Η μεσαιωνική Ευρώπη υπήρξε μια μακρά περίοδος κοινωνικοπολιτικών και πνευματικών ζυμώσεων, που μόλις στις αρχές του 20ού αιώνα αποτέλεσε ουσιαστικό ακαδημαϊκό αντικείμενο μελέτης. Στις δυτικές ακαδημίες και τα πανεπιστήμια υπήρχε μια αμηχανία, ώστε να ασχοληθούν συστηματικά με ένα τέτοιο «αρνητικό» φαινόμενο της Ευρωπαϊκής ιστορίας. Υπάρχει βέβαια η υποψία πως το «στίγμα» αφορούσε κυρίως την Εκκλησία, η οποία θωρείται πως φέρει ακέραιη την ευθύνη μιας τέτοιας οπισθοδρόμησης. Το «πνευματικό» και το «μεταφυσικό» απομακρύνθηκαν από τη φιλοσοφία και άρχισαν να ταυτίζονται και να εξυπηρετούν τις πολιτικές επιδιώξεις των τριών εξουσιαστικών ομάδων, οι οποίες συνεργάζονταν άριστα μεταξύ τους. Η Εκκλησία, οι Βασιλικές Αυλές και οι Γαιοκτήμονες/Φεουδάρχες για πολλούς αιώνες διατηρούσαν τη δύναμη και την επιρροή τους στις κοινωνίες, μετατρέποντας καθετί «πνευματικό» και «μεταφυσικό» σε συνώνυμο της βίας, της καταστολής, της καταπίεσης και της τιμωρίας.

Ο μεσαίωνας υπήρξε μια περίοδος που δοκιμάστηκαν όλες οι μορφές εξουσίας και τα εξουσιαστικά μοντέλα σε βάρος των ευρωπαϊκών πληθυσμών. Ωστόσο, υπήρξαν και γεγονότα, που ούτε θεόσταλτα ήταν ούτε φυσικά μπορούσαν να επιβληθούν από τα εξουσιαστικά κέντρα του μεσαίωνα, όπως οι κλιματικές αλλαγές (Μεσαιωνική Θερμή Περίοδος, Μικρή Εποχή των Παγετώνων) και οι μεγάλες πανδημίες. Αυτοί οι παράγοντες άρχισαν να δημιουργούν ένα κλίμα αμφισβήτησης, που σε συνδυασμό με τις βιαιότητες της Ιεράς Εξέτασης και τους συνεχείς θρησκευτικούς πολέμους, η διανόηση της εποχής θα δει την Ευρώπη μέσα από ένα πιο αναγεννησιακό πρίσμα, που θα διαρκέσει άλλους τρεις αιώνες, παρατηρώντας και αναγνωρίζοντας τον καθολικό άνθρωπο, παραδίδοντάς τον στο Διαφωτισμό και συμβαδίζοντας με την Επιστημονική επανάσταση.

Η επιστήμη θα γίνει η νέα θρησκεία και η απολυτότητα τής ικανότητας του ανθρώπου να σκέφτεται λογικά, καθιστά τους διανοούμενους, τους λόγιους και τους επιστήμονες πρωτοπόρους του νέου εγχειρήματος. Οι μεγάλες προσωπικότητες του Βολταίρου, του Μοντεσκιέ, του Κοπέρνικου, του Βεσάλιου, του Νεύτωνα, και του Πασκάλ μεταξύ άλλων, θα δείξουν πως καθετί μεταφυσικό και πνευματικό δεν είναι αρκετό, δεν ανταποκρίνεται στην επιστημονική λογική, άρα σε γενικές γραμμές … είναι ανούσιο. Ρομαντικά μιλώντας, θεωρούμε πως εκείνες οι προσωπικότητες από αλτρουιστικά κίνητρα και λόγω των κοινωνικών αναγκών, θέλησαν να ανοίξουν καινούργιους ορίζοντες και να δημιουργήσουν νέες ελπίδες για τους πληθυσμούς της Ευρώπης.

Όμως αυτή η τάση έγινε εμμονή για τους λαούς ήδη από τη βιομηχανική επανάσταση και τα κράτη επιδόθηκαν σε μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη όλων των κλάδων της επιστήμης από τα τέλη του 19 ου αιώνα, με αποκορύφωμα την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Ο 20ός είναι ο κατεξοχήν αιώνας της τεχνολογίας. Ποιος μπορεί σήμερα να αμφισβητήσει τον τίτλο ενός επιστήμονα; Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει μια δημόσια διαλεκτική σχέση επιστήμης με άλλους κλάδους της ανθρώπινης διανόησης, καθώς … όλα είναι επιστήμη. Η τέχνη, η πολιτική, ο πολιτισμός, η κοινωνία, η οικονομία περνούν μέσα από το φίλτρο της επιστημονικότητας, που κάποιος φορέας γνώσης και εξειδίκευσης, είτε πρόκειται για συλλογικό όργανο είτε για κάποιον ειδήμονα, θα ορίσει, θα θεμελιώσει και στο τέλος θα επιβάλλει άμεσα ή έμμεσα στην κοινωνία. Αναμφίβολα, τα επίπεδα διαμόρφωσης της επιστημονικής γνώσης διαρκώς διευρύνονται και διαστέλλονται σε ένα συνεχές κοινωνικό γίγνεσθαι και σε μια κοινωνία που διαρκώς επιθυμεί να γνωρίζει και να εξελίσσεται. Ταυτόχρονα, οι επιστήμονες και οι θεωρητικοί βρίσκονται σε μια επιστημονικώς υπαρκτική περιδίνηση της διαχρονικής πάλης μεταξύ του Ενός και του Παντός, του ατομικού και του συλλογικού, του επιμέρους και του καθολικού. Πότε αναζητούν την επιστημονική αλήθεια σε ολιστικά μοντέλα και πότε σε ατομικά συστήματα και μεθοδολογίες, τα οποία πρέπει να μπορούν να εφαρμοστούν και να αναδεικνύουν την σχέση ελέγχου και επικοινωνίας μεταξύ του δημιουργήματος και του ατόμου. Δηλαδή, μια ολιστική μεθοδολογία των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των όντων και της επιστήμης.

Αυτή η πολιτική χρεία της επιστημονικότητας του ελέγχου και της επικοινωνίας, πρώτα αναφορικά με την αυτοκυριαρχία, την αυτοδιαχείριση και την αυτονομία του ατόμου και κατ’ επέκταση του συνόλου της κοινωνίας, αναφέρεται στον «Αλκιβιάδη» από τον Πλάτωνα (135Α), την οποία ο φιλόσοφος ονομάζει «κυβερνητική». Μας λέει, λοιπόν, ο Πλάτωνας, μέσω του Σωκράτη, ότι όποιος δε διαθέτει μυαλό και κατέχει την εξουσία, κάνοντας αυθαίρετα ό,τι θέλει, τότε θα συμβούν τα χειρότερα είτε στο άτομο είτε στην πολιτεία. Αναρωτιέται μάλιστα, αν δοθεί εξουσία σε κάποιον «ειδικό», χωρίς εκείνος να έχει ιδέα από ιατρικά θέματα, και κυριαρχεί σε τέτοιο βαθμό, που κανείς να μην τολμά να τον επιπλήξει ή να τον αμφισβητήσει, τι μπορεί να συμβεί; Τι μπορεί να πάθουν οι ναύτες και οι επιβάτες ενός πλοίου, όταν οριστεί κάποιος εξουσιαστής, χωρίς να διαθέτει ούτε μυαλό ούτε ικανότητα «κυβερνητική»; Ομοίως σε μια πολιτεία, καταλήγει ο Πλάτωνας, όπου όλα τα αξιώματα και τις διοικήσεις κατέχουν άμυαλοι και ανίκανοι κυβερνώντες. Αυτό που θα συμβεί είναι η πλήρης δυστυχία και καταστροφή.

