Το ότι η χώρα ζει πολλές παράλληλες πραγματικότητες είναι ένα γεγονός που όλοι το ξέρουμε, το ότι πιάνει νέα επίπεδα σουρεαλισμού καθημερινά το βλέπουμε με τα μάτια μας. Γιατί πώς αλλιώς να «διαβάσει» κανείς τις διθυραμβικές δηλώσεις του πρωθυπουργού από την εργατούπολη του Περάματος λίγες μέρες μετά την υπερπαραγωγή «ζήστε μαζί μας το ελληνικό θαύμα» στη Βουλή, κατά την ψήφιση του προϋπολογισμού, όπου ο κ. Μητσοτάκης, αφού θριαμβολόγησε που το κόμμα του έσπασε κάθε εκλογικό ρεκόρ, μοιράστηκε την τιμή που νιώθει όταν «σημαντικά ξένα έντυπα τοποθετούν την Ελλάδα στην πρώτη θέση απ’ όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ για τις οικονομικές της επιδόσεις».

Η οικονομία, αυτό το φαινομενικά άχρωμο, άγευστο κι αόρατο πράγμα, συνδέεται με κάθε χρώμα, γεύση και αίσθηση της πραγματικής ζωής μας. Βεβαίως οι οικονομολόγοι συνήθως μετράνε σκληρούς οικονομικούς δείκτες και σπανίως τους αφορά πώς νιώθουν οι άνθρωποι πίσω από τους δείκτες. Οπως άλλωστε πράττουν και οι πολιτικοί μιας συγκεκριμένης κατεύθυνσης, όπως ας πούμε οι νεοφιλελεύθεροι που κυβερνούν την Ελλάδα. Ακούγοντας κανείς τον πρωθυπουργό να μιλά για τον προϋπολογισμό και την επενδυτική βαθμίδα στη Βουλή, θα έλεγε πως μυριάδες Ελληνες είναι έτοιμοι να ξεχυθούν σε ρούγες και οδούς ζητωκραυγάζοντας «ωσαννά» και αγοράζοντας σαν τρελοί πανετόνε και πούρα.

Πάνε καλά οι αριθμοί, πάνε καλά κι οι άνθρωποι -αυτή είναι η εξίσωση-, αλλά η πραγματικότητα δεν είναι καθόλου έτσι κι αυτό το δείχνουν όχι μονάχα η καθημερινότητά μας, αλλά και μια σειρά από άλλους δείκτες που η κυβέρνηση -πολύ βολικά- αποσιωπά (εντελώς ενδεικτικά αναφέρουμε δύο θλιβερές πρωτιές της Ελλάδας, αυτή στο ποσοστό των ατόμων σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στον γενικό πληθυσμό με 26,3% και στο ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος που δαπανάται για στέγαση).

Οπως ευθύβολα σημείωνε πριν από λίγες μέρες ο συνάδελφος Πάνος Κοσμάς, «αρκεί να πούμε ότι η Ελλάδα σε όλους -ανεξαιρέτως!- τους δείκτες φτώχειας και υλικής στέρησης είτε έχει την πρωτιά είτε βρίσκεται στις πρώτες 3 έως 5 θέσεις».

Τον Οκτώβριο του 1996, καλεσμένος από τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας, είχε έρθει στην Αθήνα ο Pierre Bourdieu, ένας από τους πιο επιδραστικούς διανοούμενους του 20ού αιώνα.

