Για ακόμα μία φορά ο πνευματικός ορίζοντας της κοινής γνώμης οριοθετείται από το δίλημμα: δημόσιο ή ιδιωτικό Πανεπιστήμιο. Το δίλημμα αυτό θα επικρατήσει στη δημόσια πολιτική σφαίρα, όπως εξάλλου και στις συζητήσεις στο Κοινοβούλιο, και θα αποτελέσει, υποτίθεται, το ισχυρό επιχείρημα του νεοφιλελευθερισμού για να επιβληθεί η άποψή του.

Αμφιταλαντεύομαι ανάμεσα σε δύο ομιλιακές συνθήκες: να γράψω ένα εμπεριστατωμένο θεωρητικό κείμενο για την «κατάντια» της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης ή ένα ιμπρεσιονιστικό άρθρο θυμού και αγανάκτησης για την πολιτική πρωτοβουλία της κυβέρνησης να ιδρύσει τα περιώνυμα «Ελεύθερα Πανεπιστήμια»! Τελικά, προς το παρόν, καταλήγω στη δεύτερη ομιλιακή συνθήκη. Αλλά υπόσχομαι στους αναγνώστες μας, δηλαδή στους πολίτες της Ελληνικής Δημοκρατίας, ότι θα επανέλθω με συστηματικό θεωρητικο-πολιτικό κείμενο με θέμα την πανεπιστημιακή εκπαίδευση στον τόπο μας.

Μια αρχική θεωρητικο-πολιτική παραδοχή πανεπιστημιακής πολιτικής είναι η εξής: Οι κοινωνικές συνθήκες για την ίδρυση και τη λειτουργία του Πανεπιστημίου ως κοινωνικού θεσμού, μέσω του οποίου η ίδια η κοινωνία σχεδιάζει τον εαυτό της και την ιστορική εξέλιξή της (αυτά τα λέει ο Humboldt), έχουν ριζικά αλλάξει στη σύγχρονη εποχή. Μια δεύτερη παραδοχή και ερώτημα ταυτόχρονα διατυπώνεται ως εξής: Οι ριζικές κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές τελικά θα είναι αυτές που επιβάλλουν και την τροποποίηση ή τον μετασχηματισμό της ιδέας και της πράξης του Πανεπιστημίου; Ή μήπως συμβαίνει το ακριβώς αντίστροφο: δηλαδή το Πανεπιστήμιο ως κοινωνική θεσμική αρχή επεξεργάζεται τις ιδέες, τις απόψεις και τις αντιλήψεις για τη μελλοντική ιστορική πορεία της κοινωνίας μας;

Με απλά λόγια ισχυρίζομαι ότι το νομοσχέδιο που προωθεί προς ψήφιση στο Κοινοβούλιο η κυβέρνηση Μητσοτάκη και που έχει ως θέμα του τη μεταρρύθμιση (κατά την ορολογία του νεοφιλελευθερισμού) στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, δεν είναι ακόμη ένα κυβερνητικό σχέδιο νόμου. Με τα άρθρα του και τις διατάξεις του διαμορφώνει συνθήκες κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής απροσδιοριστίας για την κοινωνία μας. Θα το πω απλά: Το Πανεπιστήμιο της νεωτερικότητας ως πρώτη θεσμική αρχή μιας αυτοστοχαζόμενης αστικής κοινωνίας μετατρέπεται σε ένα επιχειρησιακό κέντρο επαγγελματικής εκπαίδευσης. Αυτός είναι ο πολιτικός στόχος του νομοσχεδίου. Δεν έχει να κάνει με τους προβληματισμούς όλων των Ελλήνων πολιτών για το Πανεπιστήμιο ως την πρώτη αρχή πολιτικής και συνειδησιακής εξέλιξης της κοινωνίας.

Θα κάνω μια βιβλιογραφική αναφορά, η οποία έχει να κάνει με τον τύπο Πανεπιστημίου που επικράτησε κατά την ιστορική φάση της Μεταπολίτευσης. Αυτός ο τύπος Πανεπιστημίου τώρα καταργείται! Στις ανθρωπιστικές επιστήμες η «επιστημονική επανάσταση» (κατά τον Kuhn) στην ελληνική επιστημονική κοινότητα δεν έχει συντελεστεί στον τομέα των φυσικών επιστημών, αλλά σ’ έναν κατεξοχήν δογματικό τομέα ιδεών που δεν είναι άλλος από τη νομική επιστήμη. Η Γλυκερία Σιούτη, καθηγήτρια του Δικαίου του Περιβάλλοντος (Πανεπιστήμιο Αθηνών), έγραψε τη διατριβή της για τη «βιώσιμη ανάπτυξη» το έτος 1985. Εκτοτε έχουν περάσει κοντά 40 χρόνια και αυτή η καθηγήτρια, αυτή η επιστήμων δεν έχει τιμηθεί έστω σε τυπικό επίπεδο αναγνώρισης στην Ελλάδα. Διεθνώς όμως έχει καταξιωθεί! Το Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Ακαδημία Αθηνών έχουν ακόμη περιθώριο να αναγνωρίσουν στον καθρέφτη τους έναν δημιουργικό επιστήμονα.

Συνοψίζοντας αυτές τις ιμπρεσιονιστικές σκέψεις μου για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη για τη δομή και τη λειτουργία του Πανεπιστημίου (με τους όρους του νεοφιλελευθερισμού) θέλω να τονίσω τα εξής: Πανεπιστημιακούς κύρους στα δημιουργικά ελληνικά δημόσια Πανεπιστήμια δεν θα συναντήσουμε εάν ψηφιστεί το σχετικό νομοσχέδιο! Οι καθηγητές των Πανεπιστημίων γίνονται υπάλληλοι (άραγε ποιας δημόσιας υπηρεσίας;) και οι φοιτητές «πελάτες» στους κεφαλαιοκράτες! Γι’ αυτό έχω δίκιο όταν φωνάζω το σύνθημα «Εξω το κεφάλαιο από το Πανεπιστήμιο».

*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

από:  https://www.efsyn.gr