ΑΝΑΛΥΣΗ*
Τις σωρευτικές ευθύνες της ηγεσίας των Κυπρίων για τη βαθιά διαίρεση στο νησί καταγράφει σε νέα έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, απαιτώντας πρωτοβουλίες εντός Κύπρου που αποκαθιστούν την εμπιστοσύνη και τη συμφιλίωση.
Η κυκλοφορία της έκθεσής του (6/7) συνέπεσε χρονικά με τη συμπλήρωση έξι χρόνων από το τραγικό δείπνο στο Κραν Μοντανά (7/7/2017), όπου εκτροχιάστηκε η πιο «ιστορική ευκαιρία» για επίλυση εδώ και μισό αιώνα.
Ο ΟΗΕ είναι εξαιρετικά επιφυλακτικός με τους δύο ηγέτες –Νίκο Χριστοδουλίδη και Ερσίν Τατάρ– γεγονός που καθιστά αμφίβολη την ανάληψη κοινής δράσης ΟΗΕ - Ε.Ε.
Καταπέλτης κριτικής
Επίμονος και... ενοχλητικός, ο Γκουτέρες είναι ξανά καταπέλτης στην κριτική που ασκεί στους Κύπριους ηγέτες - τους προέδρους Ν. Αναστασιάδη και τώρα Ν. Χριστοδουλίδη και τον Ερσίν Τατάρ. Υποδεικνύει ότι με τις πράξεις και την απραξία τους αποξενώνουν τους πολίτες και βυθίζουν την Κύπρο στη διχοτόμηση.
Η κριτική αυτή επιβαρύνει πολύ τη θέση του Χριστοδουλίδη που επιδιώκει να εμφανίσει ένα νέο πρόσωπο και την επανάληψη των συνομιλιών «από το σημείο που έμειναν πριν από έξι χρόνια». Στην πράξη, εντός Κύπρου, ο Χριστοδουλίδης, κατά την κρίση του ΟΗΕ, δεν πράττει τίποτα ουσιαστικό για να αλλάξει την κατάσταση. Αντιθέτως, συνεχίζει, όπως ο προκάτοχός του Αναστασιάδης, να αναπαράγει την εχθρότητα και τον διαχωρισμό, «κλείνοντας το μάτι» στον Ερσίν Τατάρ που αξιώνει δύο χωριστά κράτη.
Ο Γκουτέρες υπογραμμίζει ότι «θα ήταν ένα σημαντικό βήμα προς τα μπρος μια συμφωνία για τον διορισμό ενός απεσταλμένου του ΟΗΕ», αλλά καλεί τους Χριστοδουλίδη και Τατάρ να τα βρουν μεταξύ τους για μια τέτοια εξέλιξη. Η δε εντολή ενός απεσταλμένου του ΟΗΕ, αν διοριστεί, θα είναι «η διερεύνηση κοινού εδάφους» και όχι η επανάληψη των διαπραγματεύσεων.
«Δώστε χώρο για διάλογο»
Ο Γκουτέρες διαπιστώνει ότι «η διαίρεση μεταξύ των δύο Κοινοτήτων συνεχίζει να διευρύνεται» και υπογραμμίζει ότι «ο χρόνος δουλεύει κατά της επανένωσης. Καλώ τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων να αναλάβουν επείγουσα δράση για να δημιουργήσουν χώρο για ουσιαστικό διάλογο». Πιο συγκεκριμένα, ο Γκουτέρες ζητά από τους Χριστοδουλίδη - Τατάρ τα ακόλουθα:
- Να «ενθαρρύνουν τις επαφές και τη συνεργασία» μεταξύ των δύο Κοινοτήτων, μεταξύ άλλων στο εμπόριο, στη «βελτίωση υφιστάμενων σημείων διέλευσης και ανοίγματος νέων».
- Να «δώσουν πραγματική στήριξη» στις μικτές Τεχνικές Επιτροπές από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους εμπειρογνώμονες «για να παράγουν αποτελέσματα» σε τομείς όπως μεταναστευτικό, αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, καλλιέργεια παιδείας ειρήνης στα σχολεία, έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.ο.κ.
- Να «συμφωνήσουν και να εφαρμόσουν αμοιβαία αποδεκτά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης».
- Να εξετάσουν «υποβοηθητικά μονομερή βήματα ή χειρονομίες», γιατί μπορεί να αποτελέσουν «σημαντικές επενδύσεις» προς την κατεύθυνση της επίλυσης.
Το αδιέξοδο
Ο Γκουτέρες ανέστειλε την πρωτοβουλία του το 2017. Για τρία χρόνια προσπάθησε, μέσω απεσταλμένου του, να πείσει τον τέως πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη να αποδεχθεί όσα συμφωνήθηκαν μέχρι το Κραν Μοντανά, αλλά ο Κύπριος πρόεδρος ενέπαιζε τους συνομιλητές του, δεν ανταποκρινόταν και υπέσκαπτε τον μετριοπαθή Τουρκοκύπριο ηγέτη Μ. Ακιντζί. Τον Οκτώβριο του 2020 εξελέγη ο Ερσίν Τατάρ με την ευθεία ανάμιξη της Τουρκίας στην ψηφοφορία στα κατεχόμενα. Τώρα όλα είναι στο απόλυτο μηδέν!
Ο ΟΗΕ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν επιθυμεί να μπει ξανά σε έναν ατέρμονο γύρο συζητήσεων και πήγαιν’-έλα απεσταλμένων για να δικαιολογήσει ο καθένας τη στάση του στη μακρόσυρτη ιστορία στο Κυπριακό.
Σκοτεινός ρόλος
Το βράδυ της 6ης προς την 7η Ιουλίου 2017 στο Κραν Μοντανά αποτελεί μέχρι σήμερα την πιο σκοτεινή στιγμή για τον τέως πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη. Ο Αναστασιάδης συναντήθηκε κρυφά πριν από το δείπνο με τον ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Με βεβαιωμένα στοιχεία τού πρότεινε να εγκαταλείψουν το τραπέζι και να συζητήσουν «δύο κράτη». Ο Μουσταφά Ακιντζί έλαβε άμεση γνώση του «ελιγμού» Αναστασιάδη για δύο κράτη. Προειδοποίησε τον Τσαβούσογλου να διαβάσει σωστά τις πραγματικές προθέσεις Αναστασιάδη· «Δεν υπάρχει Ελληνοκύπριος πολιτικός που θα υπογράψει για δύο κράτη», εκτίμησε.
Στο δείπνο που ακολούθησε (6-7 Ιουλίου), οι συνομιλίες κατέρρευσαν κάτω από την ανεξήγητη επιμονή Αναστασιάδη να λάβει γραπτώς τις τουρκικές θέσεις για τις εγγυήσεις από τον ίδιο τον Τσαβούσογλου. Κι αυτό, παρά τις διαβεβαιώσεις Γκουτέρες ότι είχε στα χέρια του σχετικό άτυπο τουρκικό έγγραφο για κατάργηση των μονομερών επεμβατικών δικαιωμάτων της Τουρκίας και την αποχώρηση του τουρκικού στρατού κατοχής – πλην των 650 στρατιωτών της ΤΟΥΡΔΥΚ.
Καίριας σημασίας έγγραφο του ΟΗΕ για ένα νέο σύστημα ασφαλείας δεν συζητήθηκε καν! Ο Αναστασιάδης μπλόκαρε τη μετάβαση των πρωθυπουργών στη διάσκεψη με τηλεφώνημα που έκανε στον Αλέξη Τσίπρα. Για το ζήτημα αυτό, ο Νίκος Χριστοδουλίδης διαπληκτίστηκε έντονα έξω από το δείπνο με την ελλαδική αντιπροσωπεία.
Την προτίμησή του για «δύο κράτη» εκμυστηρεύτηκε ο Αναστασιάδης και σε διάφορους Κύπριους παράγοντες, ανάμεσά τους και ο τέως Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος που το ομολόγησε δημόσια. Πρόσφατα, ο τ. πρέσβης Αλέξανδρος Ζήνων που υπηρετούσε στο Λονδίνο αποκάλυψε σε βιβλίο του ότι ο τότε ΥΠΕΞ Μπόρις Τζόνσον τον είχε ρωτήσει αν ήταν αλήθεια πως ο Αναστασιάδης μιλούσε κρυφά για δύο κράτη... Ο πρέσβης έμεινε αποσβολωμένος και δεν ήξερε τι να πει!
Ειλικρινής βούληση
Ο Γκουτέρες δεν πρόκειται να ξεχάσει τι συνέβη στο Κραν Μοντανά και πόσο λάθος είχε να πιστώνει με ειλικρίνεια τους συνομιλητές του. Σήμερα, θα χρειαστεί μεγάλος κόπος από την ίδια την κυπριακή ηγεσία να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της. Μια αφετηρία θα μπορούσε να ήταν για τον Νίκο Χριστοδουλίδη να στραφεί σε εργαλεία συμφιλίωσης εντός Κύπρου, όπως τον παροτρύνει ο Γκουτέρες.
Τον καλεί στη νέα έκθεσή του «να επενδύσει σε κοινές πολιτικές με γνώμονα τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το νησί». Τον καλεί ακόμη να αναλάβει «ουσιώδεις, ακόμα και μονομερείς πρωτοβουλίες για τη δημιουργία εμπιστοσύνης», γιατί, όπως εξηγεί, «μια σταθερή ειρήνη στην Κύπρο μπορεί να γίνει εφικτή μόνο αν βασίζεται σε μια εδραιωμένη συμφιλίωση».
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης διανύει περίοδο προσαρμογής στην προεδρία της Κύπρου. Σε ορατό χρόνο, θα περάσει από έλεγχο στον ΟΗΕ για τις προθέσεις του. Θα πρόκειται για καθοριστική δοκιμασία αν θέλει πράγματι να σπάσει το αδιέξοδο για το οποίο όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα κριθούν από τις πράξεις, όχι τα λόγια...
* Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου
πηγή: https://www.efsyn.gr