«Πρέπει να τεθεί υπό ριζική αμφισβήτηση ο οικονομικός τρόπος θεώρησης των πραγμάτων, ο οποίος εξατομικεύει τα πάντα (την παραγωγή, τη δικαιοσύνη ή την υγεία, τα κόστη όπως τα κέρδη) και ο οποίος λησμονεί ότι η αποτελεσματικότητα -στην οποία δίνει έναν περιορισμένο και αφηρημένο ορισμό, ταυτίζοντάς την σιωπηρά με τη χρηματοοικονομική αποδοτικότητα- εξαρτάται προφανώς από τους στόχους με βάση τους οποίους καταμετράται: χρηματοοικονομική αποδοτικότητα για τους μετόχους και τους επενδυτές, όπως σήμερα, ή ικανοποίηση των πελατών και των χρηστών ή, γενικότερα, ικανοποίηση και ευχαρίστηση των παραγωγών, των καταναλωτών και κατ’ επέκταση της κατά το δυνατόν μεγαλύτερης πλειοψηφίας. Σε αυτή την περιορισμένη και μυωπική οικονομία πρέπει να αντιταχθεί μια οικονομία της ευτυχίας, η οποία θα λαμβάνει υπόψη όλα τα κέρδη, ατομικά και συλλογικά, υλικά και συμβολικά». Με τις φράσεις του σπουδαίου Γάλλου κοινωνιολόγου και φιλόσοφου «ανοίγει» και το βιβλίο του Νίκου Παναγιωτόπουλου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πεδίο, «Κοινωνία και οικονομία, για μια οικονομία της ευτυχίας».

Είναι μια έρευνα συναρπαστική αυτή του καθηγητή Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ (σε συνεργασία με τους Lebaron, Καρατζά, Παπαβασιλείου, Παπαργυρίου και Σαραντοπούλου), όσο και πρωτοποριακή. Γιατί τεκμηριωμένα μιλάει για την οικονομία της ευτυχίας και για την οικονομική βία, καταδεικνύει πώς οι οικονομικές πολιτικές επηρεάζουν τη ζωή, τη ματιά και την προοπτική μας, αλλά και πώς η οικονομία κατασκευάζει (ή καταστρέφει) τον χώρο των γεγονότων και τον ορίζοντα της προσδοκίας και γίνεται βίωμα -τραύμα ή θαύμα.

Ποιοι είναι οι πιο χαρούμενοι Ελληνες;

Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν για την έρευνα σχετικά με την οικονομία της ευτυχίας, τη μεγάλη και πρωτοποριακή έρευνα που έτρεξε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος και οι συνεργάτες του, αποκρυπτογραφούν αυτά που ζει ο καθένας μας. Βασισμένοι στην πανελλαδική έρευνα της Metron Analysis σε τυχαίο δείγμα 1.202 νοικοκυριών ανδρών και γυναικών άνω των 17 ετών από όλη την Ελλάδα, οι επιστήμονες αποκωδικοποίησαν στάσεις και αντιλήψεις, νοοτροπίες και πραγματικότητες οι οποίες κρύβονται πίσω από τα σκληρά οικονομίστικα στοιχεία που συνήθως η πολιτική παρουσιάζει. Παράλληλα έκαναν και ποιοτική έρευνα βασισμένη σε τυχαίες συνεντεύξεις.

Η έρευνα αναδεικνύει ένα πλήθος στοιχείων που μπορούν να φωτίσουν πολλές πλευρές της ζωής, σημειώνουμε εδώ μερικά ωστόσο από τα κύρια ευρήματά της.

● Οι μόνοι παράγοντες που δεν σχετίζονται σημαντικά με τον δείκτη ευτυχίας είναι η περιοχή κατοικίας των ερωτώμενων και το πλήθος μελών των νοικοκυριών τους.

● Οι άνδρες είχαν υψηλότερες τιμές στον δείκτη ευτυχίας από τις γυναίκες.

● Οσο αυξάνεται το εκπαιδευτικό επίπεδο των ερωτώμενων αυξάνονται και οι τιμές στον δείκτη ευτυχίας.

● Οσοι εντάσσονται στην κατηγορία διαζευγμένοι/χήροι έχουν χαμηλότερες τιμές στον δείκτη ευτυχίας από τις λοιπές ομάδες του πληθυσμού.

● Οσοι κατοικούν σε ιδιόκτητη κατοικία έχουν σημαντικά υψηλότερη τιμή στον δείκτη ευτυχίας από τους υπόλοιπους ερωτώμενους.

● Οσοι διαμένουν στον ίδιο τόπο που κατοικούσαν στην παιδική τους ηλικία έχουν υψηλότερες τιμές στον δείκτη ευτυχίας από όσους έχουν μετακινηθεί.

● Τα νοικοκυριά με υψηλότερο εισόδημα επιτυγχάνουν υψηλότερες τιμές στον δείκτη ευτυχίας από τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα.

● Οι ερωτώμενοι των οποίων ο πατέρας απασχολούνταν σε επαγγέλματα της ομάδας Β (υπάλληλοι γραφείου, πωλητές κ.ο.κ.) είχαν υψηλότερη τιμή στον δείκτη ευτυχίας από εκείνους που εντάσσονταν στην ομάδα Γ (εργάτες, τεχνίτες κ.ο.κ.).

● Οι ερωτώμενοι των οποίων η μητέρα απασχολούνταν σε επιστημονικά ή διευθυντικά επαγγέλματα κ.ο.κ. είχαν οριακά υψηλότερη τιμή στον δείκτη ευτυχίας.

● Η ηλικία εμφάνισε ενδεικτική διαφοροποίηση ως προς τη σχέση της με τον δείκτη ευτυχίας, χωρίς να διαπιστώνεται αυστηρά γραμμική συσχέτιση. Η ηλικιακή ομάδα 35-44 ετών παρουσίασε σημαντικά υψηλότερη τιμή στον δείκτη από την ηλικιακή ομάδα 55-64 ετών.

Οπως τονίζεται στην έρευνα, «όσο αυξάνονται τα εισοδήματα του νοικοκυριού τόσο αυξάνονται και οι τιμές στον δείκτη ευτυχίας. Ειδικότερα, η άνοδος του δείκτη ευτυχίας γίνεται στατιστικά σημαντική μετά την κατά δήλωση ένταξη στο τρίτο επίπεδο της κλίμακας εισοδήματος (δηλαδή 1.000 ευρώ και άνω) [...]». Τι δουλειά κάνουν οι χαρούμενοι άνθρωποι; Είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, συμπεριλαμβανομένων των εργοδοτών και των αυτοαπασχολούμενων, ενώ μισθωτοί και άνεργοι δεν εμφανίζονται να έχουν σημαντικές διαφορές στις τιμές ευτυχίας συγκριτικά με τον μη ενεργό πληθυσμό -αν και, όπως θα περίμενε κανείς, οι άνεργοι έχουν τον χαμηλότερο δείκτη ευτυχίας.

Αυθόρμητες απαντήσεις

Στην έρευνα ανιχνεύτηκαν επιμέρους παράγοντες που μας κάνουν να νιώθουμε χαρούμενοι. Πρώτος αναδείχτηκε η αίσθηση ελέγχου που έχει κανείς στη ζωή του, η ανταμοιβή για τις προσπάθειές του, η αισιοδοξία, όπως και το να μην υπάρχει χάσμα ανάμεσα σε αυτά που θέλει κι αυτά που εν τέλει πράττει. Πόσοι Ελληνες εργαζόμενοι θα απαντούσαν θετικά σε αυτές τις προτάσεις; Κάνω ένα δικό μου μίνι πείραμα: τηλεφωνώ σε φίλους, τους διαβάζω τις παραπάνω προτάσεις και καταγράφω τις αυθόρμητες απαντήσεις τους:

● Γεωργία, 55 χρόνων, ιδιωτική υπάλληλος. Τα ακούω όλα αυτά και μου έρχεται να φουντάρω... Σε κανένα δεν τα έχω καταφέρει...

● Ματούλα, 29 χρόνων, data analyst. Χα, χα, χα, δεν έχω επιτύχει σε καμία περίπτωση και, ακόμα χειρότερα, δεν υπάρχει το περιθώριο να το επιτύχω ποτέ. Σίγουρα η ευτυχία σχετίζεται με την οικονομία, το πόσα χρήματα βγάζεις, αλλά και το πώς.

● Κατερίνα, 42 ετών, κειμενογράφος. Σήμερα το πρωί το συζητούσα πως ακόμα και το διαζύγιο θα ήταν πιο εύκολο αν είχαμε λεφτά... Ακόμα και τα Χριστούγεννα, το περίφημο πνεύμα των εορτών, είναι απολύτως οικονομίστικο. Υπάρχει ανταγωνισμός ανάμεσα στα παιδιά για τα παιχνίδια, υπάρχει και η ανάμνηση από τα δικά μας παιδικά χρόνια που τα είχαμε όλα και τώρα στερούμε από τα δικά μας παιδιά και νιώθουμε ενοχές.

● Παναγιώτης, 42, ιδιωτικός υπάλληλος. Η ευτυχία δεν έχει σχέση μόνο με το τι κάνεις, αλλά και από πού έχεις ξεκινήσει, τι έχεις πετύχει και τι ματαιώσεις έχεις υποστεί. Οπως χρειάζεται να μην είναι μεγάλο το χάσμα ανάμεσα στις επιθυμίες, την πράξη και τις ευκαιρίες και δυνατότητες που υπάρχουν εκεί έξω. Ειδικά στην Ελλάδα, νιώθεις τα τελευταία χρόνια ότι ο τόπος σου γίνεται ολοένα και πιο κλειστός, δεν υπάρχει ένα πέλαγος ευκαιριών, αλλά ένας λαβύρινθος που πρέπει να ελιχθείς για να φτάσεις στην άλλη άκρη αλώβητος...

Θα μπορούσα να συνεχίζω τα τηλεφωνήματα και τις ιστορίες επ' άπειρον, αλλά θα κλείσω με εκείνη της Αννας. «Είμαι η 45άρα με τα τρία βιογραφικά και τα 4 προφίλ», μου λέει καθώς επιστρέφει από την πρωινή της δουλειά για να πάει στην απογευματινή, ενώ παράλληλα «τρέχει» και την 24ωρη διά βίου εργασία της, εκείνη της μητέρας, και κάνει ένα μεταπτυχιακό ώστε στο μέλλον να κερδίσει μόρια και πόντους στην επαγγελματική αρένα.

«Εχω ένα βιογραφικό ως φιλόλογος που στέλνω σε ιδιωτικά σχολεία, ενώ παράλληλα προσπαθώ να συγκεντρώσω μόρια για να διοριστώ ως αναπληρώτρια σε δημόσια σχολεία, έχω άλλο ένα ως δημοσιογράφος κι ένα τρίτο ως γραμματέας -τι να κάνω; Οπου βρω κι ό,τι βρω... Οσο για το προφίλ; Εχω κι ένα τέταρτο ως επιτυχούσα του ΑΣΕΠ, όπου μόλις προκηρύχθηκαν οι θέσεις...». Πώς βλέπει η γυναίκα σούπερ ηρωίδα την οικονομία και την ευτυχία; Πιστεύει ότι μπορεί να υπάρξει μια οικονομία της ευτυχίας; «Οχι, δεν μπορεί να υπάρξει, αν δεν υπάρξουν ευρύτερες πολιτικές αλλαγές. Το θέμα δεν είναι να βγάζει κανείς περισσότερα χρήματα και να γίνεται λάστιχο, όπως εγώ, το θέμα είναι να πηγαίνει καλά η οικονομία, αλλά με πολιτικές με τις οποίες να ευημερούν και οι άνθρωποι».

«Απέναντι στους αριθμούς υπάρχουν και οι άνθρωποι»

Είναι κρίσιμο να θέσουμε σε κίνηση τις γνώσεις των κοινωνικών επιστημών στο πολιτικό πεδίο και στη δημόσια συζήτηση

Συνεντευξη:
Νίκος Παναγιωτόπουλος, καθηγητής Κοινωνιολογίας του Tµήµατος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ

Ο καθηγητής Κοινωνιολογίας του Tµήµατος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών έχει πραγματοποιήσει μια σειρά από εξαιρετικά ενδιαφέρουσες έρευνες και έχει συγγράψει ένα πλήθος αιχμηρών επιστημονικών βιβλίων. Το τελευταίο του πόνημα «Κοινωνία και οικονομία, για μια οικονομία της ευτυχίας», που πρόσφατα κυκλοφόρησε (εκδόσεις Πεδίο), διαβάζεται πολλαπλά, ως επιστημονική έρευνα αλλά και ως οδηγός για την οικονομία και την πολιτική, εν τέλει την κοινωνία και τη ζωή που θέλουμε.

● Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την οικονομία της ευτυχίας;

Και αυτή η εργασία απευθύνεται στους πολιτικούς που μας κυβερνούν με σκοπό να τους υπενθυμίσει ό,τι τους κάνουν να παραγνωρίζουν οι τυπικά δημοκρατικές διαδικασίες της πολιτικής ζωής (οι τελετουργίες της ζωής των κομμάτων, οι τομείς και οι τομεάρχες, τα συνέδρια και τα συμβούλια, οι επιτροπές και τα συντονιστικά όργανα κτλ.) και οι τυπικά επιστημονικές διαπιστώσεις της οικονομετρικής έρευνας των τεχνοκρατών συμβούλων τους δηλαδή: τις νέες μορφές οδύνης και κοινωνικής δυσφορίας από τις οποίες δεν μπορούν να ξεφύγουν πολλοί άνθρωποι.

Οι άνθρωποι έχουν όλο και περισσότερο την αίσθηση ότι η οδύνη τους δεν έχει χώρο για να εκφραστεί, πως κανείς δεν τους ακούει, πως καμιά εξουσία δεν επιμελείται, και μάλιστα χωρίς καμία πολιτική αιδώ, τη δυσφορία που βιώνουν. Σήμερα όλο και περισσότεροι πολίτες έχουν την αίσθηση όχι μόνο πως δεν έχουν τόπο για να μιλήσουν και να εκφραστούν, αλλά και ότι δεν υπάρχει τρόπος για να ακουστούν.

Νίκος Παναγιωτόπουλος

Η παγκόσμια υγειονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού δεν ήταν αρκετή για να γίνει συνειδητό σε τι επικίνδυνες κοινωνίες ζούμε και οδηγούμαστε να ζήσουμε από τη σημερινή, κυριαρχούμενη από την ιδεολογία της αγοράς, «πανλογική» οικονομική πολιτική, με πόση δόση μικροψυχίας έχουν διαποτιστεί οι κοινωνίες μας από την κυρίαρχη πολιτική οικονομία βασισμένη σε μια βαθιά άγνοια του κοινωνικού κόσμου

 

● Πριν από λίγες μέρες ο πρωθυπουργός από το βήμα της Βουλής μάς κάλεσε σχεδόν να πανηγυρίσουμε, αφού αυτός είναι «ο πρώτος προϋπολογισμός ύστερα από 14 χρόνια που δρομολογείται με τη χώρα μας στην επενδυτική βαθμίδα». Κάνατε μια πολύ μεγάλη έρευνα για την οικονομία και την ευτυχία, άρα μπορείτε να έχετε τεκμηριωμένη άποψη για το πώς αντιλαμβάνεται ο μέσος πολίτης αυτό που ο κ. Μητσοτάκης περιέγραψε ως «τομή στον ιστορικό χρόνο» και κατάκτηση ενός «εθνικού στόχου».