Η έννοια του «κυβερνητικού» θα απασχολήσει και τον André-Marie Ampère, ο οποίος στο «Δοκίμιο για τη Φιλοσοφία της Επιστήμης» (1834) θα περιγράψει την επιστήμη της αστικής κυβέρνησης με τον ίδιο όρο (cybernetique). Αλλά και αργότερα ο Αμερικανός μαθηματικός, Νόρμπερτ Βίνερ στο βιβλίο του Cybernetics, θα προσδιορίσει τον όρο, ως τη μελέτη ελέγχου και επικοινωνίας των έμβιων όντων και των μηχανών. Στη σύγχρονη εποχή η επιστήμη χρησιμοποιείται για πιο άμεσες πολιτικές πράξεις ή μεθοδεύσεις των εξουσιαστικών πηγών αποφάσεων. Η πανδημία ανέδειξε την αλληλεπίδραση επιστημόνων και πολιτικών στην πιο άσχημη και επικίνδυνη έκφανσή της. Ο απολυταρχικός τρόπος άσκησης της επιστημονικής γνώσης φάνηκε από την αρχή με εθνοθρησκευτικούς συναισθηματισμούς, που γρήγορα μετατράπηκαν σε ολοκληρωτικές απαιτήσεις της πολιτικής με τη συνδρομή των επιστημονικών ομάδων που συγκροτήθηκαν για να διαχειριστούν την κρίση.

Δανδήδες επιστήμονες, κουμπάροι που θα εκκένωναν το Μάτι μέσα σε λίγα λεπτά, σήμερα ισχυρίζονται ότι οι καταστροφές είναι θέλημα θεού και η κακιά ώρα, θρησκόληπτες λοιμωξιολόγοι, πρυτάνεις αμφιβόλου επιστημονικού κύρους, καθηγητές γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής συνωμοσιολογίας, πανεπιστημιακοί χουντικών αποχρώσεων και διεφθαρμένοι ακαδημαϊκοί/γιατροί, που βρήκαν ευκαιρία να «ευεργετήσουν» ιδιώτες επιχειρηματίες, μαζί με επιτροπές σοφών αγνώστου προελεύσεως και ζηλωτές νεοφιλελεύθερων οικονομικών που ράβουν το κουστούμι του λαού, λειτουργούν φασιστικά, απολυταρχικά, αντιεπιστημονικά και πάνω από όλα ως συνεργάτες της ακροδεξιάς κυβέρνησης. Ο μεσαίωνας όμως, που δημιουργούν όλες αυτές οι δήθεν επιστημονικές ομάδες, είναι σε μικρό ή μεγάλο βαθμό αναμενόμενος, καθώς η παρακμή που συνοδεύει την κυβέρνηση απαιτούσε και «επιστημονική» πιστοποίηση. Το πιο επικίνδυνο όμως σε αυτήν την παρακμή είναι η σιωπή όσων αντιλαμβάνονται τον διασυρμό που υφίσταται η επιστήμη στα χέρια τής πιο ακραίας ακαδημαϊκής σήψης, που δημιουργεί συνεχώς άλλοθι για την κυβέρνηση. Οι περίεργες καρικατούρες, που παρελαύνουν στην τηλεόραση προσφέροντας πολιτική υποστήριξη, βλάπτουν περισσότερο και από την ίδια την παραπληροφόρηση, που εντέχνως σερβίρουν τα συστημικά ΜΜΕ.

Η κυβερνητική επιστήμη της σύγχρονης Ελλάδας συμβαδίζει με την πολιτική και πολιτισμική της παρακμή. Όποιος βρίσκεται κοντά στη κυβέρνηση, αύριο θα έχει το ίδιο ακαταλόγιστο με τον πρωθυπουργό. Οι επιστήμονες όμως που σιωπούν σήμερα, θα είναι αυτοί που θα απολογηθούν αύριο, γιατί γνώριζαν και δεν μίλησαν. Γιατί είδαν το μεσαίωνα που φέρνουν οι «επιστημονικές επιτροπές σοφών» και δεν προστάτεψαν την κοινωνία. Το ίδιο υπόλογη θα είναι και η αντιπολίτευση, η οποία επιτρέπει στην κυβέρνηση να θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Η κοινωνία παρατηρεί τον κατήφορο της επιστημονικής κοινότητας, η οποία δοκιμάζει τις αντοχές και την υπομονή της. Επιστήμονες που δείχνουν να βρίσκονται στα όρια της αξιοπρέπειας, τελικά είναι υποταγμένοι, στη φαυλότητα και την ποταπότητα, που η ίδια η κυβέρνηση προτάσσει ως κοινωνική και πολιτική κανονικότητα.

πηγη: