Loading...

Κατηγορίες

Σάββατο 10 Ιούλ 2021
Αφανείς γυναίκες ηρωίδες στην επανάσταση του 1821
Κλίκ για μεγέθυνση










11:42
| 10.07.2021

Ευαγγελία Δουδούμη

 

Η Σταυριάνα Σάββαινα γεννήθηκε στο Παρόρι της Σπάρτης το 1782. Παντρεύτηκε τον Γιωργάκη Σάββα, που τον απαγχόνισαν οι Τούρκοι στον Μυστρά

 
Φέτος τιμάμε τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Σ’ αυτόν τον τιτάνιο αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τον τούρκικο ζυγό, που κράτησε 400 χρόνια, πολέμησαν και γυναίκες. Συνήθως αναφέρεται το όνομα της Μαντώς Μαυρογένους ή της Μπουμπουλίνας· εμείς θα αναφερθούμε στις ζωές άγνωστων γενναίων γυναικών.

Στο παρόν κείμενο παρουσιάζονται αποσπάσματα από το βιβλίο της σπουδαίας ιστορικού και φεμινίστριας Κούλας Ξηραδάκη «Οι γυναίκες του '21», που εκδόθηκε το 1995 από τις εκδόσεις Δωδώνη. Αυτό το μοναδικό βιβλίο είναι αποτέλεσμα πολύ σοβαρής δουλειάς, βασισμένης σε υπαρκτά ιστορικά στοιχεία και όχι σε ρομαντικούς μύθους. Επιπλέον, είναι γραμμένο με τη φεμινιστική οπτική, κάτι που σχεδόν δεν υπάρχει στη σχετική ιστοριογραφία.

Σταυριάνα Σάββαινα

Στις 12 - 13 Μαΐου 1821 δόθηκε η μάχη στο Βαλτέτσι, που έληξε με τη νίκη των ελληνικών όπλων. Εκεί πολέμησαν ο Κολοκοτρώνης, οι Μαυρομιχαλαίοι Κυριακούλης και Ηλίας με τους Μανιάτες κ.ά. Τότε διακρίθηκε και μία γυναίκα, η Σταυριάνα.

Η Σταυριάνα Σάββαινα γεννήθηκε στο Παρόρι της Σπάρτης το 1782. Παντρεύτηκε τον Γιωργάκη Σάββα, που τον απαγχόνισαν οι Τούρκοι στον Μυστρά κατά τις πρώτες μέρες της Επανάστασης. Η Σταυριάνα οπλίστηκε και κατατάχθηκε στο Σώμα του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και τον ακολούθησε σε όλες τις μάχες.  Έλαβε μέρος στην πολιορκία της Τριπολιτσάς, στις μάχες του Βαλτετσίου και των Τρικόρφων.

Η Σταυριάνα, μόνη μεταξύ των ανδρών, αψηφούσε τις σφαίρες και μετέφερε τις πυριτιδοβολές από προμαχώνος εις προμαχώνα. Οι περί τον Κολοκοτρώνη δυσκολεύονταν να πιστέψουν ότι γυναίκα είχε τόσο θάρρος.

Επί Καποδίστρια πάρα πολλοί αγωνιστές υπέβαλαν προς τη Συνέλευση αιτήσεις και ζητούσαν να ληφθεί και γι’ αυτούς κάποια πρόνοια. Στη συνέλευση παρουσιάστηκε η ίδια η Σάββαινα «η ηρωική Μανιάτισσα που είχε ζωστεί όπλα και είχε λάβει μέρος σε πολλές μάχες». Στην αναφορά της -μεταξύ των άλλων- έγραφε: «Το στάδιον της πολεμικής δόξας είναι βέβαια διά τους άνδρας, όταν όμως είναι λόγος περί σωτηρίας της πατρίδος, όταν όλη σχεδόν η φύσις συντρέχει προς υπεράσπισήν της, αι γυναίκες της Ελλάδος έδειξαν πάντοτε ότι έχουν καρδίαν να κινδυνεύσουν συναγωνιζόμεναι ως οι άνδρες, ημπορούν να ωφελήσουν μεγάλως εις τας πλέον δεινάς περιστάσεις».

Ο Καποδίστριας για τις υπηρεσίες της της έδωσε χορηγία και έβαλε τα παιδιά της στο ορφανοτροφείο που μόλις είχε συσταθεί. Ο  Όθωνας όμως την εγκατέλειψε και ζούσε από τις συνδρομές των οικογενειών των αγωνιστών.

Όταν πέθανε το 1868 η κυρα - Σάββαινα έκαναν έρανο στο Ναύπλιο για να τη θάψουν.

Αντωνούσα η οπλαρχηγός

Η περιβόητη Αντωνούσα Καστανάκη ή Καστανοπούλα από το χωριό Κερά Κισσάμου το 1866 ήταν 22 χρόνων. Μια μέρα οι Τούρκοι πήγαν στον πατέρα της και του ζήτησαν ένα βόδι πεσκέσι για τους Τούρκους του Καστελιού κι αν δεν το πήγαινε την ημέρα που του όρισαν, θα σκότωναν την επομένη αυτόν και τα κοπέλια του.

