Loading...

Κατηγορίες

Σάββατο 14 Ιαν 2023
«Εσείς από πού κατάγεστε;»
Κλίκ για μεγέθυνση








Στα τέλη Νοέμβρη 2022 μια είδηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ αναπαράχθηκε από πολλά εγχώρια ειδησεογραφικά sites. Το ίδιο είχε συμβεί διεθνώς και ασφαλώς και στη Βρετανία απ’ όπου προερχόταν το γεγονός. Τι είχε συμβεί, σύμφωνα με δημόσια ανάρτηση της καταγγέλουσας: Η Ενγκόζι Φουλάνι, ιδρύτρια της οργάνωσης Sistah Space, σε μια εκδήλωση που διοργάνωσε στο Μπάκιγχαμ η βασιλική σύζυγος Καμίλα με θέμα την εκστρατεία της κατά της ενδοοικογενειακής βίας, δέχθηκε επίμονες ερωτήσεις από μέλος της βασιλικής οικογένειας σχετικά με την καταγωγή της. Συγκεκριμένα την προσέγγισε η Λαίδη Σούζαν Χάσεϊ και, αφού παραμέρισε τα μαλλιά της για να δει το όνομά της στην κονκάρδα που είχε στο πέτο, τη ρώτησε από πού καταγόταν. 




Παρ’ ότι η Φουλάνι της εξήγησε πως είχε γεννηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και δούλευε στο Λονδίνο, η Λαίδη εξακολούθησε να ρωτά από ποιο μέρος της Αφρικής καταγόταν. Σύμφωνα πάντα με τη Φουλάνι, οι ερωτήσεις ήταν επίμονες για την καταγωγή της, ενώ εκείνη απαντούσε συνεχώς πως είναι εκπρόσωπος φιλανθρωπικής οργάνωσης και προσκεκλημένη στην εκδήλωση, αλλά η Λαίδη επέμενε ρωτώντας: «Όχι, από ποιο μέρος της Αφρικής κατάγεστε;». Όταν δε της απάντησε πως είναι από την Βρετανία εκείνη συνέχισε: «Από πού είστε πραγματικά; Από πού προέρχονται οι δικοί σας;». Και στην ανάρτηση της συνεχίζει: «Δεν μπορούσα να το πω στη βασιλική σύζυγο και ήταν σοκ για μένα, όπως και για τις δύο άλλες γυναίκες που ήταν παρούσες μείναμε έκπληκτες και άφωνες».

Με βάση τη συγκεκριμένη εκδοχή της Φουλάνι, η συντριπτική πλειοψηφία των μέσων ενημέρωσης και των σχολίων που υπήρξαν έθεταν ζήτημα ρατσισμού από την πλευρά της λαίδης. Η συγκεκριμένη κυρία αποπέμφθηκε άμεσα από τα καθήκοντα της με εντολή της Καμίλα και δυο εβδομάδες αργότερα η λαίδη ζήτησε αυτοπροσώπως συγγνώμη από τη Φουλάνι, την οποία αποδέχθηκε αναγνωρίζοντας πως τα σχόλια δεν ήταν κακοπροαίρετα. Από τη συγκεκριμένη είδηση, με όλο της το εύρος και τη διαχείριση της (γεγονός, επίσημες αντιδράσεις, σχόλια, αποπομπή, μετάνοια, αποδοχή), αντιλαμβανόμαστε ότι το συγκεκριμένο συμβάν πληρούσε πολλά περισσότερα από αυτά που περιέγραφε. Όπως για παράδειγμα ότι το BBC έτρεξε να χαρακτηρίσει το όλο περιστατικό «τοξικό», και να εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη βασιλική οικογένεια και την ικανότητά της να εκπροσωπεί μια ποικιλόμορφη σύγχρονη Βρετανία. «Αγγίζει ακατέργαστα νεύρα σχετικά με την αίσθηση του ανήκειν και της ταυτότητας. Κάνει τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ να φαντάζουν ως ένα αφιλόξενο μέρος», υπενθυμίζοντας συνάμα τις καταγγελίες του πρίγκιπα Χάρι και της συζύγου του Μέγκαν προ καιρού περί ρατσισμού εντός του παλατιού. «Το περιστατικό έρχεται να καταστήσει ακόμη πιο επείγουσα και αναγκαία την επιτάχυνση των προσπαθειών του Βασιλιά να εκσυγχρονίσει τον θεσμό που έχει αναλάβει», καταλήγει στην ανάλυση του το BBC. Δηλαδή, με αφορμή το συγκεκριμένο γεγονός, εμφανίζονται εκείνοι που ουσιαστικά θέλουν να ενισχύσουν έναν θεσμό μέσω του εκσυγχρονισμού του και βάζοντας στο λεξιλόγιο τους όρους όπως ποικιλομορφία, κοινότητες και πολυπολιτισμικότητα θέτουν τους όρους της μετεξέλιξής τους. Με αφορμή τη «σκόνη που σηκώθηκε», μάς ενημέρωσαν τα κυρίαρχα μμε ότι ο βασιλιάς Κάρολος θέλει η βασιλιά του να αντικατοπτρίζει τη Βρετανία ως μια «κοινότητα κοινοτήτων», αντλώντας δύναμη από την ποικιλομορφία. Και ότι οι τελευταίοι διορισμοί στο περίφημο Order of Merit (Τάγμα της Αρετής) αφορούσαν κυρίως άτομα από εθνικές μειονότητες. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η διαχείριση μιας είδησης έγινε με τέτοιο τρόπο που στο τέλος κερδισμένο ήταν το παλάτι. Και πως να μην είναι, όταν πολλοί θεωρούν ότι κάνουν αντιρατσιστικό και αντιφασιστικό αγώνα με το να αναπαράγουν μια εκδοχή και να συμμετέχουν σε μια στημένη αναμέτρηση κυρίαρχων και ενσωματωμένων φίλιων δυνάμεων! Διότι αυτό εκπροσωπούν και η λαίδη και η Φουλάνι. Και εάν για τη λαίδη είναι σαφές, θα έπρεπε το ίδιο ξεκάθαρο και σαφές να είναι και για τη καταγγέλλουσα διευθύντρια της Sistah Space, η οποία, όπως μάς ενημερώνει επίσημα μέσω του ιστότοπου τής οργάνωσης, δραστηριοποιείται για την ενίσχυση και συμπαράσταση των γυναικών που έχουν δεχθεί σεξουαλική κακοποίηση και προέρχονται από την Αφρική και Καραϊβική. Τι μπορεί να περιμένει ένας αγωνιζόμενος άνθρωπος από μια ΜΚΟ η οποία αποδέχεται τις «φιλανθρωπικές» δράσεις του παλατιού, όπου τα charity και τα donate τους ξεπλένουν τα διαχρονικά αποικιοκρατικά εγκλήματά τους; Ποια ανάγκη ικανοποιείται με τη συγκεκριμένη συναναστροφή;

