Στον αμφορέα υπάρχουν πολλές επιγραφές που δείχνουν την ανάγκη του καλλιτέχνη Εξηκία να δώσει πληροφορίες για το αριστούργημα του.
-|ΕΧΣΕ|ΚΙΑΣΕΓΡΑΦΣΕΚΑΠΟΙΕΣΕΜΕ. Έμμετρη επιγραφή στο χείλος του αμφορέα. Στην επιγραφή αυτή μιλά το αγγείο και λέει: Με ζωγράφισε και με έπλασε ο Εξηκίας.
-Στο σώμα του αγγείου: ΕΧΣΕΚΙΑΣΕΠΟΙΕΣΕ ( Εξηκίας εποίησεν).
-Οι ήρωες που φαίνονται στην εμπρός όψη της παράστασης να παίζουν πεσσούς( ζάρια)είναι ο Αχιλλέας και ο Αίας όπως γράφουν οι επιγραφές πάνω από τα κεφάλια τους.
-Ο Αχιλλέας ψιθυρίζει ΤΕ|Σ|ΣΕΡΑ και ο Αίας ΤΡΙΑ( οι ζαριές που έφεραν) γραμμένα όπως στα σημερινά κόμικ.
-Αναγράφει ο Εξηκίας και έναν αθλητή( ίσως πρωταθλητή) που του αφιερώνει το σπουδαίο έργο του: ΟΝΕΤΟΡΙΔΕΣΚΑΛΟΣ
Η παράσταση της εμπροσθίας όψεως:
Ο Αχιλλέας και ο Αίας κάθονται σε καθίσματα κυβικά και παίζουν πεσσούς. Κρατούν από δύο κοντάρια ο καθ` ένας και είναι ετοιμοπόλεμοι. Οι ασπίδες είναι ακουμπισμένες πίσω τους. Ο Αχιλλέας φορά το κράνος και τους θώρακες ενώ ο Αίας έχει ακουμπήσει το κράνος πάνω στην ασπίδα του. Παίζουν για να χαλαρώσουν αφού τέλειωσαν με επιτυχία μια σύγκρουση με τους Τρώες. Είναι όμως σε απόλυτη πολεμική ετοιμότητα, με όλα τα όπλα εκεί μήπως ξαναμπούν στη μάχη. Φορούν τις πολεμικές τους στολές. Θώρακες στα μπράτσα και στους μηρούς, τα δόρατα στο χέρι..Οι Έλληνες έχουν τη σιγουριά του νικητή γιατί πιστεύουν ότι διεξάγουν ένα δίκαιο πόλεμο. Και όπως λέει και ο Επόκουρος: Ο δίκαιος αταρακτότατος, ο δ’ άδικος πλείστης ταραχής γέμων.
Και πολύ αργότερα ο Κικέρων: Μια ευτυχισμένη ζωή έχει να κάνει με τη γαλήνη του νου. Οι ήρωες χρειάζονται λίγη γαλήνη μέσα στην τρικυμία της μάχης.
Σχόλια.
-Η παράσταση του Αχιλλέα και του Αίαντα ως εικόνα σε αγγεία είναι γνωστή στην αρχαιότητα αλλά δεν υπάρχει στα Ομηρικά Έπη ή άλλα γραπτά κείμενα.
-Το κράνος του Αίαντα είναι ακουμπισμένο πάνω στην ασπίδα του γιατί ο Αίας είναι παράτολμος και αψηφά τον κίνδυνο. Αυτό «βόλεψε» εικονογραφικά τον ευρηματικό και ταλαντούχο καλλιτέχνη Εξηκία γιατί μάλλον δεν του άρεσε να παραθέσει δύο κράνη με λοφία το ένα δίπλα στο άλλο. Γνωρίζει πολύ καλά την σημασία του κενού στην τέχνη, τον τονισμό των συναισθημάτων αλλά και την αξιοποίηση των λεπτομερειών.
Η ασπίδα του Αχιλλέα είναι έργο του Ήφαιστου και έχουμε την περιγραφή της στην Ιλιάδα.
