Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ' ανάγκη με την άποψη του Tvxs.gr
Το σημείωμα αυτό γράφεται με δεδομένο ότι το κύριο πρόταγμα των καιρών είναι η προστασία του περιβάλλοντος, αρχίζοντας από το μέρος ευθύνης μας που είναι η Ελλάδα. Και προστασία δίχως ανάδειξη των αληθινών αιτιών δεν μπορεί να υπάρξει, αφού η απουσία της αυξάνει -κυριολεκτικά!- κατακόρυφα τις πιθανότητες να μεγεθυνθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια το τραγικό πρόβλημα.
Αλλά και με -συμπληρωματικό- δεδομένο πως υπάρχει και το αιώνιο πρόταγμα της υπεράσπισης του ίδιου του κράτους δικαίου και της ευ-νομίας, που αποτελεί δίκτυο ασφαλείας για ίδιους και διαφορετικούς, για δικούς και ξένους, για το ίδιο το κοινωνικό σύνολο τελικά, όμως αίρεται όποτε χρειαστεί.
Η ιστορία, βέβαια, είναι παλιά και μπορεί να αλλάζει ονόματα, ρόλους θύματος και θύτη, πλαίσιο αναφοράς, αλλά επανέρχεται ενισχυμένη σε καιρούς κοινωνικής ανομίας, δημιουργώντας δυναμικές που στο τέλος θα βάλλουν όποια αντίληψη δημοκρατικότητας και κριτικής σκέψης έχει διασωθεί σε αυτόν τον κόσμο: Η απόδοση ευθυνών σε βολικούς αποδιοπομπαίους τράγους, και το victim blaming όταν έχουν τα θύματα υποστεί ήδη βίαιη συμπεριφορά, επανεπενδύει, μέσα από τις ρητορικές, -τα συστήματα λόγων- με θετική και αρνητική ‘αξία’, ανάλογα την θέση στην κοινωνική ιεραρχία, συγκεκριμένα αντικείμενα ή υποκείμενα ‘επαναφέροντας’ την προτεραία τάξη.
Με ‘στοιχείο’ την μαρτυρία του θύτη της απαγωγής και της υποκίνησης σε ρατσιστικό πογκρόμ η Εισαγγελέας Αλεξανδρούπολης συνέταξε κατηγορητήριο για τους 13 (κι ενώ ο ίδιος μιλούσε για 25 και δεν έχει όχι πιεστεί, ούτε καν ερωτηθεί για την αριθμητική διαφορά και τι μπορεί να κρύβεται από πίσω) πρόσφυγες . Είναι κατ’ αντιστοιχίαν σαν παράλληλα με την σύλληψη του βιαστή να συλλαμβάνεται και το θύμα του ώσπου να αποδείξει την αθωότητά της/του. Ιδίως εάν ο βιαστής ανήκει σε προνομιακούς κύκλους.
Ιδίως εάν αυτοί οι προνομιακοί κύκλοι είναι και πολιτικοί που καλούσαν πριν το περιστατικό δημόσια σε ανάληψη δράσης με αφορμή τον σύγχρονο τοπικό μύθο ότι οι πρόσφυγες παρεμπόδιζαν, (σε δημόσια θέα, δίχως καμία σχετική αναφορά από την Πυροσβεστική, για να καούν αφου λόγω έλλειψης ΙΧ φεύγουν δυσκολότερα, να στιγματιστούν και να συλληφθούν φαίνεται), την κατάσβεση των πυρκαγιών και άρα θα έπρεπε να λογοδοτήσουν.
Σε τόσο δημόσια θέα όσο και τα πεντακάθαρα και τακτοποιημένα υλικά πυροδότησης εμπρησμού 500 μέτρα από τον δρόμο όπου βρίσκεται η επιχείρηση του θύτη. Ιδίως όταν αυτοί οι πολιτικοί κύκλοι είναι και νομικοί, αφού ο βουλευτής είναι εξαίρετος και δυναμικός στις διεκδικήσεις του ποινικολόγος. Ιδίως όταν αυτά συμβαίνουν σε μια μικρή κοινωνία, ηρωϊκή, ακριτική και φιλόξενη (όπως γνωρίζω από επισκέψεις μου) σύμφωνα με την μία, την θετική, υπαρκτή της πλευρά, την οποία συχνά δεν σεβόμαστε εκ του μακρόθεν, αλλά πάντως μία κοινωνία μικρή και παραδομένη σε ιδεολογίες και πρακτικές που έχουν κατασκευαστεί ως ‘αυτονότητα’, τις οποίες σεβόμαστε περισσότερο από όσο πρέπει όταν είμαστε μέρος του κάδρου της εγγύτητας.
