Μαυροζαχαράκης Μανόλης

Κοινωνιολόγος –Πολιτικός Επιστήμονας

Η επικείμενη επίσκεψη της Άγκελα Μέρκελ στην Ελλάδα ερμηνεύτηκε σε πρώτη φάση από τα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ ως θετικός οιωνός για την εκταμίευση της πολυπόθητης δόσης των 31, 5 δις.

Το αργότερο ωστόσο μετά την συνέντευξη του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στο γερμανικό κανάλι ZDF το βράδυ της Κυριακής που πέρασε κατέστη σαφές ότι το ζήτημα της καταβολής της επόμενης δόσης προς την Ελλάδα δεν συνδέεται με την επίσκεψη της καγκελαρίου αλλά πολύ περισσότερο με την τήρηση των δεσμεύσεων που έχουν υπογράψει οι ελληνικές κυβερνήσεις στα πλαίσια των μνημονίων.

Η επίσκεψη της Μέρκελ λοιπόν δεν σημαίνει και εκταμίευση της δόσης, αφού πρόκειται για ένα ζήτημα που προϋποθέτει θετική έκθεση της τρόικας ‘όπως υπονόησε εκ νέου ο Σόιμπλε.

Τίθεται όμως το ερώτημα πως αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς την επίσκεψη Μέρκελ.

Με βάσει τις επίσημες ερμηνείες η επίσκεψη είναι μια ένδειξη σεβασμού και αναγνώρισης όπως τονίζει ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Όπως τονίζει ο Νίκος Χειλάς , ειδικός σε θέματα Γερμανίας, «μια καγκελάριος δεν επισκέπτεται μια χώρα, που θέλει να ξεφορτωθεί. Το αντίθετο επιδιώκει: να την κρατήσει δεμένη πάνω της με τα ισχυρότερα δυνατά δεσμά: εκείνα της νομισματικής ένωσης» .

Από καιρό άλλωστε το Βερολίνο έχει πλέον τον έλεγχο επί του ελληνικού ζητήματος και δεν χρειάζεται να εκβιάζει με την αποπομπή της Ελλάδας από την ευρωζώνη για να αποσπάσει ελληνικές υποχωρήσεις. Ως εκ τούτου όπως σωστά σημειώνει ο Χειλάς έφτασε «πλέον η ώρα για ένα θεαματικό κλείσιμο της σκηνής που θα επισφράγιζε το τέλος της επιχείρησης «πλήρης επιβολή του δεύτερου μνημονίου».

Από την άλλη πλευρά τίθεται και το θέμα στήριξης μεταξύ ομολόγων.

Όπως ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης Στέφεν Ζάιμπερτ, η Άνγκελα Μέρκελ επιθυμεί να «υποστηρίξει» τον Έλληνα πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και την σθεναρότερη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που καταβάλει.

Εάν ισχύει αυτή η προσέγγιση τότε έχουμε την πρώτη επίσημη παραδοχή ότι η κυβέρνηση Σαμαρά έχει εισέλθει σε μια πορεία αποσταθεροποίησης με αβέβαιη έκβαση και ως εκ τούτου αναζητά εξωτερικά στηρίγματα για να κρατηθεί στο τιμόνι της εξουσίας.

Αυτή είναι μια ρεαλιστική ερμηνεία, λαμβάνοντας υπόψη την γενικότερη ταραχή που επικρατεί στην χώρα και τις συστηματικές μαζικές κινητοποιήσεις και αναταραχές που διαφαίνονται ενόψει των σκληρών μέτρων.

Εξίσου ρεαλιστική είναι η προσέγγιση που μεταφέρει εφημερίδα Frankfurter Rundschau αναφέροντας ότι «μέχρι σήμερα η καγκελάριος δεν το είχε θεωρήσει αναγκαίο να επισκεφτεί τη χώρα της κρίσης έστω για μια φορά. Η Μέρκελ μιλά για την Ελλάδα, συνεχώς και παντού. Έχει συναντηθεί με έλληνες πρωθυπουργούς στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες, στις Κάννες και αλλού. Όμως το δρόμο προς τους ανθρώπους που πλήττονται από την κρίση δεν τον βρήκε ποτέ. (…) Η επίσκεψη Μέρκελ στην Αθήνα δε θα αλλάξει την καθημερινότητά τους (…). Όμως η καγκελάριος θα δείξει ότι λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τις ανάγκες των ανέργων και των συνταξιούχων.

Με όχημα την δύσκολη δημοσιονομική περίπτωση της Ελλάδας η Γερμανία θα μπορούσε να επιχειρήσει μια αλλαγή προσήμου στην πολιτική της καθώς η κρίση του ευρώ έχει κλιμακωθεί και η Γερμανία έχει χάσει πολιτικούς συμμάχους.

Προκειμένου λοιπόν να μην παγιωθεί η αντίληψη ότι η κοινή νομισματική ζώνη είναι μόνο εν μέρει σύμφωνη με το όραμά της Γερμανίας , μια επίθεση φιλίας προς την Ελλάδα είναι ένας εύσχημος εάν και υποκριτικός τρόπος αναδόμησης του γερμανικού φιλοευρωπαϊσμού.

Είναι ενδεικτικό άλλωστε ότι ο πρώτος λόγος για τον οποίον το Βερολίνο δυσκολεύεται ήδη να εφαρμόσει τα σχέδιά του για την Ευρώπη είναι ότι οι πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων έξι μηνών έχουν αφήσει τη Γερμανία μάλλον σαν έναν απομονωμένο γίγαντα.

Η στροφή απέναντι στην Ελλάδα έχει και ένα άλλο πλεονέκτημα για την γερμανική κυβέρνηση, προσθέτοντας στην Μέρκελ το προφίλ της σε ηγεμονικής και ταυτόχρονα «μητρικής» φιγούρα στην Ευρώπη. Αυτό θα έδινε στην καγκελάριο πολλούς πόντους ενόψει των επικείμενων εκλογών στην Γερμανία τον Μαϊο του 2013.

Υπό αυτό το πρίσμα δεν είναι καθόλου παράξενο ότι η Μέρκελ αποφάσισε να επισκεφθεί το «επίκεντρο της ευρωκρίσης» και να βρεθεί «στο στόμα του λύκου» λόγω της εικόνας που έχει στην ελληνική κοινή γνώμη. Ενισχύει το προφίλ μιας πολιτικού που παίρνει υψηλά ρίσκα και γνωρίζει να τα διαχειριστεί θετικά. Η διαχειριστική επάρκεια αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κριτήριο ψήφου για τον Γερμανό ψηφοφόρο.

Υπενθυμίζουμε ότι η δημοσκοπική διαφορά τόσο ανάμεσα στην Άγκελα Μέρκελ και τον υποψήφιο των Σοσιαλδημοκρατών Πεερ Στάινμπρουκ όσο μεταξύ των αντίστοιχων κομμάτων τους έχει μειωθεί αισθητά το τελευταίο διάστημα. Η διαφορά ανάμεσα στην Άγκελα Μέρκελ και τον Πεερ Στάινμπρουκ. Μειώθηκε στο 12 % από το 21% που βρισκόταν μόλις την περασμένη εβδομάδα. Αντίστοιχα, συρρικνώθηκε και η διαφορά μεταξύ των δύο μεγαλύτερων γερμανικών κομμάτων. Πριν την ανακοίνωση της επιλογής του κ. Στάινμπρουκ ως υποψηφίου για την Καγκελαρία, οι Σοσιαλδημοκράτες συγκέντρωναν το 27% των προτιμήσεων, έναντι του 37% των Χριστιανοδημοκρατών. Από τότε , η CDU έχασε δύο μονάδες, ενώ ακριβώς το ίδιο ποσοστό κέρδισε το SPD, μειώνοντας την διαφορά στις έξι μονάδες.

Είναι λογικό λοιπόν η Μέρκελ να επιζητά εντυπωσιακούς τρόπους ώστε μα ανακόψει μια περαιτέρω άνοδο των αντιπάλων της.

Την ίδια στιγμή βέβαια οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες, και οι Πράσινοι επιθυμούν να συνδεθεί η επίσκεψη Μέρκελ με την πραγματική αλληλεγγύη της Γερμανίας προς τους Έλληνες. Η παραπομπή στην αλληλεγγύη είναι ωστόσο παραπλανητική, διότι δεν είδαμε κανέναν αξιωματούχο της Γερμανικής κυβέρνησης να μέμφεται την απόλυτη ανελαστικότητα της τρόικας όσον αφορά ζητήματα που άπτονται της περικοπής μισθών και συντάξεων αλλά και αποδόμησης του κοινωνικού κράτους.

Παράλληλα όμως δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι η επίσκεψη έχει το σημαντικότατο θετικό παράπλευρο αποτέλεσμα ότι βάζει φρένο σε έναν νέο κύκλο αρνητικών δημοσιευμάτων για τη χώρα μας σε ό,τι αφορά τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, κάτι που είχαμε συνηθίσει στο παρελθόν.

Ασφαλώς η παρουσία της Μέρκελ θα λειτουργήσει ως ανάχωμα και παράλληλα θα βάλει φρένο σε νέες εμπρηστικές δηλώσεις από ευρωπαίους αξιωματούχους. Αυτή την φορά δεν θα παίξει το σενάριο «όλος ο κόσμος» εναντίον της «Ελλάδας».

Σε κάθε περίπτωση επομένως θα ήταν υπερβολή να ερμηνεύσει κανείς την επίσκεψη της Μέρκελ ως πρόκληση.

Απεναντίας χρειάζεται μια ψύχραιμη αντιμετώπιση, η οποία θα καταστήσει σαφές προς όλο τον κόσμο ότι η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα μιας ανθρωπιστικής κρίσης, μια κατάσταση για την οποία η Ευρώπη φέρει σοβαρές ευθύνες.