Του Κώστα Στ. Οικονόμου

Επειδή οι τοπικές εξελίξεις επισκιάζουν ακόμα και την τρέχουσα ελληνική επικαιρότητα θα παραθέσω μερικές σκέψεις που μου έρχονται απρόσκοπτα στο μυαλό.

Θεωρώ χρέος μου, ως πολίτης του Διακοφτού, να καταθέσω και γραπτά τις απόψεις μου για όσα τελευταίως εκτυλίσσονται γύρω από τη νέα χάραξη της σιδηροδρομικής γραμμής Κιάτου-Πάτρας. Δεν συνηθίζω να αναφέρομαι σε τοπικιστικά θέματα καθότι ως διεθνιστής, κινδυνεύω να κατηγορηθώ ως σωβινιστής. Όμως εδώ έχουμε ένα ιδιόμορφο καθεστώς που έχει σχέση με τις ράγες του τραίνου ή μάλλον των τραίνων.

Από την εποχή του Τρικούπη το Διακοφτό, αποτελούσε την αφετηρία των εργασιών για την συνένωση της μεσόγειας Αχαϊκής γης με την παραλία και φυσικά με την γραμμή Αθήνας-Πάτρας του νεοφερμένου τότε συγκοινωνιακού μέσου που διέτρεχε τη Β. Πελοπόννησο, δηλαδή του τραίνου της Σ.Π.Α.Π.(Σιδηρόδρομος Πειραιώς-Αθηνών-Πελοποννήσου).

Το 1892 ο Χαρίλαος Τρικούπης αποφάσισε την κατασκευή σιδηροδρόμου ως μεταφορικού μέσου στην αραιοκατοικημένη και άρα με μικρές ανάγκες μεταφοράς κατοίκων της Βόρειας Πελοποννήσου, παρά τις έντονες και τότε αντιδράσεις της αντιπολίτευσης με το τρένο να φτάνει στο τέλος της διαδρομής ( λιμάνι Καλαμάτας) το 1904. Το Μάρτιο του 1896 άρχισε η λειτουργία του οδοντωτού Διακοφτού-Καλαβρύτων του οποίου οι εργασίες κατασκευής του, είχαν ξεκινήσει το 1889. Εφτά χρόνια κατασκευάζονταν με δυσκολίες λόγω του δύσβατου του εδάφους αλλά και των πενιχρών μέσων κατασκευής, Όμως η κατασκευή του θεωρείται ακόμα μέχρι σήμερα τέλεια χάρις στον καλό σχεδιασμό (Γάλλοι) και εκτέλεση (Σέρβοι).

Το Διακοφτό ως εκείνη την εποχή ήταν ένας μικρός-πλην όμως εκτεταμένος οικισμός που εξαρτάτο οικονομικά από την Κερνίτσα και την Βρόσθαινα και διοικητικά από τον Δήμο Βούρων με έδρα την Τράπεζα. Τα αγροτόσπιτα μέσα στον Διακοφτίτικο γιαλό ανήκαν στην ουσία στους προύχοντες των ορέων και τα χρησιμοποιούσαν είτε ως πρόχειρη στέγη αναψυχής το καλοκαίρι, είτε για στέγαση των εργατών της γης το χειμώνα, για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων (σταφύλια, κρασί, μήλα και μετάξι εκ της σηροτροφίας).

Ο συσχετισμός όμως των δύο σιδηροδρομικών γραμμών αρχίζει να βοηθάει εποικιστικά τον τόπο μας στις αρχές του περασμένου αιώνα , με αποτέλεσμα στις πρώτες κιόλας απογραφές , η αυξητική τάση του πληθυσμού του Διακοφτού να είναι πρωτοφανής. Αναπτύχθηκε και μια πρωτοφανής για την περιοχή οικονομική δραστηριότητα γύρω από το σταθμό, με αποτέλεσμα, χρόνο με το χρόνο να συρρέουν στο χωριό και να μονιμοποιούνται οικιστικά οικογένειες από τα ορεινά των Καλαβρύτων, από Μαμουσιά, από Ρούμελη, ακόμα και από την μακρινή Ήπειρο. Δημιουργούνται επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες που δεν είχαν τίποτε να ζηλέψουν ούτε κι' απ' αυτόν το Σταθμό Πελοποννήσου της Αθήνας. Η διασταύρωση των δύο τραίνων έφερε στον τόπο κόσμο, ζωή, ανάπτυξη, άρα χρήμα κοινωνικότητα, πολιτισμό και το κατέστησε κέντρο συνάντησης ανθρώπων, εμπορευμάτων και κουλτούρας. Μικροπωλητές αχθοφόροι, λούστροι, ξενοδόχοι, ταβερνιάρηδες, φορτο-εκφορτωτές ένα τοπικό πολύβουο μελίσσι ανάμεσα στις γραμμές των τραίνων Πειραιά-Καλαμάτας(ΣΠΑΠ) και τις γραμμές του οδοντωτού σιδηροδρόμου Διακοφτού Καλαβρύτων(Δ.Κ.). Σιγά- σιγά και οι ορεσίβιοι προύχοντες κατέβαιναν προς τα κάτω και μαζί με τα μεγάλα σόγια τους, αλλά και τις οικογένειες των "παρακεντέδων" τους, καλλιεργώντας μεγάλες αρδεύσιμες, και εύφορες εκτάσεις στον κάμπο του Διακοπτού, δίνοντας ακόμα και τις ονομασίες τους σε μεγάλες γειτονιές ως και σήμερα (Ράλλης-Ραλλέικα, Παγίαννης-Παγιαννέικα, Καλυβίτης-Καλυβιτιανά κ.α.). Περιφερειακά της αγοράς και του σταθμού διασταύρωσης των δύο τραίνων αναπτύσσεται ένας οικιστικός και οικονομικός ιστός, παίρνοντας και δίνοντας αξίες στους ταξιδιώτες αλλά προσελκύοντας και αρκετούς απ'αυτούς ιδίως Αθηναίους, να εκτιμήσουν τους θησαυρούς του τόπου μας και να προχωρήσουν σε αγορές οικοπέδων και κτίσιμο εξοχικών κατοικιών ειδικά από τη δεκαετία του ’60 και μετά. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται ότι η βιτρίνα ή το νυχτερινό για Αθήνα έδιναν ζωή στη νύχτα. Κάποιος πήγαινε για πρωινές δουλειές στην Αθήνα, κάποιος έφτανε μεσ' την νύχτα ή το χάραμα για καλό ή για κακό και ίσως για να προλάβει το πρώτο Καλαβρυτινό (ακόμα και εμείς έτσι το προσφωνούμε).Την ημέρα δε η κίνηση το αλισβερίσι και το πήγαινε έλα από εκδοτήρια εισιτηρίων στα καφέ και στην παραλία αν το επέτρεπε ο χρόνος ανταπόκρισης κορυφωνόταν. Εμπορικά τραίνα επίσης κουβάλαγαν τσιμέντα, λιπάσματα, οχήματα κάθε είδους εμπορεύματα, που αρκετά απ' αυτά ξεφορτώνονταν στο Διακοφτό, για δικές του ανάγκες ή για μεταφόρτωση στο ξύλινο μπροστινό εμπορικό βαγόνι του Οδοντωτού. Προορισμός τους η Ζαχλωρού, η Κερπινή και τα Καλάβρυτα για τα πιο πολλά. Ξυλόγλυπτα βαγόνια, επίσης επταστόλιστα μετέφεραν κοντά έναν αιώνα βασιλείς, πρωθυπουργούς, υπουργούς και βουλευτάδες πολύ πριν την δαπανηρή μεταφορά τους από τις αδασμολόγητες Mercedes.

Μπορεί αυτή η αναφορά στο νοσταλγικό παρελθόν να σας πήγε πίσω σε χαρούμενες εποχές συνεχούς ανάπτυξης και ζωής αλλά από τη δεκαετία του '90 δυστυχώς αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση, για τα διασταυρούμενα τραίνα και κατ' επέκταση για το γέννημα-θρέμμα τους, το Διακοπτό. Εμάς που μας νανούρηζε το γκαπ-γκουπ της σιδηροτροχιάς και η κόρνα του καρβουνιάρη μας ξύπναγε για να πάμε σχολείο μας, μας έχει αναστατώσει εδώ και δεκαετίες η συνεχής υποβάθμιση της κίνησης των τραίνων. Έχουμε ανασκουμπωθεί για να στηρίξουμε όλο αυτό το πραγματικό σκηνικό που σας αφηγήθηκα προηγούμενα και μοιάζει με κινηματογραφική ταινία.

Αντί να συνεχίσουν την πορεία τους και τον εκσυγχρονισμό τους τα τραίνα παρατηρείται το εξής φαινόμενο: Ξένα κέντρα αποφάσεων, ιδιωτικοποιήσεις ζημιογόνες , επιβάλλουν το μαρασμό και την ερημοποίηση του τόπου. Σε αυτή την κατεύθυνση δυστυχώς έχουν συμπράξει και κάποιοι ντόπιοι αιρετοί, αυθαίρετα. Εκτός από τα συμφέροντα μικρά ή μεγάλα, τις όποιες σκοπιμότητες και μικροψυχίες, τους ζημιογόνους ή βιώσιμους οργανισμούς και εν τέλει τις εγκυκλίους και τα μνημόνια υπάρχει και ο ηθικός νόμος: σεβασμός στους γεννήτορες της τοπικής ανάπτυξης τα τρένα, για να σε ανταμείψει η ίδια η ζωή ανάλογα. Σεβασμό, αγάπη και στήριξη στα τρένα-τροφούς του Διακοπτού που έθρεψαν γενιές και γενιές και στήριξαν την τοπική οικονομία και κουλτούρα πάνω από έναν αιώνα. Με σωστούς χειρισμούς μπορούν να συνεχίσουν το έργο τους ακόμα και για τους επόμενους αιώνες. Όπως και να' χει το «αστικό» μας, είναι το τραίνο προς δύο κατευθύνσεις παραλιακή και μεσογειακή. Το 1996 μόλις τα ‘κατόστησε ο Οδοντωτός και μετά τις φανφάρες αρρώστησε βαριά για αρκετούς μήνες. Όταν αποφάσισαν να τον αναβαθμίσουν στις αρχές του 21ου αιώνα έκανε περίπου το ίδιο διάστημα να λειτουργήσει όπως όταν σκάφτηκε με κασμάδες και λοστούς στο τέλος του 19ου αιώνα(6 χρόνια). Κι αφού επιτέλους λειτούργησε με τους σύγχρονους συρμούς και το αναβαθμισμένο τροχαίο υλικό τώρα ζητάμε να του φτιάξουμε μια στάση μετεπιβίβασης για τους ξένους έξω απ' το χωριό, εκεί δίπλα στην Ολυμπία οδό που ένα μεγάλο φαστφουντάδικο θα έχει σίγουρα φιλοτεχνήσει τη μακέτα του μαζί με τους αχόρταγους εργολάβους της Σ.Δ.Ι.Τ. με ένα απέραντο πάρκινγκ για να μην ξεφεύγει κανένας ταξιδιώτης από τα μεγαλοσυμφέροντα και να νεκρώσουμε την κλασική αφετηρία. Με μια μονάδα επισκευών (μηχανοστάσιο) του ιδιωτικοποιημένου φορέα σιδηροδρομικών συγκοινωνιών να καταντάει την αγορά μας νεκροταφείο τραίνων (Λεύκα Πειραιά, Ρουφ). Ο σταθμός μας έρημος να γίνεται ξενώνας και WC λαθρομεταναστών και άστεγων και στα 1-2 καφενεδάκια που θα μείνουν 5-6 συνταξιούχοι θα συζητάνε τα περασμένα μεγαλεία του τόπου μας προ περικοπών συντάξεων και εκπτώσεων αξιών και οικονομίας λόγω μνημονίου.

Αν αυτή είναι η σύγχρονη ανάπτυξη που θέλει τις συγκοινωνιακές αρτηρίες έξω από τους οικισμούς με συρμούς "υπερηχητικών" ταχυτήτων, δηλώνω υπανάπτυκτος, οπισθοδρομικός και προτιμώ να μετακινούμαι με γκαζοζέν για να θαυμάζω τα εσπεριδοειδή και τις παραλίες της Β. Πελοποννήσου και το άγριο ορεινό τοπίο που διασχίζει ο οδοντωτός. Αυτή την απάνθρωπη, απρόσωπη και ταχύτατη ανάπτυξη τη χαρίζω σ' αυτούς τους αντικοινωνικούς τύπους που τη σχεδιάζουν και προσπαθούν να την επιβάλλουν με κάθε μέσο. Τη χαρίζω σ' αυτούς που παραχάραξαν τη φιγούρα του δικού μας «Νιόνιου» Παπαγιαννόπουλου στην προτομή του. Τη χαρίζω σ' αυτούς που αμέσως μόλις γίναμε έδρα Καποδιστριακού Δήμου μας κλείσαν τον ΟΤΕ. Σ' αυτούς που μας έκλεισαν το αστυνομικό τμήμα και ετοιμάζονται να κλείσουν και την Εθνική Τράπεζα με την αμφίβολη τύχη και του Ταχυδρομίου για μνημονιακούς λόγους.

Υπάρχει και ο κοινωνικός και ο ιστορικός ρόλος οργανισμών και φορέων κύριοι υπεύθυνοι μαζί με τους παρατρεχάμενούς σας. Και αν εσείς θέλετε να τον ξεχάσετε υπέρ των συγχωνεύσεων και της συγκέντρωσης του υπερκέρδους στα μεγάλα αστικά κέντρα, εμείς οι επαρχιώτες δεν το ξεχνάμε και ούτε θα αφήσουμε τα παιδιά μας να γίνουμε βορά στα σαγόνια σας που φέρνουν «ανάπτυξη» δια της ερημοποίησης. Μόνοι και έρημοι θα μείνετε εσείς στο δρόμο της ιστορίας που ευτυχώς δεν την γράφει μόνο ο δοσίλογος ιστοριογράφος που πληρώνετε. Υπάρχει και η ιστορία που γράφουν οι λαοί στον τόπο τους. Και αν το συγκεκριμένο κείμενο το υπογράφει ένας, στρατευμένοι στο μέλλον και τη συνέχεια αυτού του τόπου είμαστε πολλοί ΔΙΑΚΟΦΤΙΤΕΣ. Άλλωστε η ιστορική μας διαδρομή γράφτηκε και θα συνεχίσει να γράφεται πάνω στις δύο ράγες που λέγονται η μία ΤΡΑΙΝΟ και η άλλη ΔΙΑΚΟΦΤΌ. Ράγες άρρηκτα δεμένες με θεματοφύλακες την παράδοση και το μέλλον του τόπου μας.

Υ.Γ. Διχοτόμηση ή μη του χωριού μας κύριε Δημοτικέ Σύμβουλε δεν είναι η διέλευση ή μη του τραίνου από το χωριό μας. Διχοτόμηση είναι ο κλειστός σταθμός και το παρακείμενο σκοτεινό πιο μπαρ του ΟΣΕ που κλείνουν μετά από 120 περίπου χρόνια ζωής χωρίζοντας την ζωή της ιστορικής αγοράς του Διακοφτού στα δύο και ενώ μέχρι τώρα έδιναν ζωή. Συγχαρητήρια στο μνημονιακό άτεγκτο «σύγχρονο» κράτος μας και τους εκφραστές του σε τοπικά και κεντρικά επίπεδα.-