Αλλά ας δούμε μερικές πτυχές από το συγκεκριμένο συμβάν. Καταρχήν βάσει της τελευταίας τοποθέτησης της Φουλάνι περί «μη κακοπροαίρετης πρόθεσης» της λαίδης, αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι το όλο σκηνικό, η ανάρτηση και η εξέλιξή του στηρίχτηκαν σε ένα ψέμα ή έστω σε μια κακή πρόθεση, προαίρεση, εκτίμηση της ακτιβίστριας Φουλάνι. Αφού η λαίδη δεν ρώτησε με κακή πρόθεση, τότε δεν υφίστανται ζητήματα ρατσισμού ή μη αποδοχής στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ούτε, όπως έγραφαν οι «αφελείς» πένες, ότι δεν μπορούν κάποιοι να αντιληφθούν ότι κάποιος δύναται να κατέχει τη βρετανική υπηκοότητα και να κατάγεται από αλλού. Κοινώς κοροϊδευόμαστε ή ορθότερα μάς «δουλεύουν». Όμως, επειδή η πολιτική είναι μια υπόθεση διαρκούς εξαπάτησης, θα επισημάνουμε για ακόμη μια φορά ότι δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τις προθέσεις της ερωτώσας, ανεξαρτήτως τι ισχυρίζονται οι πρωταγωνιστές του περιστατικού. Γνωρίζουμε πολύ καλά, όμως, τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί από τη βρετανική μοναρχία στα πέρατα της γης εδώ και πολλούς αιώνες. Και γι’ αυτά δεν υπάρχουν πολλαπλές ερμηνείες, τα πράγματα εκεί είναι ξεκάθαρα. Όμως, με αφορμή το συγκεκριμένο περιστατικό, έχει ενδιαφέρον να δούμε πόσο ρατσιστική είναι η ερώτηση «από πού κατάγεστε». Μέσα σε ένα βόθρο πολλαπλών διαχωρισμών που υφίστανται όλο και περισσότεροι άνθρωποι και που κατά την τελευταία τριετία προστέθηκαν και οι υγειονομικοί/ιατρικοί διαχωρισμοί, εμβολιασμένοι-μη εμβολιασμένοι μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικής απομόνωσης που επιβάλλεται από την Εξουσία, κάποιοι ανακαλύπτουν και εξανίστανται τάχατες από δήθεν ρατσιστικές ερωτήσεις περί καταγωγής. Προφανώς δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα να ρωτήσουν: «Είστε εμβολιασμένος ή ‘‘ψεκασμένος’’;» Εάν δαιμονοποιείται η ερώτηση περί καταγωγής και δεν είναι πολιτικά ορθό κάποιος/α να ρωτάει τον συνομιλητή του από που κατάγεται, τότε για κάποιους η ιστορία και η ζωή ξεκινά από τότε που το Κράτος πολιτογραφεί ή εγγράφει στα ληξιαρχεία του και στα δημοτολόγια του τις υπάρξεις μας. Εάν κάποιοι αισθάνονται μόνο πολίτες, τότε οι Αρχές έχουν κάνει πολύ καλά τη δουλειά τους δημιουργώντας πιστούς υπηκόους που έχουν αφομοιώσει πλήρως τις κρατικές αποφάσεις. Μοναδική εξαίρεση στο παραπάνω σχήμα αποτελεί η περίπτωση της δίωξης, για παράδειγμα των εβραίων κατά τη ναζιστική περίοδο, όπου η απόκρυψη της καταγωγής τους αποτελούσε αναγκαία προϋπόθεση για την επιβίωσή τους.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, οι μετακινήσεις πληθυσμών είναι ένα διαρκές φαινόμενο στην παγκόσμια ιστορία του ανθρώπου. Λόγοι περιβαλλοντικοί, κλιματικοί, οικονομικοί, πολιτικοί κ.ά. επέβαλλαν και επιβάλλουν τις μετακινήσεις ολόκληρων κοινοτήτων ή φυλών από τα εδάφη τους. Τα εκατομμύρια των βίαια ξεριζωμένων ανθρώπων από την Αφρική, για παράδειγμα, λόγω της βρετανικής-ολλανδικής-βελγικής και όχι μόνο αποικιοκρατίας  προς την Αμερική ή προς άλλες χώρες μέσω της δουλείας ή άλλων σύγχρονων της μορφών εκμετάλλευσης, είναι οι σημερινοί απόγονοι εκατομμυρίων κατοίκων των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γαλλίας κλπ. Οι μετακινήσεις, είτε είναι βίαιες είτε προϊόν ελεύθερης σχετικά βούλησης, φέρουν πάντα εντός τους την αφετηρία τους και τον προορισμό τους. Ποιοι μπορεί να είναι οι λόγοι, όμως, που κάποιοι «ξεχνούν» την αφετηρία τους; Οι μεταπολεμικές δεκαετίες χαρακτηρίζονται, για τον ελλαδικό χώρο, από μεγάλης έκτασης μετανάστευση τόσο εκτός όσο και εντός. Οι εσωτερικές μετακινήσεις από την ύπαιθρο προς τα αστικά-βιομηχανικά κέντρα άλλαξαν άρδην τη δημογραφική σύνθεση. Ο νέος αστικός τρόπος ζωής, τα νέα πρότυπα, ο καταναλωτισμός, η απόκτηση διαμερίσματος σε νεόδμητη πολυκατοικία της Κυψέλης του ’60 μαζί με αυτοκίνητο ήταν τα τότε mainstream της εποχής, όπου αποδείκνυαν στους χρήστες τους την κοινωνική τους ανέλιξη. Διότι για αρκετούς αυτός ήταν ο στόχος, ενώ η επίδειξη πλουτισμού αποτελούσε για ορισμένους απαραίτητη συνθήκη μικροαστικής στάσης ζωής. Όπως έχουν δείξει διάφορες κοινωνιολογικές μελέτες, άτομα με αυτό το υπόβαθρο απέκρυπταν ή «ντρέπονταν» για την καταγωγή τους, κυρίως όταν συναναστρέφονταν με άτομα που οι ίδιοι τα κατέτασσαν στην ελίτ. Για εκείνους η ερώτηση «από που κατάγεστε;» ήταν πολλές φορές μια δυσάρεστη ερώτηση. Για εκείνους η ζωή τους ξεκινούσε από την έναρξη της αστικής τους παρουσίας ως νεόπλουτους και «αποκηρύσσοντας» της ταπεινή τους, αγροτική συχνά, καταγωγή. Η κατασκευή μιας νέας και μοναδικής πολιτισμικής ταυτότητας αποτελούσε πρωταρχικό στόχο που θα τους παρείχε ένα άλλο στάτους και κοινωνική θέση.

Παρόμοια η Φουλάνι, με την απόκρυψη της καταγωγής της, είναι σαν να επιθυμεί να ορίσει ένα νέο σημείο μηδέν, με σημείο εκκίνησης την στιγμή της πολιτογράφησής της ως βρετανίδας. «Γεννήθηκα Βρετανία, είμαι Βρετανίδα» θυμίζει το «Γεννήθηκα Αθήνα, είμαι Αθηναία» παρ’ ότι για το υποκείμενο είναι γνωστό ότι οι προηγούμενες γενιές από εκείνο έχουν γαλουχηθεί κάπου αλλού. Δεν αποτελεί πρόβλημα κάποιος να αισθάνεται «αθηναίος», «χαλκιδαίος» ή «βρετανός» μέσα στα πλαίσια της ταυτότητας και του «ανήκειν», αλλά η απόκρυψη μιας γνωστής και φέρουσας καταγωγής αποτελεί στοιχείο «αντίστροφου» ρατσισμού. Αποκρύπτοντας την καταγωγή είναι σαν ο ίδιος να κατατάσσεις τους καταγόμενους από εκεί ή διαμένοντες εκεί σε υποδεέστερη θέση από εσένα. Στο έργο του κοινωνιολόγου Stuart Hall σχετικά με τη εμπειρία των μαύρων στη Βρετανία, περιγράφεται πώς γίνεται η ομογενοποίηση των ταυτοτήτων, όταν η ταυτότητα των μαύρων έρχεται σε αντίθεση με τις κυρίαρχες αναπαραστάσεις που υπάρχουν για τους μαύρους σε μια κοινωνία. «Η αναγνώριση των κοινών χαρακτηριστικών της ταυτότητας ενός μαύρου (δηλαδή ότι είναι μαύρος), προκαλεί την συνειδητοποίηση της ετερότητας/ετερογένειάς του, δηλαδή ότι αποτελεί μέρος ενός πληθυσμού που έχει διασκορπιστεί σε ποικίλα μέρη – αυτό ο Hall το ονομάζει «διασποροποίηση» (diasporization)» (Μετανάστευση. Κοινωνικές και πολιτικές εκφάνσεις, Μ. Βέικου-Β. Λαλαγιάννη, ΕΑΗΣΒ, Αθήνα, 2015). Άλλωστε η πολιτισμική διαφορά εμπεριέχει την ιδέα της ανισότητας, εφ’ όσον ο πολιτισμός είναι έννοια ιεραρχικής υφής που δομείται για παράδειγμα από τη κυρίαρχη Δύση. Ενώ, επιπλέον, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας, ότι όλες αυτές οι έννοιες, όπως «πολιτισμική δια­φορά», «παρελθόν», «καταγωγή», αποτελούν κοινούς –παρ’ ότι όχι κατ’ ανάγκη ταυτόσημους– όρους του ρατσιστικού και εθνικιστικού λόγου. Γι’ αυτό και πολλοί εντός των ορίων του κινηματικού λόγου μπερδεύουν την «ήρα με το στάρι». Και ως γνήσιοι «δικαιωματιστές», ο κοινωνικός τους αγώνας εκφράζεται μέσω στεροτυπικών προτύπων, όπου ο καταγγέλλων έχει δίκιο μόνο και μόνο επειδή μπορεί να τυγχάνει μέλος μιας ΜΚΟ ή εμφανίζει ακτιβίστικη δράση.

