλωρεντία. Το 1254 απεβίωσε ο Ιννοκέντιος Δ’ και ο νέος πάπας Αλέξανδρος Δ’ τον αφόρισε αμέσως. Όμως ο Μαμφρέδος συνέθλιψε τον παπικό στρατό το 1257 και ο Κορραδίνος τον έκανε αντιπρόσωπο (vicar).
Όταν το επόμενο έτος μια φήμη ανέφερε ότι ο Κορραδίνος απεβίωσε, ο Μαμφρέδος στέφθηκε βασιλιάς της Σικελίας στο Παλέρμο. Όταν η φήμη αποδείχθηκε λανθασμένη, ο Μαμφρέδος, υποστηριζόμενος και από το πλήθος, απάντησε στους απεσταλμένους του Κορραδίνου ότι απαιτείται ισχυρή εξουσία. Αν και πάπας κήρυξε άκυρη τη στέψη, ο Μαμφρέδος κέρδιζε έδαφος με τους Γιβελλίνους στην κεντρική και Β. Ιταλία: οι Φλωρεντίνοι τον ανακήρυξαν προστάτη της Τοσκάνης και συγκλητικό των Ρωμαίων. Τo 1262 πάντρευσε την κόρη του Κωνσταντία με τον Πέτρο Γ’ Βαρκελώνης, βασιλιά της Αραγωνίας. Ο πάπας Ουρβανός Δ’ κατατρόμαξε και αφού προσπάθησε να πωλήσει τη Σικελία στον Ριχάρδο Ανζού, δευτερότοκο υιό του Ιωάννη βασιλιά της Αγγλίας, τελικά το 1263 την έδωσε στον Κάρολο A’ Καπέτων-Ανζού με ανταλλάγματα. O Kάρολος ήταν σύζυγος της Βεατρίκης κόμισσας της Προβηγκίας. Εισέβαλε με 30.000 στρατιώτες στη ΒΔ Ιταλία το 1265 και κατέβαλε πολλά οχυρά των Γιβελλίνων και το 1266 στέφθηκε μόνος του στη Ρώμη. Προχωρώντας συνάντησε το στρατό του Μαμφρέδου στο Μπενεβέντο της Καμπανίας και τον νίκησε. Ο Μαμφρέδος αντί να φύγει, κινήθηκε στο κέντρο της σύγκρουσης και σκοτώθηκε. Το σώμα του ετάφη στο πεδίο της μάχης, αλλά αργότερα τα λείψανά του πετάχθηκαν στον ποταμό Γκαριλιάνο, σύνορο του βασιλείου με το παπικό κράτος.
Όταν το 1268 ο Κορραδίνος θα έρθει 16 ετών να διεκδικήσει την κληρονομία του, θα νικηθεί από τον Κάρολο Α’ στο Ταλιακότσο της περιοχής Αμπρούτσο και θα εκτελεστεί, ο τελευταίος των Χοενστάουφεν.
Το 1282 με τους Σικελικούς Εσπερινούς ο γαμπρός του Μαμφρέδου, Πέτρος Γ΄ θα εκδιώξει τους Γάλλους από το νησί της Σικελίας και θα γίνει βασιλιάς της. Οι Γάλλοι θα κρατήσουν τη Ν.Ιταλία (βασίλειο της Νάπολης). H Καπέτοι-Ανζού και οι συγγενείς τους Βαλουά-Ανζού θα μείνουν ως το 1442 στο βασίλειο της Νάπολης, οπότε θα τους διαδεχθούν και εκεί οι βασιλείς της Αραγωνίας.
Ο Μαμφρέδος ίδρυσε (1256-1263) την πόλη Μαμφρεντόνια στην Απουλία. Ήταν ευγενής, μεγαλόθυμος, όμορφος και με ευφυής. Τον αναφέρει ο Δάντης στη Θεία Κωμωδία να περιμένει έξω από το Καθαρτήριο ώσπου να εξιλεωθεί για τους αφορισμούς.
Ο Μανφρέδος παντρεύτηκε πρώτα το 1246 την Βεατρίκη της Σαβοΐας, κόρη του Αμεδαίου Δ’ κόμη της Σαβοΐας. Είχαν κόρη την:
Κωνσταντία, 1249 – 1302 διεκδικήτρια του βασιλείου της Σικελίας, που παντρεύτηκε τον Πέτρο Γ’ βασιλιά της Αραγωνίας που κατέλαβε τη Σικελία και είχαν τέκνα:
- Αλφόνσος Γ’ βασιλιάς της Αραγωνίας,
- Ιάκωβος Β’ βασιλιάς της Αραγωνίας,
- Ελισάβετ, Φρειδερίκος Β’ βασιλιάς της Σικελίας, Γιολάντα.
Το 1259 παντρεύτηκε σε 2ο γάμο την Ελένη Αγγελίνα της Ηπείρου, κόρη του Μιχαήλ Β’ δεσπότη της Ηπείρου και είχαν τέκνα:
- Βεατρίκη, π.1258 – πριν το 1307, νυμφεύτηκε πρώτα τον Rainer Gherardesca και έπειτα τον Μάνφρεντ Δ΄ Αλεράμιτσι, μαρκήσιο του Σαλούτσο.
- Φρειδερίκος, π.1259 – μετά το 1312
- Ερρίκος, 1262 – 1318
- Έντσιο, π.1261 – π.1301
- Φλορντελίς, π.1266 – μετά το 1297.
Η Ελένη Αγγελίνα συνελήφθη στη μάχη του Μπενεβέντο το 1266 και φυλακίστηκε στο κάστρο Nocera Inferiore της Καμπανίας ώσπου απεβίωσε το 1271. Οι τρεις υιοί της Ελένης Αγγελίνας, αφού τυφλώθηκαν φυλακίστηκαν στο Καστέλ ντελ Μόντε της Απουλίας, ενώ οι δύο κόρες της φυλακίστηκαν για ένα διάστημα στο Καστέλ ντελ Όβο της Νάπολης και μετά ελευθερώθηκαν.