«Η αρχή κάθε πολέμου είναι σαν να ανοίγεις την πόρτα ενός σκοτεινού δωματίου.
Ποτέ κανένας δεν γνωρίζει τι κρύβεται μέσα στο σκοτάδι».
Αδόλφος Χίτλερ
«Για όσους βρέθηκαν στην τρομερή του δίνη, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν το τέλος του κόσμου. Διέλυσε την αδύναμη δομή της διεθνούς κοινωνίας, η οποία είχε ήδη κατακερματιστεί μετά το 1918. Κατέστρεψε κράτη ή διέλυσε την λειτουργία τους. Μπλόκαρε τους εμπορικούς διαύλους και δημιούργησε νέες μορφές οικονομικής εξάρτησης. Φόρτωσε λαούς και κυβερνήσεις με τεράστιες νέες επιβαρύνσεις, τις οποίες οριακά μόνο μπορούσαν ν’ αντέξουν σε οικονομικό ή φυσικό επίπεδο. Διαμόρφωσε νέες μορφές καταναγκασμού μέσω προπαγάνδας, αστυνόμευσης και ενός περίπλοκου ιστού οικονομικών ελέγχων. Κλιμάκωσε τον ιδεολογικό παροξυσμό ως μέρος του αγώνα για εμψύχωση και κινητοποίηση. Εξήψε ένα τεράστιο κύμα βίαιων αναταραχών, που επεκτάθηκε πέρα από τις εμπόλεμες ζώνες, όπου διεξάγονταν οι μάχες ή κινούνταν οι στρατιές. Οδήγησε στην υποδούλωση, τη δολοφονία ή τον εκτοπισμό τεράστιο αριθμό ανθρώπων, ειδικά στην Ευρώπη, τη Νοτιοανατολική Ασία και την Κίνα. Όπως και να τελείωνε ο πόλεμος, ήταν βέβαιο ότι θα έριχνε τη σκιά του στην ειρήνη που θα ακολουθούσε».
John Darwin, Μετά τον Ταμερλάνο, Η άνοδος και Πτώση των παγκόσμιων αυτοκρατοριών, 1400-2000
Στο βιβλίο της Γένεσης περιγράφεται η Πτώση του Ανθρώπου, ύστερα από την ανυπακοή του Αδάμ και της Εύας στην προειδοποίηση-απειλή του Θεού, ότι μπορούν να δοκιμάσουν καρπούς απ’ όλα τα δένδρα εκτός από εκείνο, που βρίσκεται στο κέντρο του Κήπου (Δένδρο της Γνώσης), και δεν θα έπρεπε ούτε να αγγίξουν για να μην πεθάνουν. «Είπε λοιπόν το φίδι στη γυναίκα: «Αλήθεια είπε ο Θεός να μη φάτε από κανένα δέντρο του κήπου;» Η γυναίκα τού απάντησε: «Μπορούμε να φάμε καρπούς απ’ όλα τα δέντρα, εκτός από κείνο που βρίσκεται στη μέση του κήπου. Ο Θεός είπε να μη φάμε τον καρπό του, ούτε καν να τον αγγίξουμε, για να μην πεθάνουμε» (Γένεσις 3).
Η απειλή στοχεύει στην συμμόρφωση, στην υπακοή, παρέχει, όμως, ταυτόχρονα μια εναλλακτική (επιτρέπει να δοκιμάσουν τους καρπούς από τα άλλα δένδρα), αλλά πρώτα απ’ όλα προϋποθέτει την ισχύ εκείνου, που απειλεί, είτε για να ανταμείψει, είτε για να τιμωρήσει..
«Τότε το φίδι είπε στη γυναίκα: «Όχι βέβαια! Δε θα πεθάνετε· ξέρει όμως ο Θεός ότι την ημέρα που θα φάτε απ’ αυτό, θα ανοιχτούν τα μάτια σας και θα γίνετε σαν θεοί, και θα γνωρίζετε το καλό και το κακό. Η γυναίκα είδε ότι οι καρποί του δέντρου ήταν εύγευστοι, ελκυστικοί και ξεσήκωναν την επιθυμία για την απόκτηση γνώσης. Πήρε, λοιπόν, από τους καρπούς του κι έφαγε· έδωσε και στο άνδρα που ήταν μαζί της και έφαγε κι αυτός».