Βέβαια, ξέρουμε από την θεωρία της κοινωνικής κατασκευής και από τις παρατηρήσεις μας η καθεμιά κι ο καθένας ότι η πραγματικότητα νοηματοδοτείται μέσα από διαδικασίες κοινωνικής και πολιτικής αναπαράστασής, (ως προϊόν της αντίληψης μας μα και της διαμεσολάβησης του λόγου) που έχουν ιδιαίτερες παραμέτρους σε τοπικά συστήματα αναφοράς. Συγκεκριμένες συσσωρεύσεις της πραγματικότητας και της γνώσης αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα κοινωνικά συμφραζόμενα» (Berger & Luckmann, 2003: 18).
Το συμφραζόμενο λοιπόν ήταν ότι η μεγαλύτερη φωτιά που μπήκε εδώ και πολλά χρόνια σε Ευρωπαϊκό έδαφος, στο πυκνότερο δάσος που είχε απομείνει, αποδίδεται στους ξυπόλητους και ο Έβρος πρέπει πρώτιστα να διεκδικήσει την τιμωρία τους. Όχι την ενίσχυση της δασικής υπηρεσίας, όχι την προστασία περιοχών natura από τους καρχαρίες ενός συστήματος που τρώει τον πλανήτη (με την βοήθειά μας) όχι καλύτερη κάλυψη από τα μίντια, όχι δομές και κύρος, αλλά ‘αυτό’.
Παρόλο που κάθε κόμμα στην ρητορική του τα αναφέρει, η πρακτική κάποιων τα υποβιβάζει προς χάρην μιας εκτόνωσης που δεν έχει στέρεα στοιχεία, αλλά εξυπηρετεί μια στέρεα, και πολύ προσοδοφόρα στην περιοχή και όχι μόνο, πολιτική ατζέντα. Φυσικά ρόλο παίζει και η ιστορική και πολιτισμική ιδιαιτερότητα, αφού οι απόψεις και οι γνώσεις για τον κόσμο «είναι προϊόντα των ιστορικά καθορισμένων διαδράσεων μεταξύ των ανθρώπων» (Gergen, 1985: 267) και ο Έβρος έχει αφεθεί μόνος του να αντιμετωπίσει δυσανάλογα προβλήματα εδώ και πολύ καιρό κι αυτές τις μέρες έχει υποφέρει πολύ, κάτι που σε φυσιολογικό πλανήτη και όχι υποκείμενο στην κυνικότητα και σε γεωπολιτικά παιχνίδια, θα προκαλούσε την απαίτηση να ταυτίζεται με τον πόνο των αδύναμων, αδύναμος κι ο ίδιος στο εσωτερικό μας. Όπως έχει άλλωστε επισημανθεί σε πληθώρα μελετών, «διαφορετικές ερμηνείες του κόσμου οδηγούν και σε διαφορετικές κοινωνικές πρακτικές. Ως εκ τούτου η κοινωνική κατασκευή της γνώσης και της αλήθειας έχει κοινωνικές συνέπειες» (Phillips & Jorgensen, 2009: 26).
Οι συνέπειες όμως αλληλεπιδρούν, συνδημιουργούνται και συναλλάσσονται παντοιοτρόπως με κοινωνικά δίκτυα, θρησκευτικά, πολιτικά, κοινωνικά, θεσμών και φορέων και αυτό συμβαίνει με ιδιαίτερη ένταση στις μικρές κοινωνίες. Δίκτυα στα οποία κάποιοι, ιδίως άλλης καταγωγής, όπως μας έδειξε και το περίφημο κοινωνιολογικό βιβλίο το Στίγμα, οφείλουν να γίνουν αρεστοί ώστε να αρθεί η εσωτερικευμένη τους «καταγγελία της καταγωγής τους». (Άλλωστε είναι γνωστή η μελέτη του Αντόρνο για την κλίμακα της αυταρχικής προσωπικότητας, και πόσο ο ρέπον προς τον φασισμό μισεί τον αδύναμο άνθρωπο. Ο Λακάν έχει επίσης πει τα πλείστα όσα για τους ψυχικούς λόγους αυτού του μίσους.
Κι αν μας αφορούν οι θεωρίες είναι γατί μπορείς να δεις το κτηνάκι να ξεπροβάλλει πίσω από το χαμόγελο του καλού γείτονα που μια χαρά θα σε δώσει αν χρειαστεί.) Και για να γίνουν αρεστοί πρέπει να είναι πάντα, πόσο μάλλον προ τοπικοαυτοδιοικητικών εκλογών στις οποίες εμπλέκονται συγγενείς τους, βασιλικότεροι του βασιλέως. Δεν είναι τυχαία η φράση. Όσοι εξουσιαζόμενοι συναιρούν τις προτιμήσεις τους με αυτές των προνομιακών ομάδων, έχουν και λόγω διπλής αδυναμίας διπλό όφελος από την διατήρηση κα μεγέθυνση της μόνης τους διαφυγής.
Είναι γνωστό τι ρόλο έπαιξαν κατώτεροι, φιλόδοξοι αξιωματικοί στην υπόθεση Ντρέυφους, όπως και είναι γνωστή η ενόχληση κάθε κοινωνίας όταν της υπενθυμίζεις πως το ίδιο το νομικό της σύστημα δεν είναι ουδέτερο, και χρειάζεται να του υπενθυμίσεις το πρώτιστο του καθήκον όταν εμπλέκονται ανίσχυροι και ισχυροί, αφού το Μανιφέστο οδήγησε στην αναψηλάφηση της Δίκης αλλά τον Ζολά στην φυλακή.
Το 2021 όμως η Ελληνική Πυροσβεστική Υπηρεσία δημοσίευσε μια σπουδαία μελέτη για το προφίλ του εμπρηστή Δασών στην Ελλάδα, στην οποία ο εμπειρογνώμονας Ανδριανός Γκουρμπάτσης, εν αποστρατεία αντιστράτηγος και υπαρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, έπειτα από ενδελεχή έρευνα δεκαετίας τεκμηρίωσε πως το προφίλ του δασικου εμπρηστή αποτυπώνεται στα εξής χαρακτηριστικά: Άνδρας, Έλληνας, Άνω των 45 ετών, Ψυχικά υγιής, Έγγαμος με παιδιά, Στοιχειώδης εκπαίδευση, Αυτοαπασχολούμενος συνήθως στη Γεωργία/Δασοκομία/Αλιεία και συχνά ζει στην επαρχία.
Ενώ σωστά επισημαίνει πως το προφίλ είναι μερικό καθώς ελάχιστες περιπτώσεις πιάνονται και οι περισσότεροι -και αφού συλληφθούν από την αστυνομία- αθωώνονται λόγω έλλειψης επαρκών στοιχείων, στην περίπτωση του Έβρου κι ενώ η αστυνομία αντικαταστάθηκε από ένα άτομο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά- δείχνει να μην δικάζουν τα δικαστήρια αλλά το μέρος της κοινωνίας που έχει έτοιμο τον ένοχο και έτοιμο τον αθώο, θέλοντας να εξυπηρετήσει μια συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα.
Αυτό μπορεί να υπήρχε και παλαιότερα αλλά αποκτά πρωτόγνωρες δυναμικές σε μια εποχή που μεσολαβούν ανάμεσα σε μας και στην πραγματικότητα ‘μας’ οι μιντιοποιημένες ταυτότητες μέσω των κοινωνικών δικτύων, οι εξιδανικευμένες ‘δημόσιες’ εκδοχές του ευτού μας, που απευθύνονται στο έτοιμο κοινό «των φυλών του ίντερνετ», προσδοκώντας τα λαικ, όπως το ίδιο το πέραν πάσης αμφιβολίας ρατσιστικό βίντεο που ανέβασε ο θύτης δείχνει. Σε σχέση με αυτό μάλιστα δημιουργείται το ερώτημα, εάν θεωρείται αξιόπιστος σε όλα τα άλλα (πως τους συνέλαβε, ένας Εβρίτης Τσακ Νόρρις και μπράβο του, ενώ ήταν πολλαπλάσιοι και οπλισμένοι κι αυτός άοπλος κλπ, γίνονται και θαύματα αν είσαι τόσο καλός χριστιανός αφού ακόμη και πορωμένοι φαίνεται εμπρηστές αφήνουν κάτω τα μαχαίρια και σ ακολουθούν ατσαλάκωτο) τότε γιατί να μην θεωρείται και αξιόπιστος στον αριθμό των απαγέντων και άρα που είναι οι υπόλοιποι 12; «Ακριβής» αλά καρτ γίνεται;
Βέβαια, η μιντιοποίηση αυτή που τόσο επηρεαζει όλες τις πλευρές κι όλα τα χρώματα της πολιτικοινωνικης λειτουργίας, χρησιμοποιεί κάθε «δημόσια» πλατφόρμα για να απευθυνθεί σε ένα κοινό που το αντιμετωπίζει ως αυτό που είναι: Λοβοτομημένοι καταναλωτές βολικών αφηγημάτων. Πχ Όταν πριν από μερικά χρόνια ήρθε στο φως το δίκτυο παιδεραστίας του Τζέφρι Επστάιν στις ΗΠΑ, ο Άλαν Ντέρσοβιτς, υπεράνω όπως και οι πολιτικοί που συμμετείχαν ως έγκριτος καθηγητής Νομικής, ανέλαβε την υπερασπιστική γραμμή του εκατομμυριούχου παιδεραστή. Ο Ντέρσοβιτς βέβαια δεν ήταν μόνο ο δικηγόρος του Επστάιν, ήταν ταυτόχρονα και κατηγορούμενος αφού ένα παιδί τον είχε αναγνωρίσει ως βιαστή του.
Η στρατηγική του Ντέρσοβιτς ήταν η δίκη να γίνει πριν την δίκη, το κλίμα να έχει διαμορφωθεί. Το δικό το ρινγκ (και προς Θεού στην περίπτωσή του κανείς δεν σκέφτηκε να τον προφυλακίσει με βάση μια μαρτυρία, υπεράνω καθώς είπα, άλλος θεός γι αυτούς) ήταν οι δημόσιες πλατφόρμες που δεν απαιτούν ορθολογισμό και εξέταση των στοιχείων που απαιτούν οι βασικές και τοσο σκληρά κατεκτημένες μα και συχνά καταπατημένες, δικονομικές λειτουργίες.
Τα κοινωνικά δίκτυα και η τηλεόραση. Εκεί είχε όλον τον χρόνο να ισχυριστεί πως υπεύθυνο για τον βιασμό του ήταν το 15χρονο παιδί κι άρα την ευθύνη για ό,τι συνέβη την έφερε ακεραια το θύμα.
Όπως έχει σημειώσει στο infowar ο Χατζηστεφάνου, «το 2011, σε ανάλογη περίπτωση με γόνους καλών οικογενειών στις ΗΠΑ, δικηγόρος επιχείρησε να αποδείξει ότι μια 11χρονη που βιάστηκε ομαδικά στο Κλίβελαντ του Τέξας, οδήγησε τους βιαστές της στην καταστροφή, αναγκάζοντάς τους να της επιτεθούν «όπως μια αράχνη κάθεται στον ιστό της και περιμένει μια μύγα να προσπαθήσει να την φάει».
Το κακό είναι ότι η πραγματικότητα (παρά μα και σύμφωνα με τις θεωρίες της κοινωνικής κατασκευής) δεν παύει ούτε να υπάρχει ως τέτοια, ούτε χάνει την «υλικότητά της», κι ας διαμορφώνεται το νόημά της από αποκρυσταλλώσεις (πυροτεχνήματα που εχουν ιδιαίτερη ένταση σε οριακές μέρες) μηχανισμών κοινωνικής κατασκευής.
Έτσι οι φωτιές θα εξακολουθούν, θα επιστρέφουν, θα εντείνονται. ΄Τις μέρες αυτές πχ καιγόταν και η Τουρκία και η Πορτογαλία, ενώ καίγεται εξακολουθητικά ο Καναδάς επί 3 μηνες κι άλλαξε η ιστορία του πλανήτη με την απίστευτη καταστροφή στην Χαβάη. Παρόλο που οι πυρκαγιές είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο και χορεύουν γύρω διάφορα τυχαία ή συνειδητά ‘ποντικια’ με το υλικό ή ψυχολογικό αζημίωτο η αιτία ενός παγκόσμιου φαινομένου θα έπρεπε να μην γίνεται αντικείμενο μικροπολιτικής, γιατί για να υπάρχουμε και να διαφωνούμε πρέπει πρώτα να συμφωνήσουμε πως πρέπει να υπάρχουμε.
Η ίδια η γεωγραφία του αλλάζει ραγδαία καθώς λιώνουν προαιώνιοι παγετώνες φέρνοντας μια εποχή ακραίων καιρικών φαινομένων. Και δεν είναι μόνο ότι οι υπερ-ανεπτυγμένες χώρες ξοδεύουν και την ενεργεια που αντιστοιχεί στις φτωχές, ούτε πως οι πετρελαϊκοί κολοσσοί μαζί με την πλέον περιβαλλοντοκτονα βιομηχανία, αυτήν του κρέατος, πληρώνουν για ν αμφισβητείται το φαινόμενο. Είναι κα η συγκυρία όπου το μινιμαλιστικό κράτος του νεοφιλελευθερισμού, υπηρετούμενο από ιδεοληπτικούς ή φαύλους ΄ανήμπορους πολιτικούς, καταρρακώνει δημόσιους τομείς κλειδιά, κι ανάμεσα τους τα δασικές υπηρεσίες.
Είναι και οι πολίτες που θεωρούν πως εάν κυβερνούσε το κόμμα τους δεν θα υπήρχαν πυρκαγιές, ή πολίτες που την ίδια ώρα που βρίζουν όλους τους πολιτικούς ή τους πολιτικούς των άλλων, στηρίζουν με τις καταναλωτικές επιλογές τους το σύστημα που τρωει τον πλανήτη. (Πιάσε μια σουβλάκια ακόμη! Γμ τον ΠΘ! Ουγκ!) Είναι και ο πανταχού παρόν ανθρωποκεντρισμός που δεν σεβεται, δεν προσμετρά καν σα θύματα καμια άλλη ζωή συγκατοίκου μας σε αυτόν τον πλανήτη, με 4 πόδια ή με ρίζες ή με φτερά.
Είναι και η έλλειψη παιδείας που δεν παρέχει την γνώση και δεν την συνδέει με την πράξη. Είναι και οι φυλές του ΄ίντερνετ που δεν θέλουν να μάθουν τι συμβαίνει ειρωνευόμενες το φαινόμενο της κλιματικής καταρρευσης με το επιχείρημα πως ζέστες υπήρχαν πάντα ενώ ο ρυθμός μεταβολής και η ένταση είναι πρωτοφανή και όχι τα καιρικά φαινόμενα αφ’ εαυτά καινοφανή. Οι ευθύνες δεν ισομερίζονται φυσικά με τόσες αφετηριακές ανισότητες μεταξύ χωρών, κι ανθρώπων, διαχέονται όμως. Και ελάχιστοι από τα δισεκατομμύριά του 99% του πλανήτη δεν κατανοεί ότι συμβάλει καθημερινά ως μικρή προσθετική ψηφίδα εκατομμυρίων όμοιων ψηφίδων αφού δεν θέλουν να αναλάβουν το μέρος της ευθύνης που τους αναλογεί. Ναι αυτό το σύστημα θα καταστρέψει τον πλανήτη, αλλά όχι δίχως την βοήθεια μας.
Αλλά πουθενά η ευκολία δεν κλιμακώνεται όσο στους κύκλους των ακροδεξιών. Εκεί αποκρυσταλλώνεται με όρους όχι βολής μα βαρβαρότητας πια, δλδ φασισμού, η θέληση της μη θέλησης, η επιλεγμένη άγνοια να ασχοληθείς να μάθεις τα αιτίες ώστε να πάρεις στ αλήθεια στα χέρια σου το μέρος της ευθύνης που σου αναλογεί απέναντί τους.