-Ο καλλιτέχνης Εξηκίας προσεγγίζει την μεγάλη τέχνη. Αποδίδει «κεντώντας» τις λεπτομέρειες με περίτεχνα χαράγματα προσδίδοντας στοιχεία υψηλής τέχνης στο έργο. Με χαράξεις τονίζονται: Χλαμύδες, θώρακες, κομμώσεις, γένια..
Πεσσός: -Στην Αρχιτεκτονική σημαίνει την τετραγωνικής διατομής κολόνα. Επίσης σημαίνει το παιχνίδι των πεσσών που παιζόταν στην αρχαιότητα και ακόμα το πιόνι του παιχνιδιού( το πούλι).
-Στην πίσω όψη του αμφορέα έχουμε την απεικόνιση της επιστροφής των Διοσκούρων στο πατρικό ανάκτορο. Τους υποδέχονται οι γονείς τους: Λήδα και Τυνδάρεως. Στη μέση της σύνθεσης ο Κάστωρ, που δέχεται λουλούδι από την μητέρα του και το περίφημο και δοξασμένο άλογο του, Κύλλαρος. Ο Πολυδεύκης παίζει με το πασίχαρο σκυλί του, που δείχνει την αγάπη του στον ήρωα. Ο στοργικός πατέρας Τυνδάρεως ακουμπά με τρυφερότητα το άλογο χαϊδεύοντας το στη μουσούδα. Έξοχο έργο με σωστές αναλογίες και απόδοση συναισθημάτων: Η χαρά των γονιών για την επιστροφή των παιδιών, η χαρά της επιστροφής που νιώθουν οι ήρωες που γυρίζουν στην πατρική οικία, η αγάπη για τα ζώα, η εκφραση της χαράς του σκυλιού για την επιστροφή του Πολυδεύκη.. Η λογοτεχνία «εισβάλλει» και κατακυριεύει την εικόνα.
Χρονολογικά.
Όταν ο Εξηκίας δημιουργεί αυτόν τον αμφορέα στην Αθήνα κυβερνά ο τύραννος Πεισίστρατος, ενώ η μνήμη του Σόλωνα είναι πρόσφατη και παρούσα. Ο Παρθενών του Περικλέους και του Φειδία θ` αρχίζει να κτίζεται ~100 χρόνια μετά.
Επί Πεισίστρατου άνθησε η βιοτεχνία, το εμπόριο( πολλά αττικά προϊόντα εξήχθησαν στην Ετρουρία, Αίγυπτο, Μικρά Ασία, σε πόλεις της Μαύρης θάλασσας..), οι τέχνες( η αγγειοπλαστική και αγγειογραφία γνώρισαν μεγάλη άνθηση). Οι αθλητικοί, μουσικοί και θεατρικοί- ποιητικοί αγώνες θεσμίστηκαν, ενώ υποστηρίχθηκαν τα γράμματα και η γνώση. Είναι η εποχή των λεγόμενων προσωκρατικών φιλοσόφων. Πρώτη εμφάνιση του Θεάτρου στα πλαίσια των εορτών του Διονύσου. Ενισχύθηκαν τα Παναθήναια και οι γιορτές της Δήλου που ήταν το ιερό – θρησκευτικό κέντρο των Ιώνων.
Όταν ο Εξηκίας φιλοτεχνεί τα έργα του ο Πεισίστρατος ξεκινά τα μεγάλα έργα πάνω στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, ανάμεσα τους και το Εκατόμπεδον. Στα παριλίσια πεδία αρχίζει να οικοδομείται ο τεράστιος δωρικός ναός του Ολυμπίου Διός που δεν τέλειωσε ποτέ.( Στη θέση του, επί Αδριανού, πολλούς αιώνες μετά, κτίζεται ο νέος ναός του Ολυμπίου Διός που τα απομεινάρια του βλέπουμε σήμερα γνωστά ως «στήλες του Ολυμπίου Διός».
1*. Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.
2*. Στην Ειρήνη, στον Κωνσταντίνο, στον Νίκο και στον Μπάμπη.
πηγή: https://www.efsyn.grπηγή: https://www.efsyn.gr