Η ισχύς, λοιπόν, δεν χρησιμοποιήθηκε για να εξαλείψει την επιλογή να δοκιμαστεί ο απαγορευμένος καρπός, αλλά για να εφαρμοστούν οι κυρώσεις με τις οποίες απειλήθηκε να τιμωρηθεί η ανυπακοή. Η αρχέτυπη αυτή απειλή εμπεριέχει την κατηγορηματική δήλωση για τις συνέπειες, δίχως ν’ αφήνει περιθώρια απαλλαγής από αυτές, καθώς αφ’ ενός δεν αμφισβητείται στο ελάχιστο η Δύναμη της επιβολής και αφ’ ετέρου η υπαναχώρηση από την δυνατότητα αυτή.
Υπάρχει κάποια εξουσία, κράτος, ή αυτοκρατορία, που να μην έχει χρησιμοποιήσει τις Απειλές για να επιβληθεί; Η απάντηση, φυσικά, είναι αρνητική. Οι Απειλές θεωρούνται στον κόσμο της κυριαρχίας αποτελεσματικότερες από τις υποσχέσεις, προκειμένου να εξασφαλίσουν την συμμόρφωση για τον απλούστατο λόγο, ότι εκείνοι που τις εξαπολύουν θεωρούνται ισχυρότεροι. Οι Απειλές δεν κοστίζουν στο ελάχιστο και η επιβολή μέσω αυτών εξαλείφει την πιθανότητα η ωμή βία να προκαλέσει αντίσταση και μάλιστα πετυχημένη. Οι Απειλές σε αντίθεση με τις υποσχέσεις δίνουν λιγότερες πληροφορίες γι’ αυτό, που ενδεχομένως, θα συμβεί, αλλά προσφέρουν μεγαλύτερο κίνητρο συμμόρφωσης μπρος στο ενδεχόμενο σημαντικών απωλειών σε σχέση με τις οποίες ανταμοιβές προσφέρουν οι Υποσχέσεις.
Επίσης, ισχυρά κράτη ή ακόμα και αυτοκρατορίες, που συνήθως επιβάλλονται δια πυρός και σιδήρου, σε ορισμένες περιπτώσεις ωφελούνται περισσότερο από την απειλή χρήση βίας αντί από την ίδια την άσκηση βίας, καθώς εμφανίζονται να ελέγχουν απόλυτα την σχέση αλληλεπίδρασης, ακόμα και όταν επιλέγουν να ανακαλούν μια Απειλή διεκδικώντας τίτλους ανθρωπισμού. Παρ’ όλα αυτά οι ειδήμονες της διπλωματίας και των Διεθνών σχέσεων γνωρίζουν καλά ότι οι αμετάκλητες δεσμεύσεις, που απορρέουν από τις Απειλές είναι σε αρκετές περιπτώσεις παρακινδυνευμένες σε μια Διαπραγμάτευση, κατά πόσον μάλλον σε μια εν εξελίξει εμπόλεμη κατάσταση. Γι’ αυτό και οι ικανότεροι εξ αυτών αφήνουν περιθώρια τροποποιήσεων στις φαινομενικά αμετάκλητες δεσμεύσεις, για να αποφύγουν αχρείαστες απώλειες και κινδύνους και βέβαια μια ανεπιθύμητη κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Πρέπει να επισημάνουμε, βέβαια, ότι οι επαναλαμβανόμενες Απειλές ακόμα και των ισχυρότερων κρατών, που δεν τηρούνται, δεν αποφέρουν μόνο με φιλολογικούς όρους την απώλεια της αξιοπιστίας, αλλά και την ραγδαία αλλαγή των συσχετισμών επιρροής και ελέγχου και μάλιστα με καταλυτικό τρόπο σ’ ένα περίπλοκο πολυπολικό κυριαρχικό κόσμο. Δεν πρέπει ακόμη να λησμονούμε την επίδραση των Απειλών που εκτοξεύονται από τα εμπλεκόμενα μέρη στα πλαίσια είτε κλιμάκωσης είτε διευθέτησης μιας διακρατικής ή πολυμερούς αντιπαράθεσης στους κυριαρχούμενους πληθυσμούς με την καλλιέργεια εχθρότητας, εθνικισμών, αλλά και κατευνασμού του λεγόμενου εσωτερικού μετώπου.
Σύμφωνα μ’ ένα άρθρο στο Foreign Policy (3-9-2022) του Matthew Kroenig, πολιτικού επιστήμονα, πρώην αξιωματούχου της CIA και αναπληρωτή διευθυντή του Scowcroft Center για τη Στρατηγική και Ασφάλεια του Ατλαντικού Συμβουλίου, οι μεγάλες θεωρίες των διεθνών σχέσεων προειδοποιούν, πως έρχεται σύγκρουση μεγάλων δυνάμεων, υποδηλώνουν δηλαδή, ότι ο νέος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας και της Ρωσίας είναι απίθανο να είναι ειρηνικός.
Σύμφωνα με τον Kroenig εισερχόμαστε ολοένα και περισσότερο σ’ έναν πολυπολικό κόσμο με τις ΗΠΑ να παραμένουν η ηγετική δύναμη στον κόσμο, αλλά η Κίνα έχει ανέλθει για να καταλάβει δυναμικά τη δεύτερη θέση στη στρατιωτική και οικονομική ισχύ, η Ευρώπη είναι μια οικονομική και ρυθμιστική υπερδύναμη από μόνη της, μια πιο επιθετική Ρωσία διατηρεί το μεγαλύτερο απόθεμα πυρηνικών όπλων στη Γη και μεγάλες δυνάμεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο – όπως η Ινδία, η Ινδονησία, η Νότια Αφρική και η Βραζιλία – επιλέγουν έναν «μη ευθυγραμμισμένο δρόμο».
Ο κίνδυνος, λοιπόν, σύμφωνα με τους «ρεαλιστές» είναι ότι τα πολυπολικά συστήματα είναι ασταθή και επιρρεπή σε μεγάλους πολέμους «λανθασμένου υπολογισμού», καθώς κάθε κράτος οφείλει ν’ ανησυχεί για πολλαπλούς πιθανούς αντιπάλους: «Οι πόλεμοι λανθασμένου υπολογισμού συχνά προκύπτουν όταν τα κράτη υποτιμούν τον αντίπαλό τους. Τα κράτη αμφιβάλλουν για τη δύναμη του αντιπάλου τους ή την αποφασιστικότητά τους να πολεμήσουν, οπότε τα δοκιμάζουν. Μερικές φορές, ο εχθρός μπλοφάρει και η πρόκληση αποδίδει. Αν όμως ο εχθρός είναι αποφασισμένος να υπερασπιστεί τα συμφέροντά του, μπορεί να προκύψει μεγάλος πόλεμος».
Έτσι, λόγου χάριν το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ ανησυχεί για πιθανές ταυτόχρονες συγκρούσεις με τη Ρωσία στην Ευρώπη και την Κίνα, στον Ινδο-Ειρηνικό, ενώ ταυτόχρονα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι η χρήση στρατιωτικής βίας παραμένει στο τραπέζι ως έσχατη λύση για την αντιμετώπιση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Ο κίνδυνος απορρέει στην περίπτωση που ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ υπολογίσει λανθασμένα την Ταϊβάν εξαιτίας της συγκεχυμένης πολιτικής «στρατηγικής ασάφειας» της Ουάσιγκτον ως προς το αν θα υπερασπιστεί το νησί, καθώς ο Μπάιντεν έχει πει ότι θα υπερασπιστεί την Ταϊβάν, αλλά ο Λευκός Οίκος τον διέψευσε με αποτέλεσμα η «αστάθεια» να αυξάνεται.
Για τον ίδιο λόγο η Τεχεράνη μπορεί να υποθέτει ότι έχει την δυνατότητα να προχωρήσει στην κατασκευή πυρηνικής βόμβας, δίχως να δεχθεί απάντηση από τις ΗΠΑ, αφού αρκετοί Αμερικανοί πρόεδροι έχουν απειλήσει με «όλες τις επιλογές στο τραπέζι» για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα χωρίς να τις πραγματοποιήσουν, με δεδομένη την σχετική παρακμή των ΗΠΑ ως αυτοκρατορική δύναμη.
Θα θυμίσουμε ότι το 2003 οι ΗΠΑ, όσον αφορά την στρατιωτική τους δύναμη, κατείχαν περισσότερες από 700 βάσεις (και 234 στρατιωτικά γήπεδα γκολφ) σε 130 χώρες στον πλανήτη χωρίς να υπολογίζονται ορισμένες προσωρινές εγκαταστάσεις, ενώ περισσότεροι από 250.000 ένστολοι υπηρετούσαν στο εξωτερικό, στις τεράστιες περιφερειακές διοικήσεις, με 54 υποβρύχια πυρηνικής κρούσης, 12 αεροπλανοφόρα, μια ντουζίνα ελικοπτεροφόρα, και έναν τεράστιο στόλο υποστηρικτικών σκαφών για τον έλεγχο των θαλασσών. Και επιπλέον στο Διάστημα, στον αέρα και στον σύγχρονο πόλεμο στην ξηρά η ανωτερότητα της αμερικανικής αυτοκρατορίας έμοιαζε αναμφισβήτητη. Το ίδιο συνέβαινε και στο οικονομικό πεδίο.
Οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας ακαθάριστης παραγωγής το 1999, ενώ στις αρχές του 21ου αιώνα το ΑΕΠ τους ήταν το πενταπλάσιο της Κίνας. Χαρακτηριστική ήταν και η λεγόμενη ήπια ισχύς των ΗΠΑ, με την πολιτισμική επιρροή που ασκούσαν σ’ όλο τον πλανήτη με κάθε τρόπο από την εξαγωγή των γνωστών χολυγουντιανών προϊόντων μέχρι τους εκπαιδευτικούς δεσμούς και τα πάσης φύσεως κοινωνικά μοντέλα και δίκτυα που εξήγαγε με την αρωγή φυσικά σε μεγάλο βαθμό του ιδιωτικού τομέα. Η «ασφάλεια της πατρίδας» μετατράπηκε μετά την 11/9 στη νέα αμερικανική ιδεολογία, που δεν αφορούσε απλά κρατικές πολιτικές και προγράμματα, αλλά αναζήτησε άμεσα την παγκοσμιοποίησή της στα πλαίσια μιας διαρκούς κατάστασης εξαίρεσης χάριν της οποίας οργανώθηκε η γιγάντωση ενός παγκόσμιου δικτύου παρακολούθησης και ελέγχου δίχως προηγούμενο.
Τα «περιουσιακά» αυτά στοιχεία είτε υπερτιμήθηκαν τότε είτε βρίσκονται υποτιμημένα σήμερα για πολλούς λόγους. Είτε έτσι είτε αλλιώς το αμερικανικό «μεγαλείο» φθίνει και μαζί του το μεγαλείο και η πρωτοκαθεδρία της λεγόμενης «συλλογικής Δύσης», μια παρακμή, που δεν μπορεί να κρυφθεί πίσω από τον «αντιρωσισμό», και τις μπουρδολογίες περί σύγκρουσης «δημοκρατικών και αυταρχικών καθεστώτων», που παράγονται με την σέσουλα προς κατανάλωση των δυτικών κοινωνιών.
Ας θυμηθούν, λοιπόν, οι θιασώτες του «ελεύθερου κόσμου» και όσοι ανησυχούν για την «παρακμή» αυτή, ότι οι πράγματι πανταχού παρούσες αυτοκρατορίες στο παρελθόν απομυζούσαν ιδίως από την λεγόμενη περιφέρεια πόρους, που απαιτούνταν για την οικοδόμηση ισχυρών κρατών, πόρους προερχόμενους από λεηλασίες, εκμετάλλευση και αιματηρή καταστολή εξεγέρσεων και ανθρωποσφαγές που οι λέξεις αδυνατούν να περιγράψουν. Οι υπερπόντιες αυτοκρατορίες που άρχισαν να οικοδομούν οι πολιτισμένοι Ευρωπαίοι στα τέλη του 15ου αιώνα εμφανίστηκαν μεν με πολλές παραλλαγές αλλά στην αρχή βασίστηκαν κυρίως στην «πρωτοπόρα» δράση ιδιωτών, που ο χαρακτηρισμός τους ως τυχοδιώκτες τους κολακεύει, πάντα με την άδεια της μητροπολιτικής κυβέρνησης που ευλόγησε με το παραπάνω την άγρια εκμετάλλευση της εργασίας των υπόδουλων πληθυσμών και την χρησιμοποίηση σκλάβων από την Αφρική.
Αυτές ήταν οι κοινωνίες των λευκών αποίκων, που όμως σημείωσαν αρχικά μικρή πρόοδο στην Ασία, όπου για σχεδόν 200 χρόνια οι ευρωπαίοι εισβολείς στην δημιουργία βάσεων και αποθηκευτικών κέντρων, προγεφυρωμάτων και φυλακίων που έβλεπαν προς την θάλασσα –η Βομβάη, η Γκόα, το Ποντισερρύ, το Μαντράς, η Καλκούτα, η Μπατάβια και το Μακάο. Η συσσώρευση εδαφικών κτήσεων άργησε και εξασφαλίστηκε μετά τα τέλη του 18ου αιώνα, ενώ όλο το σκηνικό άλλαξε λόγω της βιομηχανικής δύναμης που επέτρεψε στους ευρωπαίους κατακτητές να αποικίσουν με ταχύτητα πρωτόγνωρη για τα προηγούμενα δεδομένα. Ευρωπαίοι τραπεζίτες, διπλωμάτες, έμποροι και ιεραπόστολοι διαφέντευαν στην πραγματικότητα και εκεί που δήθεν τοπικοί ηγεμόνες διατηρούσαν την εξουσία.
Παρ’ όλα αυτά δεν υπάρχει αυτοκρατορία στο παρελθόν, που δεν «έπεσε», που δεν αντιμετώπισε την παρακμή και την φθορά και οι λόγοι ήταν ταυτόχρονα «εσωτερικοί» και «εξωτερικοί». Άλλοτε ήταν ο δισταγμός για «αλλαγές», άλλοτε η υπερεξάπλωση, άλλοτε η απροθυμία των «διεφθαρμένων» ελίτ να απωλέσουν, έστω ορισμένα, από τα προνόμια τους συνεισφέροντας στην προσπάθεια «προσαρμογής» σ’ έναν κόσμο που άλλαζε τεχνολογικά, ιδεολογικά, ακόμα και περιβαλλοντικά.
Για μιαν ακόμη φορά η ιδέα μιας «αιώνιας αυτοκρατορίας» αποκαθηλώνεται από την ανάδυση μιας πολυπολικής κυριαρχικής τάξης πραγμάτων, στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης με τις νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κβαντική υπολογιστική και οι επικοινωνίες, το διαδίκτυο των πραγμάτων και των ευφυών ενοποιημένων συστημάτων, η σύμπηξη τους με την γενετική, η προσθετική κατασκευή, η ρομποτική, οι υπερηχητικοί πύραυλοι, η κατευθυνόμενη ενέργεια και άλλες να μεταμορφώνουν την παγκόσμια οικονομία, τις κοινωνίες και φυσικά το πεδίο της μάχης.
Τα «πλεονεκτήματα» άλλων εποχών μοιάζουν κάτι παραπάνω από αβέβαια, ενώ οι εκτιμήσεις των «ειδικών» για την νέα ισορροπία δυνάμεων μοιάζουν να καλύπτουν μόνο την «στιγμή». Μέχρις στιγμή η μόνη βεβαιότητα παραμένει εκείνη του «αυξημένου κινδύνου λανθασμένου υπολογισμού».
Συσπείρωση Αναρχικών
πηγη: https://anarchypress.wordpress.com