Το κείμενο είναι ο πρόλογος του βιβλίου La Patagonia Rebelde (Txalaparta, 2009 διαθέσιμο στα αγγλικά από το marxists.org.
Ο Osvaldo Bayer (1927-2018) ήταν αναρχικός, δημοσιογράφος και συγγραφέας.


Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας

 Δημοσιεύθηκε την 28 Δεκεμβρίου, 2023

Ακόμη και τόσο νωρίς στις 5:30 στις 27 Ιανουαρίου 1923, ήταν ξεκάθαρο πως θα ήταν μια ζεστή μέρα στο Μπουένος Άιρες. Ο ξανθός άνδρας ανέβηκε στο τραμ στην Εντρέ Ρίος και Κονστιτουσιόν και έβγαλε εργατικό εισιτήριο. Πήγε στο σταθμό Πορτόνες στο Παλέρμο στην Πιάτσα Ιτάλια. Πήρε ένα δέμα που ίσως περιείχε το κολατσιό του ή ίσως τα εργαλεία του. Φαίνονταν ήρεμος. Μερικά τεράγωνα αφού ανέβηκε άρχισε να διαβάζει ένα φύλο της Deutsche La Plata Zeitung που κρατούσε κάτω από τη μασχάλη του.

Κατέβηκε στη Πιάτσα Ιτάλια και κατευθύνθηκε δυτικά στην Λεωφόρο Σάντα Φε προς το σταθμό Πασίφικο. Όταν τον προσπέρασε σταμάτησε στη γωνία της οδού Φίτζ Ρόι, απέναντι από ένα φαρμακείο.ήταν 7:15. Ο ήλιος έκαιγε ήδη. Είχε πολύ κίνηση: άνθρωποι, καρότσια, αυτοκίνητα και οχήματα μεταφοράς. Μπροστά του ήταν οι στρατώνες το Πρώτου και Δεύτερου λόχου πεζικού. Ο ξανθός άνδρας δεν κοιτούσε προς τα εκεί: τα μάτια του ήταν κολλημένα στην είσοδο του 2461 στην Φιτζ Ρόι.

Ήταν σήμερα η μέρα; Έμοιαζε πως όχι. Κανείς δεν βγήκε από το κτίριο. Τα λεπτά περνούσαν. Είχε βγει νωρίτερα; Υποψιάζονταν κάτι;

Όχι, νατος. Ένας αξιωματικός βγήκε από το κτίριο. Ήταν 7:55. Όμως υπήρχε κάτι ξανά: κρατούσε το χέρι ενός μικρού κοριτσιού. Ο ξανθός άνδρας έκανε μια αδιόρατη κίνηση θυμού. Τώρα ο στρατιώτης σταμάτησε και μίλησε στο κορίτσι. Του είπε πως δεν αισθάνονταν καλά. Ο στρατιώτης την πήρε γρήγορα στα χέρια του και την πήγε πίσω στο σπίτι.

Μερικά δευτερόλεπτα πέρασαν και τώρα, ναι,  στρατιώτης βγήκε έξω μόνος. Φορούσε τη καθημερινή του στολή με το ξίφος στη ζώνη. Περπατούσε προς την Λεωφόρο Σάντα Φε στην ίδια πλευρά του δρόμου με το ξανθό άνδρα. Ο αποφασιστικός του χαρακτήρας φαίνονταν στο βάδισμα του. Και ήταν στο δρόμο του για τη συνάντηση του με το θάνατο ένα όμορφο αν και κάπως ζεστό πρωινό.

Ήταν ο διάσημος αντισυνταγματάρχης Varela, πιο γνωστός ως «Κομαντάντε Varela», ο άνθρωπος που μισούσαν και απεχθάνονταν περισσότερο οι εργάτες. Τον αποκαλούσαν ο «Ο Δήμιος της Παταγωνίας», «Ο Αιμοδιψής». Τον κατηγορούσαν για την εκτέλεση 1500 ανυπεράσπιστων χωρικών στο νότο. Τους είχε αναγκάσει να σκάψουν τους τάφους τους, και ύστερα τους εκτέλεσε. Είχε διατάξει οι αρχηγοί των χωρικών να ξυλοκοπηθούν και να μαχαιρωθούν πριν δώσει την εντολή να τους πυροβολήσουν τέσσερις φορές.

Ήταν αυτός ο θρυλικός Κομαντάντε Varela; Αυτός ήταν εκείνος που περίμενε ο ξανθός άνδρας;

Ο ξανθός άνδρας δεν είχε καμιά σχέση με κανέναν από όσους εκτελέστηκαν, ούτε ήξερε τη Παταγονία, ούτε καν είχε πάρει πέντε σεντς για να τον σκοτώσει. Το όνομα του ήταν Kurt Gustav Wilckens. Ήταν Γερμανός τολστοϊκός αναρχικός, εχθρός της βίας. Πίστευε όμως πως σε ακραίες περιπτώσεις, μπροστά στη βία από ψηλά η μόνη απάντηση πρέπει να είναι βία. Και θα εκτελούσε αυτό που πίστευε πως ήταν η πράξη ατομικής δικαιοσύνης.

Όταν ο Wilckens είδε τον Varela δεν δίστασε. Βάδισε προς το μέρος του και στάθηκε στην είσοδο του 2493 της Φιτζ Ρόι και περίμενε εκεί. Άκουσε το θόρυβο των βημάτων του στρατιώτη και κατέβηκε από την είσοδο για να βρεθεί μπροστά του. Τα αράγματα όμως δεν θα ήταν τόσο εύκολα. Τη τελευταία στιγμή ένα κοριτσάκι πέρασε το δρόμο και στάθηκε τρία βήματα μπροστά από το Varela, περπατώντας στην ίδια κατεύθυνση με εκείνον.

Ο Wilckens δε είχε χρόνο. Η εμφάνιση του μικρού κοριτσιού ανέτρεψε τα σχέδια του. Πήρε όμως μια απόφαση. Πήρε το παιδί από το χέρι και της είπε να τρέξει απέναντι στο δρόμο: «Τρέχα, έρχεται ένα αυτοκίνητο!».

Το κορίτσι δεν κατάλαβε, τρόμαξε, δίστασε. Ο Varela παρατήρησε τη παράξενη σκηνή και επιβράδυνε τα βήματα του. Ο Wilckens, αντί να ρίξει τη βόμβα, βάδισε προς το μέρος του, προστατεύοντας το παιδί πίσω του, και τώρα επιτέλους εκείνο έτρεξε μακριά. Ο Wilckens σταμάτησε μπροστά από το Varela και πέταξε τη βόμβα στο έδαφος ανάμεσα σε εκείνον και τον αξιωματικό. Ήταν μικρή βόμβα ή χειροβομβίδα μεγάλης ισχύος. Τα θραύσματα χτύπησαν τον έκπληκτο Varela στα πόδια, αλλά χτύπησαν επίσης και τον Wilckens που, όταν τον χτύπησε ο πόνος, επέστρεψε στην είσοδο και ενστικτωδώς ανέβηκε τρία ή τέσσερα σκαλοπάτια για να συνέρθει, η έκρηξη ήταν μεγάλη και τον είχε ζαλίσει. Είχε πάρει μόλις τρία δευτερόλεπτα. Ο Wilckens κατέβηκε βιαστικά τα σκαλοπάτια, ο αναρχικός κατάλαβε όμμως πως ήταν χαμένος, πως δεν μπορούσε να ξεφύγει, έχοντας σπάσει το πόδι του (η κνήμη διαλυμένη, τον πονούσε φοβερά, και το άλλο του πόδι ήταν ακινητοποιημένο από ένα θραύσμα που είχε καταστρέψει το ταρσό του).

Βγαίνοντας από την είσοδο είδε τον Varela, που και τα δυο του πόδια ήταν σπασμένα και που, ενώ κρατιόνταν με το αριστερό του χέρι από ένα δέντρο, με το δεξί του προσπαθούσε να τραβήξει το ξίφος του από τη θήκη του. Οι δύο εχθροί ήταν ξανά πρόσωπο με πρόσωπο. Ο Wilckens πλησίασε το Varela, σέρνοντας τα πόδια του, βγάζοντας ένα περίστροφο κολτ. Ο Varela έβγαλε μια κραυγή που περισσότερο ήταν επιθανάτιος ρόγχος, σα να ήθελε να τρομάζει αυτόν τον άγνωστο άνδρα με τα βαθιά γαλάζια μάτια που ήταν έτοιμος να τον σκοτώσει. Ο κομαντάντε λύγιζε αλλά δεν ήταν από εκείνους που ζητούσαν ή έδειχναν οίκτο, κα συνέχισε να προσπαθεί να βγάλει το ξίφος του από τη θήκη του, αλλά μάταια. Σχεδόν το κατάφερε να το κάνει όταν δέχτηκε την πρώτη σφαίρα στο στήθος. Δεν είχε άλλη δύναμη και άρχισε να γλιστρά αργά στο κορμό του δέντρου, είχε όμως αρκετό χρόνο και δύναμη για να λούσει με βρισιές τον άνθρωπο που τον πυροβολούσε. Η δεύτερη σφαίρα έσκισε τη σφαγίτιδα του. Ο Wilckens άδειασε όλες τις σφαίρες· κάθε πυροβολισμός ήταν θανάσιμος. Ο Varela έμοιαζε καρφωμένος στο δέντρο.

Η έκρηξη και οι πυροβολισμοί τρόμαξαν τις γυναίκες εκεί κοντά, οι άνδρες έτρεξαν και τρόμαξαν άλογα.

Ο αντισυνταγματάρχης Varela ήταν νεκρός. Εκτελεσμένος. Αυτός που του επιτέθηκε ήταν άσχημα πληγωμένος. Είχε κάνει τρομερή προσπάθεια να φτάσει στη Λεωφόρο Σάντα Φε. Οι περαστικοί άρχισαν να μαζεύονται γύρω του και να τον χτυπούν. Αισθανόμενη τα χειρότερα, η γυναίκα του Varela είχε βγει στο δρόμο κα είδε τον άντρα της, νεκρό, τελειωμένο με τόσο δραματικό τρόπο.

Στο μεταξύ κάποιοι γείτονες έτρεξαν προς το πεσμένο άνδρα και προσπάθησαν να τον σηκώσουν, να τον μεταφέρουν στο φαρμακείο στη γωνία. Άλλοι ακολούθησαν το παράξενο ξένο με τον αέρα του βόρειου ναυτικού. Κοιτούσαν ανήσυχα, καθώς ακόμα είχε όπλο στο δεξί του χέρι. Δυο αστυνομικοί όμως έτρεξαν στη σκηνή, ο Adolfo González Diaz και ο Nicanor Serrano. Όταν βρέθηκαν μερικά βήματα από τον Wilckens τράβηξαν τα δικά τους όπλα μα δεν χρειάστηκε να κάνουν κάτι άλλο, γιατί ο Wilckens τους έδωσε το δικό του όπλο. Πήραν το όπλο του και τον άκουσαν να λέει με σπαστά ισπανικά: «Εκδικήθηκα τα αδέρφια μου».

Σε αντίδραση ο αστυνόμος Seranno – ο Μαύρος Seranno όπως ήταν γνωστός στο 31^ο τμήμα – τον χτύπησε με γροθιά στο στόμα και τον κλώτσησε στους όρχεις. Το καπέλο του Wilckens, ένα μικρό τυπικό γερμανικό καπέλο, με πλατύ γείσο, ένα βαθούλωμα στη κορυφή, και το δέσιμο πίσω, έπεσε. Σηκώθηκε, το κεφάλι του ακάλυπτο κα κάνοντας ένα παράξενο χορό, σαν πουλί με τσακισμένο πόδι, για να κρατήσει ισορροπία.

Αυτή ήταν η πρώτη πράξη εκδίκησης για την πιο αιματηρή εργατική καταστολή του εικοστού αιώνα, με εξαίρεση τη δικτατορία του Videla. Το πρώτο κεφάλαιο είχε γραφτεί δυο χρόνια νωρίτερα στη Παταγονία, ανάμεσα στους παγωμένους και αιώνιους νότιους ανέμους, με τις πιο εκτεταμένες αγροτικές απεργίες σε ολόκληρη την ιστορία της Λατινικής Αμερικής.

 

Ο Kurt Gustav Wilckens (γεν. 1886) καταδικάστηκε σε φυλάκιση 17 ετών, στις 15 Ιουνίου 1923 οι δεσμοφύλακες έβαλαν κρυφά στη φυλακή τον Jorge Ernesto Pérez Millán Témperley, μέλος της ακροδεξιάς παραστρατιωτικής οργάνωσης Liga Patriótica Argentina, και πυροβόλησε τον Wilckens στο στήθος ενώ κοιμόταν, άφησε τη τελευταία του πνοή το επόμενο πρωί.

Δείτε: La Patagonia Rebelde (1974), ταινία βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Osvaldo Bayer. Βραβεύτηκε με την Αργυρή Άρκτο στο 24ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου. Απαγορεύτηκε από την κυβέρνηση της Isabel Peron και προβλήθηκε ξανά μετά την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας το 1984. Διαθέσιμη με ελληνικούς υπότιτλους εδώ

από: https://geniusloci2017.wordpress.com