Εχω την πεποίθηση πως εδώ και καιρό όλο και περισσότεροι πολίτες συνειδητοποιούν πως δεν μπορεί στον πολιτικό λόγο η ανάπτυξη και η δικαιοσύνη να αρθρώνονται πια μεταξύ τους με τη μορφή ενός παιχνιδιού μηδενικού αθροίσματος και η κάθε υπεύθυνη πολιτική εξουσία να συνεχίζει να δρα ως εάν οφείλει πάντα να επιλέγει ή τουλάχιστον να σταθμίζει ανάμεσα στους δύο αυτούς όρους. Απέναντι στους αριθμούς υπάρχουν και οι άνθρωποι με την ιστορία τους και την κοινωνική τους βαρύτητα. Είναι αναγκαίο να συνδυαστεί η τεχνοκρατική αποτελεσματικότητα και η κοινωνική ευημερία, να αποκηρυχθεί ο αυταρχικός τεχνοκρατισμός χωρίς να κυριαρχήσει ο λαϊκισμός, ο οποίος τελικά παίζει το παιχνίδι των μυωπικών τεχνοκρατών.

● Το 2012 δύο κορυφαίοι νομπελίστες οικονομολόγοι, ο Τζόζεφ Στίγκλιτς και ο Αμάρτια Σεν, μίλησαν για την «επανάσταση ενάντια στη θρησκεία των αριθμών» κι εσείς έχετε μιλήσει για το οικονομικό μοντέλο που βασίζεται στην «πολιτική της μιζέριας». Ωστόσο φαίνεται ότι οι οικονομιστές οικονομόλογοι και η δική τους αντίληψη καθορίζουν ακόμα τις ζωές μας.

Ο περιορισμός της συνθετότητας του κόσμου στα οικονομικά ζητήματα, η υποταγή σήμερα των βασικών μορφών και τύπων διακυβέρνησης αποκλειστικά στον υπολογισμό του κέρδους και της παραγωγικότητας, η κυριαρχία, σε τελική ανάλυση, της κοινωνικά κυρίαρχης οικονομικής αντίληψης που διαχωρίζει τον οικονομικό από τον κοινωνικό παράγοντα έχει πια αποκρυσταλλωθεί ισχυρά στους θεσμούς και τους εγκεφάλους.

Ακόμα και η παγκόσμια υγειονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού δεν ήταν αρκετή για να γίνει συνειδητό σε τι επικίνδυνες κοινωνίες ζούμε και οδηγούμαστε να ζήσουμε από τη σημερινή, κυριαρχούμενη από την ιδεολογία της αγοράς, «πανλογική» οικονομική πολιτική, με πόση δόση μικροψυχίας έχουν διαποτιστεί οι κοινωνίες μας από την κυρίαρχη πολιτική οικονομία βασισμένη σε μια βαθιά άγνοια του κοινωνικού κόσμου.

Η «τρέχουσα τιμή» της ανεργίας, του αποκλεισμού, της κοινωνικής οδύνης και δυσανεξίας προσμετράται επιπλέον σε οδύνη και βία, που μπορούν να στραφούν τόσο ενάντια στους άλλους με διάφορες μορφές βίας και κακοποίησης όσο και ενάντια στον ίδιο μας τον εαυτό με τη μορφή του αλκοολισμού, των ναρκωτικών, της κατάθλιψης κτλ.

Χρειάζεται ένας ολόκληρος πολυεπίπεδος πολιτικός αγώνας ικανός να παραγάγει έναν «νέο κοινό νου» για την ευτυχία, αποκρυσταλλωμένο στα πράγματα και στα μυαλά, να εισαγάγει σ’ αυτόν τις μέχρι τώρα σιωπηρές ή απωθημένες εμπειρίες και πρακτικές πολιτών που υποστηρίζουν μια βιώσιμη και ευτυχέστερη συλλογική ζωή η οποία δεν μπορεί να εξαχθεί από «τη λογιστική θεώρηση (άλλοτε θα λέγαμε «μπακαλίστικη»), την οποία η κυρίαρχη οικονομική αντίληψη παρουσιάζει ως την υπέρτατη μορφή της ολοκλήρωσης της ανθρωπότητας.

