Απόσπασμα από το κείμενο Racines subjectives du projet·révolutionnaire (Socialisme ou barbarie 38) που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Solidarity 8.7 με τίτλο Listen, Psychiatrist.
Δημοσιεύθηκε την 3 Οκτωβρίου, 2022

Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας

…Ελπίζω, και αισθάνομαι την ανάγκη να ζήσω σε μια κοινωνία διαφορετική από αυτή γύρω μου. Όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι μπορώ να ζήσω σ’ αυτή εδώ και να προσαρμοστώ σ’ αυτή – εξάλλου, υπάρχω σε αυτή. Όσο κριτικά και αν κοιτάω εαυτό μου κριτικά, ούτε η ικανότητα μου για προσαρμογή ούτε και οι απαντήσεις μου στην πραγματικότητα μου φαίνονται κάτω από το κοινωνιολογικό μέσο όρο. Δεν ζητάω αθανασία, να είμαι πανταχού παρόν και παντογνώστης. Δεν ζητώ «να μου δώσει ευτυχία» η κοινωνία. Γνωρίζω πως η ευτυχία δεν είναι κάτι που μπορεί να μοιραστεί στο τοπικό γραφείο κοινωνικής πρόνοιας, ή από το τοπικό εργατικό συμβούλιο. Αν υπάρχει κάτι τέτοιο, μόνο εγώ μπορώ να το δημιουργήσω στα μέτρα μου, όπως μου έχει συμβεί και μπορεί να μου συμβεί ξανά. Στην καθημερινή ζωή όμως, όπως με επηρεάζει εμένα και άλλους, βρίσκω τον εαυτό μου αντιμέτωπο με μια μάζα πραγμάτων που δεν μπορώ να δεχτώ. Πιστεύω πως αυτά τα πράγματα δεν είναι αναπόφευκτα, και πως μπορεί να εξαρτώνται από το πως είναι οργανωμένη η κοινωνία.

Αρχικά, θέλω και επιζητώ το έργο μου να έχει κάποιο νόημα. Θέλω να εγκρίνω το σκοπό του και πως επιτυγχάνεται. Θέλω πραγματικά να περιλαμβάνω τον εαυτό μου μέσα του, να χρησιμοποιώ τις ικανότητες μου, να είμαι ένα πιο ολοκληρωμένο πρόσωπο, να εξελίξω τον εαυτό μου. Πιστεύω πως αυτό θα ήταν δυνατό για εμένα και για άλλους, αν η κοινωνία ήταν οργανωμένη διαφορετικά. Θα ήταν ήδη μεγάλη αλλαγή προς την κατεύθυνση αυτή αν μου επιτρέπονταν να αποφασίσω (μαζί με όλους τους υπόλοιπους) τι πρέπει να κάνω και (μαζί με αυτούς που δουλεύω μαζί) πως να το κάνω.

Εγώ (και όλοι μας) θέλουμε να ξέρουμε τι γίνεται στην κοινωνία, να ελέγχουμε το βαθμό και την ποιότητα της πληροφόρησης που μας δίνεται.  Θέλω να παίρνω μέρος, άμεσα, σε όλες τις κοινωνικές αποφάσεις που θα επηρεάσουν την ύπαρξη μου, ή που θα βοηθήσουν στη διαμόρφωση του κόσμου στον οποίο ζω. Δεν δέχομαι η μοίρα μου να αποφασίζεται, κάθε μέρα, από ανθρώπου ς που τα σχέδια τους είναι εχθρικά (ή και απλά άγνωστα) προς εμένα, και που για τους οποίους εγώ και όλοι είμαστε απλά αριθμοί σε ένα σχέδιο ή πιόνια σε μια σκακιέρα.  Απορρίπτω το γεγονός πως, στο τέλος, η ζωή και ο θάνατος μου να βρίσκεται στα χέρια ανθρώπων που ξέρω πως δεν βλέπουν εμένα ή τους υπόλοιπους.

Ξέρω πως το να έρθει ένας νέος τύπος κοινωνικής οργάνωσης και να μπορέσει να επιβιώσει δεν θα είναι εύκολο. Θα υπάρχουν δύσκολες επιλογές σε κάθε στροφή. Αλλά θα προτιμούσα να αντιμετωπίσω πραγματικά προβλήματα από τον κυνισμό, την διγλωσσία ή τις χειραγωγήσεις των ηγετών μας. Αν αποτύχουμε στο εγχείρημα μας, προτιμώ μια αποτυχία σε μια ουσιαστική απόπειρα από ότι σε μια κατάσταση που παραμένει μόνιμα στη λάθος πλευρά της αποτυχίας ή της μη αποτυχίας, αυτό είναι απλά γελοίο.

