Η μονοθεματικότητα της ειδησεογραφίας (η πανδημία του κορoνοϊού εν προκειμένω) αποτελεί μάλλον μια ανησυχητική διαπίστωση της τρέχουσας πραγματικότητας και ταυτόχρονα μια ανησυχητική προειδοποίηση για το μέλλον που έρχεται. Για έναν φωτογράφο, η μονοθεματικότητα αυτή, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να θεωρηθεί “ευλογία”, καθώς τον απαλλάσσει από περιττούς και επίπονους στοχασμούς και επιλογές. Όμως, σε έναν κόσμο που το επάγγελμα του φωτογράφου πλήττεται από παντού και οι ευκαιρίες επαγγελματικής σταθερότητας είναι αντιστρόφως ανάλογες από τις μεταλλάξεις του ιού, αυτή η πανδημία ήρθε να κάτσει σαν μια πρόσκαιρη ταφόπλακα στην πολύπαθουσα ελληνική φωτογραφία. Ο χρόνος θα δείξει τις αντιστάσεις μας.

Για να προλάβω όμως τυχόν αντιρρήσεις του αναγνώστη, αυτό το σύντομο κείμενο δε θα είναι μια αυτοαναφορική κραυγή του υπογράφοντα φωτογράφου, παρά μόνο μια προσπάθεια σύντομης ανασκόπησης (ενδοσκόπησης) του έτους που φεύγει, το οποίο κατά γενική ομολογία προσέφερε περισσότερα δεινά παρά χαρές. Μια ανασκόπηση που θα ακολουθήσει τη ροή των εικόνων που διάλεξα να κρατήσω για το 2020 και που “παίζει” τον ρόλος μιας άτυπης σκαλέτας.

Τοπίο συνηθισμένο για όσους αγαπούν τον χειμώνα και το βουνό. Μέσα Μαρτίου, για την ακρίβεια 13 του μήνα, μόλις μερικά 24ωρα πριν την πρώτη γενική καραντίνα στη χώρα. Η 1η εικόνα τραβήχτηκε με αφορμή ένα αθλητικό γεγονός και επανήλθε στη μνήμη μου πρόσφατα, καθώς κοιτούσα  το φετινό  φωτογραφικό μου αρχείο. Κοιτάζοντάς την, συνειδητοποίησα ότι ένα από τα βασικά στοιχεία που ο κόσμος “έχασε” φέτος, είναι το ταξίδι. Και μπορεί οι δύο ορειβάτες να κερδίζουν με πόνο κάθε μέτρο της δύσκολης ανάβασή τους, όμως αυτή η αίσθηση της ελευθερίας που το ταξίδι προσφέρει και η συνειδητοποίηση της απώλειας της νομίζω ότι είναι μια αίσθηση που θα μας συνοδεύει άθελα μας για πολύ καιρό ακόμη.

Και μετά έρχεται το ανοιξιάτικο lockdown, που λόγω του πρωτόγνωρου χαρακτήρα του, αντιμετωπίστηκε μάλλον σαν μια μεμονωμένη κατάσταση, που δεν θα μας απασχολούσε ξανά. Εξάλλου το “άγιο” ελληνικό καλοκαίρι πλησίαζε με βιαστικό ρυθμό. Πριν όμως φτάσει, κατ’οίκον εγκλεισμός, επανοριοθέτηση των ανθρωπίνων σχέσεων και τηλεργασία, οι οθόνες πήραν φωτιά και αναβόσβηναν σαν τα φώτα των πολυκατοικιών (στην 2η εικόνα) της πόλης που αγαπάμε να μισούμε (ή το ανάποδο).

Η 3η εικόνα μας μεταφέρει απευθείας και χωρίς άλλες καθυστερήσεις στο καλοκαίρι που όσο και αν προσπάθησε να είναι κανονικό, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο έμοιαζε παράξενο.

Όπως η παράξενη αίσθηση που μου αφήνει και η 4η εικόνα των δυο παιδιών με την πραμάτεια από κοχύλια απλωμένη μπροστά τους και τις μάσκες φορεμένες σε ένα νησί του Αιγαίου.

Επιστροφή στην πόλη, για ένα φθινόπωρο που έμελλε να γίνει ιστορικό. 7η Οκτωβρίου, ημέρα απόφασης της δίκη της Χρυσής Αυγής. Η 5η εικόνα μας τοποθετεί στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, έξω από το Εφετείο και μερικά δευτερόλεπτα μετά την αναγγελία της απόφασης ανακήρυξης της Χρυσής Αυγής σε εγκληματική οργάνωση, τα αστυνομικά οχήματα ξεκινούν τη ρίψη νερού προς το συγκεντρωμένο πλήθος που ειρηνικά πανηγυρίζει για την απόφαση αυτή. Μέρα παρακαταθήκη για τη χώρα αλλά και ταυτόχρονη υπενθύμιση για το πως το κράτος επιλέγει να απαντήσει σε τέτοιες μαζικές ιστορικές στιγμές. 

Νοέμβριος 2020. Το lockdown επιστρέφει, οχι τόσο ως μία τιμωρία ενός ξέφρενου καλοκαιριού (που δεν υπήρξε) όσο ως μια επώδυνη συνειδητοποίηση των πολιτικών λαθών στη διαχείρηση της πανδημίας τους προηγούμενους μήνες. Η αγορά και οι άνθρωποι της σε σοκ και απόγνωση, να κοιτούν την άδεια πόλη, όπως ο εργαζόμενος της Βαρβάκειου Αγοράς στη 6η εικόνα, κοιτάζει το εμπόρευμα του κρεοπωλείου που δουλεύει να παραμένει άθικτο.

Αφήνω για το κλείσιμο δυο εικόνες (7η και 8η εικόνα), χρονικά πιο κοντινές στο τέλος του 2020, ως μια αναφορά στον δημόσιο χώρο.

Στο δημόσιο χώρο, που για τους κατοίκους της πόλης, συνεχίζει παρά τους επιβαλλόμενους περιορισμούς, να αποτελεί μέρος αποφόρτισης, αλληλεπίδρασης, διεκδίκησης και αναστοχασμού, αλλά και που παράλληλα από τους έχοντες την εξουσία χρησιμοποιείται ως χώρος αυτοπροβολής, διαστρέβλωσης, παραλογισμού, προπαγάνδας και τελικά αυταρχισμού.

ΥΓ: Στην ανασκόπηση αυτή λείπουν όπως θα έχετε ήδη μάλλον διαπιστώσει, εικόνες άμεσα συσχετιζόμενες με την υγειονομική κρίση της πανδημίας του covid-19. Ο λόγος της μη συμπερίληψης τους δεν είναι κάποιου είδους απαξίωση αυτών των γεγονότων, αλλά μια προσπάθεια αποφυγής της μονοθεματικότητας της εικόνας και ίσως και μια προσπάθεια του γράφοντα να ξορκίσει το κακό γύρω του και να  προσπαθήσει να κοιτάξει μακρυά.

* Περισσότερες εικόνες από τη δουλειά του φωτογράφου Ορέστη Σεφέρογλου, μπορείτε να δείτε στο site του, orestisseferoglou.com