Οι έννοιες της «παράδοσης» και της «καταγωγής» δεν πρέπει να λογίζονται από μόνες τους ως αρνητικές έννοιες παρά μονάχα όταν αυτές αναπτύσσονται μέσα σε πλαίσια και σχήματα ιεραρχίας, επιβολής και ισχύος. Σύμφωνα με την Nancy Fraser (Justice interruptus: Critical reflections on the «postsocialist» condition, New York: Routledge, 1997), η αναγνώριση, για παράδειγμα, της ταυτότητας δεν θα έπρεπε να αφορά την πολιτισμική συλλογική επιβίωση μόνο αλλά την απόλυτη εξάλειψη της καταπίεσης της ατομικής ταυτότητας. H δημόσια αναγνώριση συλλογικών ταυτοτήτων πρέπει να ενθαρρύνεται μόνο όταν λειτουργεί προς την κατάρριψη μορφών κοινωνικού αποκλεισμού, ιεραρχίας και ανισότητας. Υποστηρίζει ότι όσο περισσότερο τα άτομα ψάχνουν να εξασφαλίσουν την ταυτότητα τους μέσα από συλλογικότητες, να την καταστήσουν αναγκαία αντί για παροδική ή ενδεχομένη, ενιαία αντί για κατακερματισμένη, τόσο περισσότερο πιθανό είναι να δαιμονοποιούνται αυτοί που είναι διαφορετικοί. Εν προκειμένω η Φουλάνι κάνει επιπλέον και κάτι ακόμη. Ως ιδρύτρια της οργάνωσης, τονίζει την καταγωγή των θυμάτων που υπερασπίζεται και συγκεκριμένα από Αφρική και Καραϊβική, αλλά θέτει ζήτημα ρατσισμού όταν κάποιος την ρωτάει από πού κατάγεται η ίδια! Η μόνη απάντηση που θα έπρεπε να λάβει η λαίδη Χάσεϊ και η κάθε λαίδη στο ερώτημά της, ανεξαρτήτως καλής ή κακής προαίρεσης, είναι ότι «κατάγομαι από εκεί που εσείς οι βρετανοί αποικιοκράτες μάς κλέψατε, μας βιάσατε και μας πουλήσατε στα σκλαβοπάζαρα σας και μάς κάνατε βρετανές όταν θέλατε να αυξήσετε το εργατικό σας δυναμικό στην επικράτεια σας». Αυτή θα έπρεπε να είναι μια ελάχιστη οφειλόμενη απάντηση σε κάποιον φορέα εξουσίας όπως η συγκεκριμένη. Όλα τα υπόλοιπα είναι για το τσάι με ή χωρίς γάλα κατά το βρετανικό συνήθειο.

Ο συγκεκριμένος λάιτ ακτιβισμός, πλαισιωμένος ουσιαστικά, στη πολιτισμική θεωρία, από την έννοια της υβριδικότητας, περιγράφει μια κουλτούρα που συγκροτείται από άτομα τα οποία διατηρούν δεσμούς με τις χώρες των προγόνων τους, αλλά προσαρμόζονται στην κουλτούρα της χώρας όπου κατοικούν ενώ αντιστέκονται στην πολιτισμική αφομοίωση. Μοναδική ταυτότητα έτσι και αλλιώς δεν υπάρχει και δεν υπήρξε ποτέ αλλά ταυτόχρονα δεν αναπτύσσεται και ένας αντικυρίαρχος λόγος από τους καταπιεσμένους. 

Κάπως έτσι, λοιπόν, η Φουλάνι της οργάνωσης Sistah Space, αποδέχτηκε τη συγγνώμη της λαίδης (ποια συγγνώμη όμως και για ποιο λόγο, αφού οι ερωτήσεις της χαρακτηρίστηκαν καλοπροαίρετες;) και έστειλε για τσάι όσους έτρεξαν να τη στηρίξουν και να της συμπαρασταθούν. Σίγουρα η οργάνωσή της έγινε πολύ περισσότερο γνωστή και η χρηματοδότηση και υποστήριξη των δράσεων της αναμένεται να αυξηθεί. Λέτε να ήταν ένα καλό κόλπο για τη μεγέθυνση ενός κινηματικού crowfunding;

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας

Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.233, Iανουάριος 2023


πηγη:https://anarchypress.wordpress.com

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου