Σύμφωνα με την έκθεση («The State of Tax Justice») που το γνωστό δίκτυο έδωσε στη δημοσιότητα, οι καταχρηστικές φορολογικές πρακτικές των πολυεθνικών και των πλουσίων έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια φορολογικών εσόδων 450 δισ. δολαρίων παγκοσμίως κάθε χρόνο. Σχεδόν ποτέ στην ιστορία οι ανισότητες εισοδήματος και πλούτου δεν ήταν τόσο χαώδεις. Σήμερα, η πλουσιότερη χώρα, το Κατάρ, υπερηφανεύεται πως έχει ένα κατά κεφαλήν εισόδημα 428 φορές υψηλότερο από εκείνο της φτωχότερης χώρας, της Ζιμπάμπουε.
«Το βασικό θύμα της εντεινόμενης ανισότητας θα είναι η δημοκρατία», λέει ο μακαρίτης Ζίγκμουντ Μπάουμαν στο βιβλίο του «Πλούτος και ανισότητα: μας ωφελεί όλους ο πλούτος των ολίγων;» (εκδόσεις Οκτώ) και συνεχίζει: «Ο συσχετισμός ανάμεσα στα υψηλά επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας και στον αυξανόμενο όγκο των κοινωνικών παθολογιών έχει πλέον επιβεβαιωθεί πλήρως».
Αυτοί είναι δύο κόσμοι με ελάχιστη διεπαφή ή σημεία συνάντησης μεταξύ τους, κάτι που δημιουργεί από μόνο του τις προϋποθέσεις για κοινωνική αναταραχή και αυξημένη εγκληματικότητα, στον βαθμό που οι «από κάτω» βιώνουν μια κόλαση, ενώ οι «από πάνω» έναν παράδεισο επί της γης. Οι δέκα πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο έχουν συσσωρεύσει πλούτο αξίας άνω των 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, περίπου όσο και η γαλλική οικονομία, η πέμπτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Επίσης, το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών σφετερίστηκε πάνω από το 90% του ΑΕΠ που επιτεύχθηκε στις ΗΠΑ μετά την πιστωτική κατάρρευση του 2007.
Οι υπερπλούσιοι μπορούν να υλοποιήσουν κάθε τρελή τους φαντασίωση, από τα διαστημικά ταξίδια μέχρι το να εμφυτεύουν τσιπάκια στους ανθρώπινους εγκεφάλους, την ίδια ώρα που οι φτωχοί του Νότου λιμοκτονούν. Η αποβιομηχάνιση, η αστάθεια, η αποδιάρθρωση της κοινωνικής αλληλεγγύης, οι ένοπλες συγκρούσεις και η περιβαλλοντική υποβάθμιση αποτελούν βασικές παραμέτρους γι’ αυτό, όπως λέει ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ στο βιβλίο του «Νεοφιλελευθερισμός: ιστορία και παρόν» (εκδόσεις Καστανιώτη). Αυτό το ρεύμα σκέψης και οικονομικής πρακτικής χαρακτηρίζεται από μια θεμελιώδη αντίφαση «ανάμεσα σε ένα σαγηνευτικό μεν, αλλά αποξενωτικό, κτητικό ατομικισμό, από τη μία, και στην επιθυμία για μια συλλογική ζωή με νόημα, από την άλλη». Αναλύει, επίσης, γιατί πάντα ο νεοφιλελευθερισμός ρέπει προς τον αυταρχισμό, προκειμένου να επιβάλλει τους λεγόμενους νόμους της αγοράς. Ετσι, όμως, αντιφάσκει με τη βασική του εξαγγελία που δεν είναι άλλη από το ιδανικό της ατομικής ελευθερίας, το οποίο αποδεικνύεται φενάκη, στον βαθμό που «αναγκάζεται να αποκαλύψει τις αντιδημοκρατικές του αποχρώσεις».
Ο Μπάουμαν λέει ότι «πλέον ο κόσμος μας έχει γίνει αφιλόξενος για την κοινωνική πλειοψηφία και δεν βασίζεται στην ανθρώπινη εμπιστοσύνη, αλληλεγγύη και συνεργασία […] Ετσι γίνεται όλο και πιο ψυχρός, ξένος και απωθητικός, θαρρείς και είμαστε ανεπιθύμητοι επισκέπτες στον περιφραγμένο χώρο κάποιου άλλου, περιμένοντας το ειδοποιητήριο της έξωσης που βρίσκεται ήδη στο γραμματοκιβώτιό μας». Συμφωνώ απόλυτα πως το τελικό θύμα των παγκόσμιων ανισοτήτων θα είναι η δημοκρατία, αφού στη μια χώρα μετά την άλλη αναλαμβάνουν τα ηνία είτε κοινωνιοπαθείς (βλ. Μιλέι στην Αργεντινή) είτε ιδεοληπτικοί ακροδεξιοί και φασίστες, όπως η Λεπέν, η Μελόνι, ο Βίλντερς και ο Ορμπαν.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί είναι να αρνηθούμε το «παιχνίδι της ατομικής ευθύνης», δηλαδή το παραμύθι που λέει ότι κάθε άτομο είναι υπεύθυνο και υπόλογο για τις πράξεις και την ευημερία του.
www.efsyn.gr