Θέλω να συναντώ τους άλλους ως ίσους, και όμως ως απόλυτα διαφορετικούς, όχι ως αριθμημένο αντικείμενο, όχι σαν ένας βάτραχος κουρνιασμένος σε ένα σκαλί (πιο πάνω ή πιο κάτω, δεν έχει σημασία) στην ιεραρχία εισοδήματος και εξουσίας. Θέλω να βλέπω τους άλλους, και οι άλλοι να βλέπουν εμένα, ως ένα ακόμη ανθρώπινοι όν· ότι η σχέση μας δεν είναι ένα πεδίο επιθετικότητας, πως η αντιπαλότητα μας παραμένει στα όρια του παιχνιδιού, πως οι συγκρούσεις μας  (στο βαθμό που δεν μπορούν αν επιλυθούν ή να ξεπεραστούν) αφορούν πραγματικά προβλήματα και πραγματικά ρίσκα, πως κουβαλούν όσο το λιγότερο δυνατό ασυνείδητο υλικό,  πως επιβαρύνονται όσο λιγότερο γίνεται από πράγματα που δεν είναι αληθινά. Θέλω οι άλλοι να είναι ελεύθεροι, γιατί η ελευθερία μου ξεκινά εκεί που ξεκινά των υπολοίπων. Μόνος, στη καλύτερη περίπτωση,  μπορώ να είμαι μόνο «ενάρετος στην ατυχία». Δεν μπορώ να υπολογίζω πως οι άνθρωποι θα γίνουν άγγελοι, ούτε περιμένω οι ψυχές τους να είναι αγνές σαν λίμνες στα βουνά – που συμπωματικά με έκαναν πάντοτε να βαριέμαι απόλυτα. ξέρω όμως πόσο η παρούσα μας κατάσταση επιδεινώνει τα προβλήματα ύπαρξης των ανθρώπων – και της ύπαρξης με τους άλλους – και πόσο πολύ επιδεινώνει τα εμπόδια για την ελευθερία μας.

Γνωρίζω με βεβαιότητα πως η ευχή μου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί σήμερα. Ακόμη και αν η επανάσταση γίνονταν αύριο, η ευχή μου δεν θα υλοποιούνταν μέσα στη ζωή μου. Ξέρω πως κάποια μέρα θα ζουν άνδρες και γυναίκες για τους οποίους ακόμη και η ανάμνηση των προβλημάτων που σήμερα μας προκαλούν μεγάλη αγωνία δεν θα υπάρχει πλέον. Αυτή είναι η μοίρα μου. Πρέπει να την δεχτώ, και το κάνω. Αυτό όμως δεν μου προκαλεί ούτε απόγνωση ούτε και με στέλνει σε μια κατάσταση κατατονικού στοχασμού. Θέλοντας αυτό που θέλω, μπορώ να δράσω μόνο έτσι ώστε να το κάνω πραγματικότητα.  Και ήδη εν μέρει ικανοποιώ τον εαυτό μου  στην επιλογή που κάνω για το βασικό στόχο της ζωής μου, στο κόπο και το χρόνο που βάζω στο να προσπαθώ να αλλάξω τα πράγματα – ένα έργο γεμάτο με νόημα για εμένα (ακόμη και συναντώ σε αυτό – και πρέπει να το δεχτώ – μερική αποτυχία, καθυστερήσεις, παρακάμψεις, πράγματα που δεν έχουν νόημα από μόνα τους). Απολαμβάνω τη συμμετοχή μου σε μια συλλογικότητα επαναστατών που προσπαθεί να ξεπεράσει τις πραγματωμένες και αλλοτριωμένες σχέσεις της σημερινή3ς κοινωνίας. Αν έπρεπε να γεννηθώ σε μια κομμουνιστική κοινωνία, η ευτυχία θα έρχονταν πιο εύκολα προς το μέρος μου; Δεν ξέρω – και στη πράξη δεν μπορώ να κάνω κάτι για αυτό. Όμως με αυτό το πρόσχημα δεν θα περάσω όλη μου την ώρα κολλημένος σε μια τηλεόραση ή διαβάζοντας θρίλερ.

Δείχνει η στάση μου μια άρνηση της αρχής της πραγματικότητας; Ποιο όμως είναι το περιεχόμενο αυτής της αρχής; Πρέπει κανείς να δουλεύει; Πρέπει η δουλειά να στερείται αναγκαστικά νοήματος, να ενσαρκώνει την εκμετάλλευση, να αντικρούει μόνιμα τους σκοπούς που ισχυρίζεται; Είναι η αρχή της πραγματικότητας, σε αυτή τη μορφή, έγκυρη για κάποιον που ζει με εισόδημα που δεν κέρδισε; Για τους κατοίκους της Σαμόα; Μέχρι πιο βαθμό αντικατοπτρίζει την φύση και από που αρχίζει να αντικατοπτρίζει την κοινωνία; Μέχρι πιο σημείο δείχνει την κοινωνία καθαυτή, και από που μια δεδομένη μορφή της κοινωνίας; Είναι κριτική προς την δουλοπαροικία; Για τις γαλέρες; Για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης; Από που παίρνει το δικαίωμα μια φιλοσοφία να μου πει: «εδώ, ακριβώς σε αυτό το επίπεδο υπάρχοντων θεσμών, θα σου δείξω το σύνορο μεταξύ φαινόμενου και ουσίας, μεταξύ προσωρινής ιστορικής μορφής και του αιώνιου πυρήνα των κοινωνικών συστημάτων»; Δέχομαι την αρχή της πραγματικότητας επειδή δέχομαι την εργασία (στο βαθμό, δηλαδή, που είναι αληθινή – κάτι που καθημερινά γίνεται λιγότερο προφανές)  και την ανάγκη η εργασία να είναι κοινωνικά οργανωμένη. Απορρίπτω όμως  την επίκληση μιας ψευδο-ψυχανάλυσης ή μιας ψευδο-μεταφυσικής που φέρνει, στα κρυφά, μέσα στην ακριβή ανάλυση των ιστορικών πιθανοτήτων άσκοπες δηλώσεις περί «απιθανοτήτων» σχετικά με τις οποίες δεν γνωρίζει τίποτα.

Είναι μια τέτοια επιθυμία παιδική; Η παιδική κατάσταση όμως είναι αναμφίβολα εκείνη στην οποία όλα στη ζωή σου δίνεται, στην οποία ο Νόμος σου δίνεται από τα πάνω. Στην παιδική κατάσταση έχεις την ζωή δίχως κάποιο εμφανή λόγο και ο Νόμος σου δίνεται ως έχει, δίχως κάτι παραπάνω. Καμιά συζήτηση δεν είναι δυνατή. Αυτό που θέλω είναι το ακριβώς αντίθετο. Είναι να ορίζω την δική μου ζωή, να δίνω ζωή αν είναι δυνατό, σε κάθε περίπτωση να αποφασίζω για τη δική μου ζωή.  Δεν θέλω απλά ο Νόμος να μου δίνεται από τα πάνω. Θέλω, την ίδια και αυτή στιγμή, να τον δημιουργώ και να μου τον επιβάλλω. Δεν είναι ο επαναστάτης που βρίσκεται μόνιμα σε μια παιδική κατάσταση. Είναι ο κομφορμιστής, ή το μη πολιτικό άτομο. Είναι εκείνοι που δέχονται το Νόμο δίχως να τον συζητήσουν, δίχως να θέλουν να πάρουν μέρος στη δημιουργία του. Εκείνοι που ζουν στην κοινωνία δίχως σκέψεις για το πως λειτουργεί, δίχως πολιτική βούληση, έχουν απλά αντικαταστήσει τον προσωπικό τους πατέρα με έναν ανώνυμο κοινωνικό.

Αυτό που είναι παιδικό είναι η κατάσταση που κάποιος δέχεται δίχως να δίνει. Είναι η κατάσταση που κάποιος που απλά περιμένει να δεχτεί , ή δέχεται.  Αυτό που θέλω, αρχικά, είναι μια δίκαιη ανταλλαγή. Αργότερα, θέλω να πάω πέρα από την ανταλλαγή. Η παιδική κατάσταση είναι η διπλή σχέση, η ψευδαίσθηση μιας συνένωσης. Είναι η σημερινή κοινωνία που συνεχώς παιδοποιεί τους πάντες, με το ενώνει το φαντασιακό με μη πραγματικές οντότητες: ηγέτες, κοσμοναύτες, αστέρια της ποπ, εθνικό συμφέρον. Θέλω μια κοινωνία που να πάψει να είναι οικογένεια (κάτι που είναι ψευδές, στο βαθμό επιπλέον, που να είναι γκροτέσκο) και για αυτή να αποκτήσει την πραγματική της διάσταση, δηλαδή ένα δίκτυο από σχέσεις μεταξύ αυτόνομων ενηλίκων.

Αυτό ισοδυναμεί με πάθος για εξουσία από πλευράς μου; Αυτό όμως που θέλω είναι να καταργήσω την εξουσία με την σημερινή έννοια της λέξης: θέλω εξουσία για όλους. Εξουσία με την σημερινή έννοια σημαίνει να σκέφτεσαι και να αντιμετωπίζεις τους άλλους ως πράγματα. Όλα όσα θέλω είναι αντίθετα από αυτό. Εκείνοι για τους οποίους οι άλλοι είναι πράγματα είναι οι ίδιοι πράγματα. Δεν θέλω να είμαι πράγμα, ούτε για εμένα και ούτε για άλλους. Δεν θέλω να είναι οι άλλοι πράγματα: δεν θα ήξερα τι να τους κάνω. Αν δεν μπορώ να υπάρχω για τους άλλους, και να αναγνωρίζομαι από αυτούς, δεν θέλω να είναι επειδή κατέχω κάτι εξωτερικό προς εμένα: εξουσία. Ούτε θέλω να υπάρχω μόνο στη φαντασία τους. Η αναγνώριση των άλλων έχει σημασία για εμένα στο βαθμό που εγώ ο ίδιος τους αναγνωρίζω. Κινδυνεύω να τα ξεχάσω όλα αυτά, θα με φέρουν οι συνθήκες ποτέ κοντά στην άσκηση εξουσίας; Αυτό μου φαίνεται το πιο απίθανο. Αν γίνονταν, θα ήταν μια χαμένη μάχη, όχι το τέλος του πολέμου. Θα ορίσω όλη μου τη ζωή με βάση την υπόθεση πως ίσως μια ημέρα επιστρέψω στην παιδικότητα;

Κυνηγάω μια ψευδαίσθηση θέλοντας να εξαφανίσω την τραγική πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης; Μου φαίνεται, αντίθετα, πως επιδιώκω να εξαφανίσω το μελόδραμα από τη ζωή, την ψεύτικη τραγωδία – εκείνη που συμβαίνουν αχρείαστες καταστροφές, εκεί που όλα θα ήταν διαφορετικά αν απλά οι άνθρωποι γνώριζαν το ένα, ή έκαναν το άλλο. Είναι μια μακάβρια φάρσα το ότι οι άνθρωποι πρέπει να πεθαίνουν από τη πείνα στην Ινδία, ενώ στην Ευρώπη και στην Αμερική οι κυβερνήσεις τιμωρούν τους γεωργούς που παράγουν «πολύ». Είναι μια γκραν γκινιόλ παράσταση, στην οποία και τα πτώματα και όσοι υποφέρουν είναι αληθινά. Αυτό όμως δεν είναι τραγωδία:  δεν υπάρχει τίποτα το αναπόφευκτο σ’ αυτό. Και αν μια μέρα  η ανθρωπότητα χαθεί από τις βόμβες υδρογόνου, θα αρνηθώ να το αποκαλέσω τραγωδία: θα το αποκαλέσω τερατώδη αναποδιά. Θέλω να σταματήσει το κουκλοθέατρο. Θέλω να πάψει να μετατρέπονται οι άνθρωποι σε μη οντότητες από άλλες μη οντότητες που τους «κυβερνάνε». Όταν ένας νευρωτικός προχωρά στο ίδιο μονοπάτι αποτυχίας για δέκατη φορά, αναδημιουργώντας για τον ίδιο και για τους άλλους γύρω του τον ίδιο τύπο ατυχίας, για να τον βοηθήσουμε να ξεφύγει πρέπει να εξαφανίσουμε την γκροτέσκα φάρσα, όχι την τραγωδία, από τη ζωή του. Θα πρέπει να τον βοηθήσουμε να διακρίνει επιτέλους τα πραγματικά προβλήματα της ζωής του ( και κάθε τραγικό στοιχείο που μπορεί να εμπεριέχει) που η νεύρωση μπορεί εν μέρει να έδειξε, αλλά πολύ πιο έντονα να έκρυψε.

πηγη: https://geniusloci2017.wordpress.com