● Και γιατί να μας νοιάζει η ευτυχία των πολιτών αν ευημερούν οι αριθμοί -μπορώ ήδη να ακούσω τον αντίλογο στην άποψή σας. Πώς μπορεί κανείς να αντικρούσει, μιλώντας με όρους τεχνοκρατικούς, το νεοφιλελεύθερο επιχείρημα που αγνοεί από θέση την κοινωνική οδύνη;

Μεταξύ άλλων τρόπων, όπως κάναμε στην έρευνά μας, αρκεί να καταδείξουμε πως η «τρέχουσα τιμή» της ανεργίας, του αποκλεισμού, της κοινωνικής οδύνης και δυσανεξίας προσμετράται επιπλέον σε οδύνη και βία, που μπορούν να στραφούν τόσο ενάντια στους άλλους με διάφορες μορφές βίας και κακοποίησης όσο και ενάντια στον ίδιο μας τον εαυτό με τη μορφή του αλκοολισμού, των ναρκωτικών, της κατάθλιψης κτλ.

Αρκεί με άλλα λόγια να συνυπολογίσουμε στους εθνικούς λογαριασμούς τα κοινωνικά κόστη, που μεταφράζονται και σε οικονομικά κόστη, των διεργασιών απορρύθμισης των κοινωνικών και οικονομικών τομέων της κοινωνίας. Θα βλέπαμε πως ο σημερινός κοινωνικά κυρίαρχος τρόπος οικονομικής πολιτικής δεν είναι κατ' ανάγκη ούτε οικονομικά αποτελεσματικός. Σε κάθε περίπτωση, με έγκυρες αναλύσεις και όχι μόνο με συνθήματα και κατηγορηματικές εκθέσεις ιδεών.

● Μιλώντας πολιτικά, πώς θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα δεδομένα και η επιστημονική τεκμηρίωση που έχει κομίσει πια μετά από τόσα χρόνια η έρευνα στο πεδίο της οικονομίας της ευτυχίας; Στο βιβλίο σας αναφέρεστε στον στατιστιβισμό.

Νομίζω ότι το πώς αξιολογούμε επί του παρόντος τις δημόσιες πολιτικές και πώς τα ορθολογικά επιχειρήματα, βασισμένα σε μια προσέγγιση επιστημονική και όχι ιδεολογική, έχει τη δύναμη να ασκήσει πίεση στις κοινωνικές αποφάσεις και τις σχέσεις εξουσίας. Είναι σημαντικό να τεθεί στο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης το ζήτημα της «αριθμητικής κωδικοποίησης», της «ποσοτικοποίησης». Η ποσοτικοποίηση έχει, στην πραγματικότητα, αναχθεί σε μια προϋπόθεση για να γίνουν αποδεκτά ορισμένα μείζονος σημασίας πολιτικοοικονομικά «γεγονότα» ή «επιχειρήματα». Η επιστημονική εργασία μου υποστηρίζει μια νέα μορφή αγωνιστικότητας, βασισμένη στη χρήση των στατιστικών στοιχείων, τον «στατιστιβισμό».

Το ζητούμενο είναι, όπως το κάνουμε στην παρούσα εργασία μας, να αποκαλύψουμε και να κάνουμε αισθητούς σταθερούς δεσμούς αιτιακής συνάφειας στη δημόσια συζήτηση, σε αντίθεση με τις στερεοτυποποιημένες συντμήσεις που συγκαλύπτονται από τις ρουτίνες της δημόσιας συζήτησης, και επομένως να θέσουμε σε κίνηση τις γνώσεις των κοινωνικών επιστημών στο πολιτικό πεδίο και στη δημόσια συζήτηση. Ενας από τους στόχους μου είναι η δημιουργία ενός Εθνικού Παρατηρητήριου της οικονομίας της ευτυχίας των Ελλήνων πολιτών. Δημιουργήσαμε για πρώτη φορά τη βάση των αναγκαίων σχετικών δεδομένων, που μπορεί να επικαιροποιείται. Μια τέτοια προοπτική βέβαια απαιτεί τη θεσμοποίηση ενός τέτοιου νέου κλιμακίου προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά του.

από:  https://www.efsyn.gr