Loading...

Κατηγορίες

Τρίτη 11 Δεκ 2012
O ΣΥΡΙΖΑ και η ΔΗΜΑΡ: Η τύχη και η αναγκαιότητα  Του Κώστα Β. Μάρκου, Γιατρού, Αν. Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών και μέλους της Ν.Ε. του ΣΥΝ
Κλίκ για μεγέθυνση

 

 

 

Το δίλημμα «τύχη ή αναγκαιότητα» απασχόλησε έντονα τους εξελικτικούς βιολόγους κυρίως τη δεκαετία του `60, με κυριότερο εκπρόσωπο τον Μονό. Ουσιαστικά αφορούσε την επιστημονική αντίθεση στο βασικό ερώτημα αν οι επίκτητοι χαρακτήρες κληρονομούνται ή όχι.

Η πρώτη άποψη, βασισμένη απόλυτα στο Δαρβίνο, υποστήριζε ότι η εξέλιξη των ειδών στην εξέλιξη του χρόνου είναι αποτέλεσμα της φυσικής επιλογής ανάμεσα στα έμβια προϊόντα, απότοκη των τυχαίων (;) μεταλλάξεων. Η δεύτερη, αποδεχόμενη βεβαίως και αυτή τον Δαρβίνο και τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, και διατυπωθείσα από τον Λαμάρκ υποστήριζε τη δυνατότητα συμμετοχής σε αυτή την επιλογή των επίκτητων χαρακτήρων που είχαν την ιδιότητα να κληρονομηθούν. Η επιστημονική εξέλιξη δικαίωσε την πρώτη άποψη, παρά το γεγονός ότι οι μελέτες της τελευταίας δεκαετίας, βασιζόμενες στις μοριακές ανακαλύψεις του DNA και τις γονιδιακές επιδράσεις που υφίσταται από το περιβάλλον (χημικές ουσίες, ακτινοβολία κ.λ.π.), αναζωπυρώνουν στοιχεία της δεύτερης άποψης.

Στην ιστορική εξέλιξη, την πολιτική, την οικονομία και την κοινωνία τα πράγματα είναι εξ ίσου πολύπλοκα. Άπειρες σελίδες έχουν γραφτεί για το ρόλο που διαδραματίζει ο ανθρώπινος παράγοντας ή η κίνηση των μαζών. Επί παραδείγματι, η οικονομική και πολιτική κρίση στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης είχαν σαν συνέπεια την άνοδο του ναζισμού. Τι ρόλο όμως έπαιξε η παρουσία του Χίτλερ στη γιγάντωση του φαινομένου και στην εκτρωματική μορφή που οδηγήθηκε; Ιστορικά ερωτήματα που δεν είναι εύκολο να απαντηθούν.

 

Σπορά της τύχης

Πρόσφατα στην Ελλάδα παρακολουθήσαμε την διάσπαση του ΣΥΝ και τη δημιουργία της ΔΗΜΑΡ. Σε πολλούς, που δεν ακολουθήσαμε το νεοπαγές αυτό πολιτικό δημιούργημα, ήταν προφανή τα προσωπικά πολιτικά κίνητρα και οι αφετηρίες αυτής της πρωτοβουλίας. Ταυτοποιώντας τους ηγήτορες της κίνησης αυτής, ήταν σαφής η αντίληψη μας περί των ατομικών κριτηρίων που κυριαρχούσαν στη δραστηριότητα τους. Άλλωστε, γνωριζόμαστε όλοι από χρόνια και δεν χρειάζεται να συστηθεί κανείς. Μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί, με αρκετή βεβαιότητα, ότι ο «τυχαίος» παράγων έπαιξε το βασικό ρόλο στη γέννηση της ΔΗΜΑΡ.

