Η Μαρία Ανχελα Ολγκίν Κουεγιάρ έκανε τα πρώτα βήματά της στην Κύπρο. Συνάντησε (30/1) τον Κύπριο πρόεδρο Ν. Χριστοδουλίδη και αμέσως μετά δήλωσε: «Είναι η πρώτη μου μέρα στην Κύπρο. Προέρχομαι από μια χώρα (σ.σ. Κολομβία) που μετρούσε πενήντα χρόνια συγκρούσεων. Θα συνεργαστώ με τους δύο ηγέτες για να κάνω το καλύτερο για την Κύπρο».

Η προσωπική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ απέφυγε τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων: «Καλύτερα λιγότερα λόγια και περισσότερη δουλειά», απάντησε. Η δική της διαδρομή ως διπλωμάτη καριέρα είναι συνδεδεμένη με τον πρόεδρο της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος και τις επίπονες διαπραγματεύσεις ειρήνης και συμφιλίωσης που κράτησαν τέσσερα χρόνια.

Ο κολομβιανός λαός εξουθενώθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο 50 χρόνων που άφησε πίσω του 220 χιλιάδες νεκρούς και 7 εκατομμύρια εκτοπισθέντες. Ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης Σάντος και ο ηγέτης των ανταρτών του FARC Rodrigo Londoρo-Echeverry ηγήθηκαν της ειρηνευτικής προσπάθειας. Η Ολγκίν Κουεγιάρ, ΥΠΕΞ στην κυβέρνηση Σάντος, ανέλαβε την ειδική αποστολή δέσμευσης της Βενεζουέλας και του Εκουαδόρ να τερματίσουν την ανάμιξή τους που τροφοδοτούσε τη διένεξη.

Η Κολομβία βρήκε τον δρόμο της, ηρέμησε, γύρισε σελίδα, έκλεισε τις πληγές. Με αυτές τις αποσκευές και εμπειρίες ήρθε στην Κύπρο η Ολγκίν Κουεγιάρ.

«Να σκεφτούμε το μέλλον»

Η Ολγκίν πέρασε τη γραμμή διαχωρισμού της Λευκωσίας και συναντήθηκε παράλληλα με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ για αναγνώριση του τοπίου. Ξέρει σε τι ναρκοπέδιο μπήκε. «Περισσότερο μιλούσα εγώ και η κ. Ολγκίν άκουγε», είπε ο Τατάρ: «Τι έγινε από το 1963 μέχρι το 1974, στις 15 Ιουλίου του 1974. Της εξήγησα τα μεγάλα βάσανα που βίωσαν οι Τουρκοκύπριοι, το ότι η πραγματική ειρήνη ήρθε σε αυτό το νησί στις 20 Ιουλίου…» Εξερχόμενη η Κολομβιανή είπε: «Αυτό που πρόκειται να κάνω είναι να ακούσω τους ανθρώπους, να ακούσω την κοινωνία των πολιτών, τις ανάγκες του λαού, το τι θέλει. Αναγνωρίζω όλες τις προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν, τώρα πρέπει να σκεφτούμε το μέλλον».

Το παιχνίδι ευθυνών

Ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες βίωσε το πολιτικό παιχνίδι στην Κύπρο, το γνωστό «blamegame», της εναλλαγής ρόλων του «καλού» και του «κακού», αυτού που θέλει λύση και αυτού που δεν θέλει. Πολύ λίγα μπορεί να αναμένει η Ολγκίν, σε αυτή τη φάση, από τους Χριστοδουλίδη και Τατάρ.

Ο Χριστοδουλίδης λέει ότι θέλει να συνεχίσει από εκεί που έμειναν οι διαπραγματεύσεις πριν από 7 χρόνια. Αλλά αποφεύγει οποιαδήποτε ρητή δέσμευση στο Πλαίσιο Γκουτέρες που σε 6 σημεία καθόρισε τους όρους για να υπάρξει στρατηγική συμφωνία. Λέει γενικά ότι «υπάρχει ένα σημαντικό κεκτημένο, το οποίο θα πρέπει να αξιοποιήσουμε και ξεκινώντας από εκεί να οδηγηθούμε στην λύση». Κανείς δεν ξέρει δηλαδή πού βάζει τη διαπραγματευτική αφετηρία του και φανερά προσβλέπει σε νέο γύρο διαπραγματεύσεων με ανοιχτά όλα τα καίρια κεφάλαια (core issues).

Ποιο κεκτημένο, όμως, που συνομιλητής του δεν είναι πλέον ο Μ. Ακιντζί, ο οποίος δημόσια, από το 2017 μέχρι το 2020, καλούσε την ελληνοκυπριακή ηγεσία (Αναστασιάδης - Χριστοδουλίδης) να συνυπογράψουν όσα συμφωνήθηκαν. Τώρα, στη θέση του είναι ο Ερσίν Τατάρ θέλει «δύο κράτη» και είναι φανερό ότι βολεύεται στον διαχωρισμό για να διαιωνίσει τη δική του εξουσία.

Η Ολγκίν θα ταξιδέψει σε Τουρκία και Ελλάδα, ακολούθως στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Βρυξέλλες. Στο τέλος θα αναφερθεί στον γενικό γραμματέα για να σχεδιάσουν τις επόμενες κινήσεις της. Κάθε μήνα προγραμματίζει κάθοδο στην Κύπρο. Από συνδυασμένες πληροφορίες, γίνεται σαφές στη Νέα Υόρκη ότι, για να σπάσει το αδιέξοδο, θα πρέπει να γίνει κίνηση πρώτα από την πλευρά Χριστοδουλίδη.

Αυτή σχετίζεται με την αποδοχή του Πλαισίου Γκουτέρες, ιδίως στα ζητήματα διαμοιρασμού εξουσίας. Μόνο έτσι μπορούν ο ΟΗΕ και η Ε.Ε. να στραφούν προς την πλευρά της Τουρκίας και του Ερντογάν, μεταφέροντας εκεί το δίλημμα: να εμμένουν σε δύο κράτη που αποκηρύσσουν σύσσωμοι η Ε.Ε. και το Συμβούλιο Ασφαλείας ή να ανοίξουν τον δρόμο σε μια νέα διάσκεψη – καταληκτική του Κραν Μοντανά. Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτή τη θέση συμμερίζονται και έχουν θέσει γραπτώς στον Χριστοδουλίδη, τόσο η πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αννίτα Δημητρίου, όσο και ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ Στέφανος Στεφάνου.

Κοινωνία των πολιτών

Πώς θα αξιοποιηθεί ο χρόνος όσο δεν υπάρχει κοινό έδαφος και οι ηγεσίες χρονοτριβούν; Ο ΟΗΕ φαίνεται να στρέφεται στην ιδέα αλλαγής του αντιπαραγωγικού κλίματος και της ρητορικής που κυριαρχούν για επτά χρόνια. Θα ασχοληθεί με το δεύτερο επίπεδο (secondtrack) των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και την κοινωνία των πολιτών, αναζητώντας ανανεωμένης δυναμικής. Ουτοπία; Ισως! Αλλά καλύτερα παρά να κλείσει μια και για πάντα τον φάκελο «Κυπριακό» και να γίνουν τα πράγματα πολύ χειρότερα.

Ο ΟΗΕ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ενωση πιέζουν για βελτίωση του κλίματος. Η ετοιμότητα των δύο, Χριστοδουλίδη και Τατάρ, να κάνουν ουσιαστικές κινήσεις με τη μορφή ΜΟΕ και διευκόλυνσης των πολιτών είναι ελάχιστη έως μηδενική. Ο Χριστοδουλίδης κρύβεται πίσω από τη γραφειοκρατική διπλωματία –στην οποία γαλουχήθηκε– και ούτε θέλει ούτε μπορεί να σκεφτεί έξω από το κουτί. Κάθε κίνηση βαφτίζεται «αναγνώριση» του ψευδοκράτους. Αυτό έδειξε μόλις προ ολίγων ημερών, όταν ανακοίνωσε μέτρα για τους Τουρκοκυπρίους, που –διόλου τυχαία– δεν απέσπασαν κανένα θετικό σχόλιο.

Από την άλλη, ο Ερσίν Τατάρ ξέρει πώς να οδηγεί κάθε συζήτηση για ΜΟΕ σε αδιέξοδο. Τα θέλει κομμένα-ραμμένα στην απόκτηση… κυριαρχίας και προτείνει συνεργασίες στην κατάσβεση πυρκαγιών μεταξύ δύο κρατικών υπηρεσιών. Οι φόρμουλες βέβαια υπάρχουν, φτάνει να θέλει κανείς να αλλάξει τους όρους αυτού του παιχνιδιού.

Ο Χριστοδουλίδης είχε μια άριστη ευκαιρία να αποδείξει τις προθέσεις του. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κλείδωσε (1/2) το νέο Δημοσιονομικό Πλαίσιο για την επόμενη επταετία. Μια ολοκληρωμένη και γενναιόδωρη προσφορά για την Κύπρο, σε συνθήκες επίλυσης, καθώς και η αύξηση των κονδυλίων για ΜΟΕ και έργα δικοινοτικής ωφέλειας θα μπορούσαν να περιληφθούν κατά το πρότυπο της ειρήνευσης στη Βόρεια Ιρλανδία. Κανείς δεν το σκέφτηκε στο προεδρικό, κανείς δεν προέβλεψε στο ΥΠΕΞ, γιατί απλώς το μυαλό τους είναι στο στάτους κβο –από τώρα στις επόμενες εκλογές (2028!)– και όχι στη χάραξη στρατηγικής λύσης.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου

από:  https://www.efsyn.gr