Το άκουσε αυτό η Αντωνούσα και εμπόδισε τον πατέρα της να δώσει το βόδι. Τον έπεισε μάλιστα να φύγει με την οικογένεια και όλα τα ζωντανά του στα Εννιά Χωριά, όπου δεν πατούσε εύκολα τουρκικό πόδι. Την επομένη το πρωί έφτασε ο Τούρκος, βρήκε την πόρτα κλειστή και φώναξε. Η Αντωνούσα, ανεβασμένη σε μια συκιά, τον πυροβόλησε. Εκείνος σωριάστηκε, πυροβόλησε με τη σειρά του αλλά αστόχησε και η Αντωνούσα πήρε το γιαταγάνι του και του έκοψε το κεφάλι.  Ύστερα ζώστηκε τα’ άρματα και βγήκε στο βουνό, όπου συνάντησε τους επαναστάτες. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες κατά τον τριετή πόλεμο του 1866 - 1869 και αργότερα, στα 1879, στο σώμα του οπλαρχηγού Δ. Κωνσταντουλάκη. Οι Τούρκοι την κυνήγησαν, αλλά ποτέ δεν μπόρεσαν να την πιάσουν.

Το 1882, αποφεύγοντας τη δίωξη, κατέφυγε στην Αθήνα. Παρουσιάστηκε στον βασιλιά Γεώργιο Α' που την ανακήρυξε οπλαρχηγό. Με την ιδιότητά της αυτή και με σώμα αντρών που είχε συγκροτήσει η ίδια πήρε μέρος στους ηπειρωτικούς αγώνες. Φορούσε πάντα την ανδρική κρητική στολή της εποχής, τις βράκες.  Έτσι, το 1911, που επισκέφτηκε το χωριό της, χρειάστηκε να δείξει το στήθος της για να πιστέψουν ότι ήταν γυναίκα. Πέθανε στον Πειραιά το 1918.

Δόμνα Βισβίζη

Γεννήθηκε στην Αίνο της Ανατολικής Θράκης το 1783 και παντρεύτηκε τον καπετάνιο Αντώνιο Βισβίζη, με τον οποίο απέκτησαν πέντε παιδιά.  Όταν ξεκίνησε η Επανάσταση, ο άντρας της εξόπλισε το πλοίο του, την «Καλομοίρα», και πήρε μέρος στις ναυμαχίες της Λέσβου, της Σάμου και του Ευρίπου. Ο άντρας της Αντώνιος σκοτώθηκε και η Δόμνα ανέλαβε η ίδια την «Καλομοίρα».

Κουβαλούσε πυρομαχικά και τρόφιμα στους  Έλληνες, κανονιοβολούσε τουρκικές φρεγάτες, ενώ στα Βουσάκια τραυματίστηκε σοβαρά ο γιος της Θεμιστοκλής.

Το πλοίο της, η «Καλομοίρα», χρησίμευσε για τις συνεδριάσεις του Αρείου Πάγου της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος.

Όταν τελείωσαν τα χρήματά της και δεν μπορούσε να συντηρήσει άλλο το πλοίο, το πρόσφερε ως πυρπολικό και μ’ αυτό ο Πιπίνος πυρπόλησε την τούρκικη φρεγάτα –θησαυροφυλάκιο στον Τσεσμέ.

Όταν παρέδωσε το πλοίο της, εγκαταστάθηκε αρχικά στο Ναύπλιο και έπειτα στην Ερμούπολη της Σύρου, όπου συνέχισε τον αγώνα.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έζησε στον Πειραιά, όπου και πέθανε το 1850.

Δέσπω Σέχου - Μπότση

Ο ηρωισμός της Σουλιώτισσας Δέσπως Μπότση (γυναίκας του οπλαρχηγού Γεωργάκη Μπότση) καθρεφτίζεται στο παρακάτω πασίγνωστο δημοτικό τραγούδι «Της Δέσπως», όταν τον Δεκέμβριο του 1803, αντιστεκόμενη στα στρατεύματα του Αλή Πασά, θυσιάζεται μαζί με τα γυναικόπαιδα που είχε υπό την προστασία της στον πύργο του Δημουλά, στο χωριό Ρηνιάσα του Ζαλόγγου.

Της Δέσπως

Αχός βαρύς ακούεται, πολλά τουφέκια πέφτουν.

Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;

Ουδέ σε γάμο ρίχνονται, ουδέ σε χαροκόπι.

Η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ' αγγόνια.

Αρβανιτιά την πλάκωσε στου Δημουλά τον πύργο.

Γιώργαινα, ρίξε τ' άρματα, δεν είν' εδώ το Σούλι.

Εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα των Αρβανίτων.

Το Σούλι κι αν προσκύνησε, κι αν τούρκεψεν η Κιάφα,

η Δέσπω αφέντες Λιάπηδες δεν έκανε, δεν κάνει.

Δαυλί στο χέρι νάρπαξε, κόρες και νύφες κράζει:

Σκλάβες Τούρκων μη ζήσομε, παιδιά μ', μαζί μου ελάτε.

Και τα φυσέκια ανάψανε κι όλοι φωτιά γενήκαν.

* Η Ευαγγελία Δουδούμη είναι μέλος της Ο.Μ. του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Αγίων Αναργύρων

πηγη: https://left.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου