Γι’ αυτόν τον λόγο η τεχνητή νοημοσύνη -στοίχημα ατομικής αλλά κυρίως κοινωνικής εμπιστοσύνης- χρειάζεται ρυθμιστικές παρεμβάσεις και ισχυρή οριοθέτηση της «επικράτειας» πρόσβασής της. Μια ισχυρή κοινωνία των πολιτών και ένα παρεμβατικό αλλά αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος απαιτούνται όσο ποτέ άλλωστε ώστε να μην αποκτήσει «συνείδηση» η τρομερή μηχανή του deep learning και καταργήσει έτσι την κριτική σκέψη στην ολοένα και αυξανόμενη οικονομία της προσοχής.

Η τεχνολογική καινοτομία της νέας εποχής εξορύσσει εντατικά υπεραξία από το συμπεριφορικό μας πλεόνασμα και καθορίζει την ταξική σύνθεση, την οικονομική διαστρωμάτωση. Η ψηφιακή πραγματικότητα δεν είναι μόνο προϊόν μυστικοποίησης του κεφαλαίου με χρηματιστικοποίηση, ρομποτική, αυτοματοποίηση και αλγόριθμους: το κινητό στο χέρι είναι ήδη το νέο εργοστάσιο και ο (χαμηλόμισθος) χρήστης του είναι προλετάριος εν αγνοία του (βλ. Precarious Rapsody, Berardi, Semiotexte).

Η δε Κομμούνα του Internet πέθανε πριν καν τη συνειδητοποιήσουν οι μάζες που «θάβονται όλο και πιο πολύ κάτω από το παχύ στρώμα που απλώνουν τα εταιρικά δίκτυα» (βλ After the Internet, T. Terranova, ΜΙΤ press).

Σε αυτή λοιπόν την ισχυρότερη μορφή συγκεντρωτισμού που ζει η ανθρωπότητα, σε αυτό το χαοτικό σκηνικό εισβολής της μηχανής και της τεχνικής στον ανθρώπινο νου, αναρωτιέται κανείς ποιες είναι οι ελάχιστες άμυνες, ποια τα νέα κοινωνικά αντισώματα μέσα σε αυτό το παγκόσμιο φρούριο των εσώκλειστων.

Ο καπιταλισμός συνεχίζει να μοιράζει πρόσβαση αντί δίκαιων εισοδημάτων, επικοινωνία και θέαμα αντί αξιοπρεπούς απασχόλησης.

Και όλα αυτά με τις ανισότητες να θεριεύουν και την «ανέπαφη» συναλλαγή να ωθεί την κατανάλωση και την ανάπτυξη με δανεικά και χρέη, που διακτινίζονται στο κακό εγελιανό άπειρο (για να κρύβουν αυτές ακριβώς τις διευρυμένες ανισότητες).

Το ατομικό κεφάλαιο έχει εγκλωβιστεί σε μικροκλίμακες ελέγχου, που ο έλεγχός τους αφορά όμως μόνο τις νέες ψηφιακές ελίτ, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον «δωρεάν» συντελεστή παραγωγής: το engagement ratio (δείκτης δυνητικού κέρδους) στις αναρτήσεις των influencers (ηθοποιών, ποδοσφαιριστών, τραγουδιστών).

Το CPTChat, η νανοτεχνολογία, η βιοτεχνολογία και οι ελάχιστοι Ελον Μασκ αυτού του κόσμου διεξάγουν τη μεγαλύτερη αποικιοποίηση του χωροχρόνου των υποκειμένων και των κοινωνιών, την ίδια ώρα που κάνουν πιο άνετη την ανθρώπινη ζωή - ενίοτε τη σώζουν κιόλας.

Για όλα λοιπόν τα παραπάνω, αναρωτιέται κανείς πού ακριβώς χάνεται η Αριστερά και ποια τρύπα ακριβώς τη ρουφάει.

Ποια συζήτηση για φορολογία και συλλογικές συμβάσεις εργασίας είναι πλέον ύψιστης προτεραιότητας όταν ο δικηγόρος και ο γιατρός αντικατασταθούν από λογισμικά που θα γράφουν και θα χειρουργούν. Υπερεκτεθειμένη σε εμφύλιες δογματικές αντιπαραθέσεις, μονίμως να ποινικοποιεί και να κυνηγάει το κέρδος, να τα βάζει λεκτικά με τον πληθωρισμό και την ακρίβεια, με φωνές για φτώχεια και ανέχεια, ενώ στην πραγματικότητα χάνει την αντιστοιχία της στο κοινωνικό σώμα.

Αντί να στήσει συγκεκριμένα και εφικτά θεσμικά εμπόδια στην υπερεκμετάλλευση του ανθρώπου από το ισχυρό σύμπλεγμα των ολιγοπωλίων του διαδικτύου, εκεί όπου ξοδεύει χρόνο το υποκείμενο, αντί να βρει τεχνολογικά αναχώματα για να συνεχιστεί η εξέλιξη χωρίς χαμένους και outsiders, αντί να προσαρμοστεί στην πρόοδο υιοθετώντας το ρεαλιστικό και το συγκεκριμένο, κραυγάζει απλά μερικές φορές για «ανοιχτούς κώδικες» και «ομότιμη παραγωγή στα δίκτυα», ξεχνώντας ότι αυτά ελέγχονται πλήρως.

Καλή η έμφαση σε ιδεολογικά φορτισμένους όρους όπως «ριζοσπαστική και οικολογική Αριστερά», αλλά σήμερα η πολιτική οικονομία των ψηφιακών ολιγοπωλίων είναι η νέα κανονικότητα.

Χρειάζονται -μαζί με την αναγκαία μετα-κεϊνσιανή οικονομική πολιτική- ρυθμιστικές παρεμβάσεις σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο σχετικά με τη νέα μηχανή (ΤΝ) που, ενώ βελτιώνει τη ζωή μας, φαίνεται ότι παράλληλα χρησιμοποιεί και περιορίζει τον άνθρωπο.

Χρειάζεται να γίνουν δημόσια αγαθά κάποια από τα λογισμικά πρόγνωσης και ελέγχου της ενεργειακής μετάβασης, της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, των mega disasters, των πατεντών σε εμβόλια και φάρμακα για τις κοινωνίες.

Χωρίς αυτά η Αριστερά δεν θα συμμετέχει στην αμφιλεγόμενη πρόοδο που διεξάγεται με τις νέες εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης: αυτό είναι το μείζον διακύβευμα που θα αφορά τις κοινωνίες ώστε να ωφεληθούν οι πολλοί. Χωρίς αυτά δεν θα μπορέσει να γίνει αναγκαία για αυτούς τους περισσότερους μια «σύγχρονη Αριστερά», αν απλά περιχαρακωθεί στα παραδοσιακά ιδεώδη της. Πρέπει να φύγει από τη μαύρη τρύπα που τη ρουφάει και να συμβάλει σε αυτή την ελάχιστη έστω κοινωνική κινητικότητα που προσφέρει, παρά τα δεινά που συνεχώς γεννάει, αυτός ο ιδιόρρυθμος ιστορικά ολιγοπωλιακός καπιταλισμός.

Διαφορετικά, δεν θα μειωθούν οι ανισότητες, δεν θα ευνοηθούν οι πολλοί στις κοινωνίες…

*Οικονομολόγος

www.efsyn.gr