Οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές συνδικαλιστικές οργανώσεις απηύθυναν «επείγουσα» έκκληση προς τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ να καταστήσουν την εξάρτηση των βιομηχανιών από τη δημόσια χρηματοδότηση άρρητα συνειφασμένη με την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Σε επιστολή που απευθύνεται στο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ – το οποίο πραγματοποιεί άτυπη διήμερη συνεδρίαση στο Γκενκ (8 και 9 Φεβρουαρίου) – η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC) και η industriALL Europe κάλεσαν τους υπουργούς να διασφαλίσουν ότι οι χρηματοδοτούμενες από το κράτος επιχειρήσεις θα σέβονται τα δικαιώματα των συλλογικών συμβάσεων των εργαζομένων και δεν θα προβούν στην περαιτέρω «επιδείνωση» των συνθηκών εργασίας των Ευρωπαίων.

Η επιστολή, η οποία δεν δημοσιεύθηκε αλλά περιήλθε στην κατοχή του Euractiv, επέκρινε επίσης το Συμβούλιο επειδή παρέλειψε να κάνει «οποιαδήποτε αναφορά στη βαθιά έλλειψη δεξιοτήτων» που αντιμετωπίζουν οι βιομηχανίες σε ολόκληρη την ΕΕ από την ατζέντα του.

«Όταν δίνουμε τεράστια ποσά από τα χρήματα των φορολογουμένων στην ιδιωτική βιομηχανία, θα πρέπει να διασφαλίζουμε ότι δημιουργούνται ποιοτικές θέσεις εργασίας που καθιστούν αυτή τη συλλογική επένδυση αξιόλογη», αναφέρεται στην επιστολή.

Η επιστολή έρχεται εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών σχετικά με την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της ΕΕ, με τη συνολική αύξηση του ΑΕΠ να παραμένει στάσιμη και τη βιομηχανική παραγωγή να σημειώνει απότομη μείωση.

Έρχεται επίσης σε μια περίοδο αυξανόμενης οικονομικής απόγνωσης μεταξύ των ευρωπαίων εργαζομένων. Σε πρόσφατη μελέτη της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημείωσε ότι το «ποσοστό οικονομικής δυσπραγίας και υλικής και κοινωνικής στέρησης των εργαζομένων έχει αυξηθεί σημαντικά» από τα τέλη του 2021.

‘Αυτό είναι θεμελιώδες’

Η έκκληση προς τους ηγέτες της ΕΕ να επιβάλουν τους λεγόμενους «κοινωνικούς όρους» στις επιχειρήσεις υποστηρίχθηκε από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες.

«Ναι, τα δημόσια κονδύλια που διατίθενται για τη στήριξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας θα πρέπει να συνοδεύονται από ισχυρούς κοινωνικούς όρους», δήλωσε η Laura Rayner, ανώτερη αναλύτρια πολιτικής στο πρόγραμμα «Κοινωνική Ευρώπη και Ευημερία» του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πολιτικής (EPC).

«Οι όροι αυτοί θα πρέπει να περιλαμβάνουν διάφορες πτυχές των εργασιακών σχέσεων και των σχέσεων απασχόλησης, διασφαλίζοντας ότι οι εταιρείες δικαιούχοι συμμορφώνονται με την εργατική νομοθεσία, τις συλλογικές συμβάσεις και παρέχουν αξιοπρεπείς μισθούς, επαρκείς συνθήκες εργασίας και ποιοτική κατάρτιση δεξιοτήτων», πρόσθεσε η ίδια. «Αυτό δεν είναι απλώς καλό να υπάρχει (nice-to-have),  είναι θεμελιώδες».

Η έκκληση της ETUC και της industriALL προς την ΕΕ να αντιμετωπίσει την έλλειψη δεξιοτήτων στο μπλοκ, εξαρτώντας τη δημόσια χρηματοδότηση από την παροχή κατάρτισης και άλλων μέτρων ενίσχυσης των δεξιοτήτων – όπως καθιερώνεται στο νόμο IRA για την βιομηχανία των ΗΠΑ, υποστηρίχθηκε επίσης από τον Philipp Lausberg, εμπειρογνώμονα σε θέματα ανταγωνισμού στο EPC.

«Νομίζω ότι η έλλειψη δεξιοτήτων είναι ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή οικονομία, το οποίο θέτει ορισμένες σοβαρές προκλήσεις για την ανταγωνιστικότητα», δήλωσε. «Και νομίζω ότι [η επένδυση σε προγράμματα κατάρτισης] είναι μια μακροπρόθεσμη επένδυση που θα ωφελήσει επίσης τις επιχειρήσεις και την ανταγωνιστικότητά τους».

Επιχειρηματική συμφωνία;

Η ανάγκη να αντιμετωπίσουν οι ηγέτες της ΕΕ τη σοβαρή έλλειψη δεξιοτήτων στο μπλοκ έχει επίσης επανειλημμένα τονιστεί από την επιχειρηματική κοινότητα της Ευρώπης.

«Πραγματικά πιστεύω [ότι] αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την [τρέχουσα] δημογραφική εξέλιξη και να διατηρήσουμε τη βιομηχανική δραστηριότητα, πρέπει να είμαστε πολύ περιεκτικοί στην προσέγγισή μας στην αγορά εργασίας και να διασφαλίσουμε ότι έχουμε τις κατάλληλες πολιτικές ώστε να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες που υπάρχουν», δήλωσε ο Tom Paemeleire, διευθύνων σύμβουλος της Kebony, μιας εταιρείας παραγωγής ξύλου με έδρα τη Νορβηγία, σε πρόσφατη εκδήλωση στις Βρυξέλλες.

Ωστόσο, οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι έχουν εκφράσει πιο επιφυλακτική στάση απέναντι στην ενίσχυση των δικαιωμάτων συλλογικών συμβάσεων για τους εργαζομένους.

Σε ένα κοινό έγγραφο θέσεων που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2023, η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Επιχειρήσεων (“BusinessEurope”) και άλλες μεγάλες ομάδες εργοδοτών τόνισαν την «κρίσιμη» σημασία της διατήρησης του δικαιώματος των συλλογικών συμβάσεων τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Ωστόσο, το έγγραφο προειδοποίησε επίσης τους «κοινωνικούς εταίρους» να «συμμετάσχουν με υπευθυνότητα στις συλλογικές διαπραγματεύσεις για τους μισθούς και να βοηθήσουν να διασφαλιστεί ότι οι προσωρινές αυξήσεις δεν θα προκαλέσουν σπιράλ μισθολογικών τιμών».

Το έγγραφο προειδοποίησε επίσης ότι «θα πρέπει να αποφεύγονται τυχόν αδικαιολόγητες μισθολογικές αυξήσεις για συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων, καθώς στρεβλώνουν τη δομή των αμοιβών σε επίπεδο επιχείρησης».

Κανένα φως στο τούνελ

Επιβεβαιώνοντας περαιτέρω την επείγουσα ανάγκη να αντιστραφεί η βιομηχανική παρακμή της Ευρώπης, η πρώτη ημέρα της συνεδρίασης του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας συνέπεσε με την ημέρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση Χάλυβα (EUROFER) ανακοίνωσε ότι οι «ζοφερές οικονομικές προοπτικές» της Ευρώπης συνέβαλαν στην απότομη μείωση της κατανάλωσης χάλυβα κατά το περασμένο έτος.

«Η ευρωπαϊκή χαλυβουργία δεν μπορεί ακόμη να δει το φως στην άκρη του τούνελ», δήλωσε ο Axel Eggert, γενικός διευθυντής της EUROFER, προσθέτοντας ότι η χαλυβουργία «εξακολουθεί να μην έχει λύσεις για τις υψηλές τιμές της ενέργειας».

Ο Philipp Lausberg, εμπειρογνώμονας της EPC σε θέματα ανταγωνισμού, συμφώνησε ότι δεν έχει βρεθεί ακόμη λύση στην ενεργειακή κρίση της Ευρώπης – η οποία προκλήθηκε από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Σημείωσε επίσης ότι η μόνη εύλογη βραχυπρόθεσμη λύση του προβλήματος είναι οι «μαζικές επιδοτήσεις», οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιδεινώσουν τη δημοσιονομική δυσπραγία της Ευρώπης.

«Δεν νομίζω ότι υπάρχει μια γρήγορη λύση γι’ αυτό τώρα, εκτός αν θέλετε να επιδοτήσετε μαζικά», πρόσθεσε. «Αλλά αυτό, βέβαια, θέτει το ερώτημα πόσο δημοσιονομικά βιώσιμο είναι κάτι τέτοιο. Και έτσι απλώς μετατοπίζετε το πρόβλημα από τις εταιρείες στο κράτος».