Η παρουσία μιας δεκάδας στελεχών με αυτά τα χαρακτηριστικά και η «τυχαία» απουσία του Μιχ. Παπαγιαννάκη έδεσε τη συνταγή. Οι καιροί ακόμα τότε ήταν ευνοϊκοί, και οι άνεμοι για το εγχείρημα έπνεαν ούριοι, αν συνυπολογισθεί το χαμηλό ποσοστό επιρροής και κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του ΣΥΡΙΖΑ και τα πήλινα πόδια που κρατούσαν όρθιο το ΠΑΣΟΚ. Πήλινα πόδια όπως η κορύφωση της διαφθοράς και οι αποκαλύψεις περί αυτήν, ο περιορισμός λόγω της επερχόμενης οικονομικής κρίσης της δυνατότητας συμμετοχής περισσοτέρων σε αυτήν, η κατάρρευση του μύθου των «εκσυγχρονιστών» και η ανεπάρκεια του ΓΑΠ. Πήλινα πόδια που ήταν ορατά τόσο στους κυρίαρχους μηχανισμούς του κατεστημένου (άρχουσα τάξη, ΜΜΕ κ.λ.π.), όσο και στους διορατικούς πολιτικούς αναλυτές τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς. Οι πρώτες δημοσκοπήσεις κατέγραφαν τη δικαίωση των εμπνευστών της ΔΗΜΑΡ.

 

Η εξέλιξη των πολιτικών ειδών

«..Και ύστερα ήλθαν οι μέλισσες», για να χρησιμοποιήσω τον τίτλο του γνωστού λογοτεχνήματος, ύστερα δηλαδή ήλθε η κρίση. Οι εξελίξεις είναι λίγο πολύ γνωστές και η επανάληψή τους είναι περιττή. Δεν είναι περιττή όμως η επισήμανση των βασικών εξελίξεων που την ακολούθησαν. Το κυρίαρχο δικομματικό σύστημα απαξιώθηκε ραγδαία. Μαζί του απαξιώθηκαν και τα άτομα που το εκπροσωπούσαν. Οι κυρίαρχες δυνάμεις, σε αυτά τα τρία χρόνια που ο πολιτικός χρόνος έτρεξε με ιλιγγιώδη ταχύτητα, αγωνίστηκαν και αγωνίζονται χρησιμοποιώντας κάθε μέσο να διατηρήσουν την εξουσία ανατρέποντας χρόνιες αντιλήψεις τους περί θεσμών, ατόμων, δεσμών, ιδεολογικών κατευθύνσεων, ακόμα και ύφους άσκησης της εξουσίας. Οι πολιτικοί σχηματισμοί που τους εκπροσωπούσαν μεταλλάχθηκαν και έγιναν συγκοινωνούντα δοχεία χωρίς κανένα ειδικό βάρος έκαστο. Ο Παπανδρέου σταυροφιλήθηκε με τον Βενιζέλο, ο Σαμαράς με τη Μπακογιάννη, ο Βορίδης με τον Ρέππα και ο Πάγκαλος με τον Καραμανλή κ.λ.π.

Και η ΔΗΜΑΡ; H ΔΗΜΑΡ θέλει να προβάλει τώρα σαν μια «αναγκαιότητα». Απεκδυόμενη με βδελυγμία την «τυχαιότητα», δηλαδή τον προσωπικό τόνο ως κυρίαρχο στοιχείο της ύπαρξής της, διεκδικεί να εκφράσει την «ανάγκη» της ύπαρξης της κυβερνώσας Αριστεράς. Η Κεντροαριστερά, υποδυόμενη τον ιστορικό παράγοντα της σοσιαλδημοκρατίας, αναζητά ρόλο.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι : α) Υπάρχει ανάγκη για τέτοιο χώρο στη συγκριμένη χώρα, τη συγκεκριμένη χρονική και ιστορικοκοινωνικοοικονομική στιγμή και β) είναι η ΔΗΜΑΡ, ή μόνο η ΔΗΜΑΡ, η πολιτική δύναμη που θα τον καλύψει.

 

Υπάρχει χώρος για σοσιαλδημοκρατία

Στο πρώτο ερώτημα νομίζω ότι η απάντηση είναι προφανής. Η ιστορική εμπειρία καταθέτει ότι στη βιομηχανική και μεταβιομηχανική εποχή, η σοσιαλδημοκρατία υπήρξε και εξακολουθεί τουλάχιστον μέχρι τώρα να είναι, ενεργό και συχνά κυρίαρχο υποκείμενο της πολιτικής και κοινωνικοοικονομικής εξέλιξης. Αναγκαία προϋπόθεση όμως για την παρουσία αυτή είναι η ομαλή και η ανοδική, θα μπορούσε να πει κανείς πορεία των οικονομικών μεγεθών και των πολιτικών και κοινωνικών θεσμών. Τότε αναδείχθηκε ιστορικά η σοσιαλδημοκρατία, με χαρακτηριστική φάση αμέσως μεταπολεμικά. Διαχειρίσθηκε τα κοινά, πέτυχε ανάπτυξη, προήγαγε τους δημοκρατικούς θεσμούς και συνέβαλε στις κοινωνικές κατακτήσεις. Δεδομένου όμως ότι ο καπιταλισμός δημιουργεί μόνος τις κρίσεις του που κυκλικά επανέρχονται, σε τέτοιες στιγμές η σοσιαλδημοκρατία αδυνατεί να απαντήσει. Η οξύτητα και η ένταση των πολιτικών τριβών τη συνθλίβουν και την ωθούν έξω από το πολιτικό προσκήνιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Δημοκρατία της Βαιμάρης και η ταραγμένη εποχή 1940-1950 στην Ελλάδα.

Ένα ιστορικό ανάλογο διαδραματίζεται και στις μέρες μας με τη παρουσία της ΔΗΜΑΡ. Οι στιγμές που ζει η χώρα είναι δραματικές. Ακόμα και η εποχή της δικτατορίας, εάν εξαιρέσει κανείς την εθνική καταστροφή της Κύπρου, υπολείπεται σε δραματικότητα. Οι πολιτικές που συγκρούονται και οι κοινωνικές δυνάμεις που τις εκφράζουν έχουν δραματικά διχασθεί. Τα διακυβεύματα για τη κοινωνία είναι τεράστια και τα διλήμματα τίθενται με οξύτητα από τις κυρίαρχες δυνάμεις. Η μανιχαϊστική πραγματικότητα άσπρο-μαύρο, καλό-κακό είναι παρούσα. Για άλλη μια φορά στην ιστορία κανείς δεν μπορεί να δηλώνει αθώος. Αντικειμενικά λοιπόν οι συνθήκες δεν ευνοούν το εγχείρημά της. Τίθεται επομένως το ερώτημα: ποιο είναι το όραμα των στελεχών της, εάν ως υπόθεση εργασίας θεωρούσαμε ότι η νομή της εξουσίας ως αυτοσκοπός δεν τους αφορά; Ακόμα δε πιο επιτακτικά, ποιο είναι το όραμα των μελών και ψηφοφόρων της;

 

Και ποιος θα τον καλύψει;

 

Στο δεύτερο ερώτημα τις απαντήσεις θα τις δώσει η ίδια η ζωή. Η ιστορική εμπειρία διδάσκει ότι η σοσιαλδημοκρατία θα κληθεί και πάλι να αναλάβει ρόλους. Υπό ποιες προϋποθέσεις όμως. Κατ` αρχήν όταν (και όποτε) ο τόπος εισέλθει σε πορεία ανάπτυξης. Ακολούθως, από τα χαρακτηριστικά που θα έχει αυτή η πορεία. Θα είναι οι συνθήκες διαφορετικές, όπου οι φιλολαϊκές δυνάμεις θα είναι στη κυβέρνηση και την εξουσία, ή θα πρόκειται για μια από τα ίδια, με αλλαγμένες απλώς κάποιες οικονομικές παραμέτρους; Το τωρινό ΠΑΣΟΚ και οι μελλοντικές μεταλλαγμένες μορφές του θα έχουν παρουσία στο πολιτικό σκηνικό και ποια; Το κυριότερο: Ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά της νέας πολιτικής πραγματικότητας που ονομάζεται ΣΥΡΙΖΑ; Η νέα αυτή ριζοσπαστική αριστερά συνθλίβει (και καλά κάνει) τόσο τα υπολείμματα της σταλινικής ορθοδοξίας, όσο και τις light εκδοχές της «υπεύθυνης αριστεράς». Αυτό γιατί οι καιροί απαιτούν μια καθαρή, ριζοσπαστική και ανατρεπτική πρόταση, που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις τους.

Γυρνώντας λοιπόν στο εισαγωγικό ερώτημα, η απάντηση είναι ότι η παρουσία της ΔΗΜΑΡ στο πολιτικό σκηνικό είναι προϊόν «τύχης». Ως τέτοιο, η πολιτική «φυσική επιλογή» θα το χειρισθεί.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην "εποχή"

 

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου