Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 14 Δεκ 2015
Η Δυναμική της Ανάπτυξης Οικονιμικοκοινωνιολογική Ανάλυση (Η Σημασία των Γνώσεων)
Κλίκ για μεγέθυνση

Τα τελευταία 60 χρόνια η Κοινωνιολογία και η Οικονομική στράφηκαν προς την κατεύθυνση θεμελιωδών διεπιστημονικών εννοιών για συναγωγή θεωρητικών αρχών, οι οποίες να μπορούν να τύχουν πρακτικής εφαρμογής με βάση το σύστημα κοινωνιοτεχνικών κανόνων, ώστε οι επιστήμες αυτές να συμβάλλουν πρακτικά στην ανάπτυξη των χωρών που υστερούσαν, όπως και στην παραπέρα ανάπτυξη του προηγμένου τμήματος της ανθρωπότητας.

Πράγματι, οι αναπτυγμένες χώρες με την ενασχόληση των επιστημόνων τους με τα προβλήματα των αναπτυσσόμενων χωρών, αλλά και του Τρίτου Κόσμου, ανακάλυπταν αρχές και κανόνες επίλυσης και σ’αυτές προβλημάτων που προέκυπταν για την παραπέρα ανάπτυξη του Ανθρώπινου Πολιτισμού:

α) Δια της στροφής των επενδύσεών τους στην παραγωγή άϋλων αγαθών (όπως, κυρίως, δια του εκπαιδευτικού συστήματος, της επιστημονικής έρευνας, των οικονομικών υπηρσιών, της αξιοποίησης του ελευθερου χρόνου, της καλλιέργειας γραμμάτων και τεχνών, της διατήρησης της ισορροπίας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, της ευρύτερης συμμετοχής στη διαχείριση των κοινών...). Οι κοινωνίες των προηγμένων χωρών έχουν τον τρόπο να υπερκεράσουν τη σημερινή κρίση του ανθρώπου και του πολιτισμού, την οποία εκφράζει ο ευαίσθητος δείκτης των αναζητήσεων και των αμφισβητήσεων της νεολαίας των χωρών αυτών... (Ενώ στην πατρίδα μας τι έγινε; Κομπίνες, απάτες, κλεψιές). Αφού πέτυχαν την αντιμετώπιση της κρίσης οι χώρες αυτές, τείνουν να μετατραπούν σε κοινωνίες παιδείας, στις οποίες οι άνθρωποι, αντί να αποκτούν τις γνώσεις για να ζήσουν, θα ζουν πλέον για να ικανοποιούν τη δίψα της γνώσης (κατά την επιτυχή έφραση του Norbert Weiner).

β) Τα πρωτοπόρα έθνη έμαθαν δια της επιστήμης ότι οφείλουν να εντείνουν και να επιτύχουν τη διάδοση των γνώσεων στις υπό ανάπτυξη χώρες, οι οποίες είναι αναγκαίες προκειμένουνα επιζήσουν και να μπορούν να καταβάλλουν την απαραίτητη δική τους προσπάθεια να επιταχύνουν το βήμα, ώστε να συναντήσουν τα προπορευόμενα έθνη...(κάποτε!).

Οι παραπάνω αρχές και οι αντίστοιχοι προς αυτές κανόνες απορρέουν από το θεμελιώδες διεπιστημονικό αξίωμα για τον πρωταρχικό ρόλο των γνώσεων στην ανάπτυξη. Το αξίωμα αυτό έχει επιτυχή εφαρμογή κοινωνιολογικά στις υπό ανάπτυξη χώρες και με κοινωνιοτεχνικούς κανόνες εθνικής όσο και διεθνούς προσπάθειας, με την κατάρτιση μόνο ενηλίκων μεσαίων στελεχών και με μόρφωση των λαϊκών μαζών.

Αυτό επιτάσσουν:

α) Η γεωπολιτική αρχή, ώστε να συνειδητοποιηθεί η τεράστια ιστορική ευθύνη όλων των ενηλίκων για τη συβολή τους στην ιδεολογία της ανάπτυξης, αλλά και στναίσθηση άμεσης πραγματοποίησης, μέσα σε μικρό διάστημα ενός έργου τόσο μεγάλης σημασίας, για το άμεσο μέλλον της πατρίδας. Η συναίσθηση των κινδύνων , μπορούν να δώσουν στη νέα γενιά αυτή τη δύναμη να φέρει σε πέρας το επίπονο, αλλά σπουδαίο τούτο έργο, βοηθούμενη και από τους κοινωνιοτεχνικούς κανόνες εφαρμογής της γεωπολιτικής –διαχρονικής αρχής. Το έργο αυτό καλούνται, επίσης, να συνεχίσουν οι επόμενες γενιές, ώστε να ολοκληρωθεί σε διάστημα ενός έως δύο αιώνων.

β) Η συνειδητοποίηση κι από τις δύο γενιές της αλληλεγγύης στο αναπτυξιακό έρο θα υποβοηθήσει την αποφυγή ανασταλτικών για την ανάπτυξη συγκρούσεων και την ομαλή εξουδετέρωση επιρροών της γενιάς των υπερηλίκων: αυτό επιτάσσει η εφαρμογή της κοινωνικοδημογραφικής αρχής.

γ) Η εφαρμογή της κοινωνικοπολιτικής αρχής κατά τη διάδοση των γνώσεων επιτάσσει να γίνεται με επιλογή όχι μόνο γενεών, αλλά και κοινωνικών κατηγοριών. Διότι δε θα είχε αναπτυξιακό αποτέλεσμα η κατάρτιση ανωτάτων στελεχών, τα οποία ενισχύουν τις τάξεις και το ρόλο της κοινωνικής κατηγορίας των από παράδοση κατεστημένων «ανωτέρων» ηγετικών κύκλων. Αντίθετα, η διαάδοση των γνώσεων πρέπει να αποβλέπει στην ανάπτυξη του αριθμού και των ικανοτήτων των μεσαίων στελεχών, καθώς και στη μόρφωσητων λαϊκών μαζών. Ο καθηγητής της γεωπονίας έλεγε από το 1950: χωριό που δεν έχει καμινάδα, στείλ’το στο διάβολο. Με τον τρόπο αυτό, αφυπνίζονται οι λαϊκές μάζες και αποκτούν ιδεολογική έφεση και ικανότητα να παρακολουθήσουν τα μεσαία στελέχη στην αναπτυξιακή προσπάθεια. Είναι επιβεβλημένο να τονιστεί ότι ο ρόλος της κατηγορίας των μεσαίων στελεχών έχει στρατηγική σημασία για την ανάπτυξη, διότι χωρίς τα στελέχη αυτά, οι τυχόν υπάρχοντες εμπνευσμένοι και ικανοί ηγήτορες δεν μπορούν να κινητοποιήσουν τις λαϊκές μάζες, ενώ με τα επαρκώς καταρτισμένα μεσαία στελέχη το έργο των ηγητόρων οδηγείται ταχύτερα και ασφαλέστερα εις πέρας.

Η έλλειψη ανοιχτόμυαλης ηγεσίας προκάλεσε ατμόσφαιρα βαθιάς κρίσης στον τόπο και η από παράδοση κατεστημένη αναπτυξιακή ανωτέρα ηγετική κατηγορία ήρθε η ώρα να μπει στο περιθώριο. Επιτακτική ανάγκη, το κενό τούτο να καλυφθεί πάραυτα: με διάθεση ικανών κονδυλίων για την κατάρτιση ικανών στελεχών και τη μόρφωση των λαϊκώνμαζών, καθώς και κονδυλίων για την έρευνα, όπως κάνουν όλα τα προηγμένα κράτη. Να το βάλουν καλά στο μυαλό τους, οι ηγήτορες, ότι χωρίς σωστή εκπαίδευση και έρευνα, δεν κάνουμε βήμα μπροστά! Βασική, ακόμα, προϋπόθεση: συνεχής έλεγχος από έντιμους και με μεγάλη γνώση ειδικούς και τέρμα οι κομπινομίζες!

Για τη σωστή εφαρμογή των κοινωνιοτεχνικών κανόνων είναι απαραίτητη η μετεκπαίδευση μεσαίων στελεχών σε χώρες με υψηλό επίπεδο κοινωνιοτεχνικής υποδομής, με μια προϋπόθεση: όταν γυρίσουν να εργαστούν, τουλάχιστον για δέκα χρόνια, στον τομέα για τον οποίο εκπαιδεύτηκαν και όχι να επιδιώξουν άνοδο στην ανώτερη κατηγορία (κολάρο, γραβάτα και παντελόνι με...τσάκιση!).

Προσπαθούμε να συμβάλλουμε, όσο είναι δυνατόν, ώστε η ελληνική επιστήμη και πρακτική να κατανοήσουν πληρέστερα και να επιχειρήσουν μεθοδικότερα και ταχύτατα λύση του μακροχρόνιου προβλήματος της ανάπτυξης, με την κατάρτιση και εφαρμογή ενός μακρόπνοου σχεδίου (προγράμματος), κάτι σαν το γνωστό από 2.500 χρόνια στη μακρινή Κίνα, όπου τον 5ο π.Χ. αιώνα ο ποιητής Κουάν Τσου διατύπωσε τούτο ως ακολούθως:

 

Αν έχεις σχέδια για ένα χρόνο, σπείρε σιτάρι

Άν έχεις σχέδια γιαδέκα χρόνια, φύτεψε δέντρα

Αν έχεις σχέδια για εκατό χρόνια, μόρφωσε το λαό

Όποιος σπέρνει σιτάρι, θερίζει μια χρονιά

Όποιος φυτεύει δέντρα, παίρνει καρπό δέκα χρονιές

Όποιος μορφώνει το λαό, απολαμβάνει καρπούς εκατό χρόνια!

Αν δώσεις στο φτωχό ένα ψάρι, θα έχει τροφή για μια μέρα

Αν τον μάθεις να ψαρεύει, θα έχει τροφή για όλη του τη ζωή

(Μετάφραση από το βιβλίο του J.J Schervan)

Γενικά συμπεράσματα:

Η διάδοση των γνώσεων απαιτεί εθνική προσπάθεια δύο αιώνων (κυρίως για αλλαγή νοοτροπίας).

Η διάδοση των γνώσεων αφορά δύο γενιές, τη νεότητα και τους ενήλικες.

Η διάδοση των γνώσεων προέχει για δύο κατηγορίες: τα μεσαία στελέχη και τις λαϊκες μάζες.

Προτεραιότητα στην παιδεία και την έρευνα, με τη διάθεση ικανών κονδυλίων, για ένα μακρόπνοο σχέδιο ανάπτυξης, με παράλληλη άνοδο του πνευματικού και ηθικού επιπέδου του λαού.

Διαπιστώθηκε πρόοδος και αύξηση της παραγωγικότητας με επενδύσεις υλικού κεφαλαίου, οσάκις το υλικό τούτο κεφάλαιο ενσωμάτωνε νέες τεχνικές βασισμένες στους κοινωνιοτεχνικούς κανόνες διάδοσης των γνώσεων για την ανάπτυξη.

Η οικονομική επιστήμη απεδείχθη ανεπαρκής, στηριζόμενη μόνο σε ενδογενείς παράγοντες. Επέμενε, δηλαδή στην ανάγκη θεραπείας δια της εξευρέσεως κεφαλαίων και αγνόησε τους εξωγενείς παράγοντες, κατά παρατήρηση του J.K. Galbraith. Η πολιτική των επενδύσεων που επιχειρήθηκε μετα το 1950 ήταν ανίκανη να προωθήσει την ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες, κυρίως, χώρες μόνο δια του υλικού κεφαλαίου, υποστηρίζει και ο Ingvar Svennlison.

Επομένως, ακόμη και βραχυχρόνια, το για τη δραστηριότητα των επενδύσεων κεφάλαιο (εδραιωθέν οικονομικό υπόδειγμα) δεν είναι δυνατό, να έχει από μόνο του, ούτε σχετική αξια για τις αναπτυσσόμενες χώρες, πολύ δε περισσότερο για την Ελλάδα στο χάλι που βρίσκεται.

Τέλος, είναι απαραίτητο να στηριχθούμε στη συνεργασία και στις εργασίες τόσο οικονομολόγων όσο και κοινωνιολόγων, όλων των ειδικοτήτων, προκειμένου να αναλύσουμε σε επί μέρους κοινωνιολογικές αρχές ή προτάσεις, το διεπιστημοινκό αξίωμα της διάδοσης των γνώσεων, για την ανάπτυξη. Πιο αναλυτικά:

 

Η επανάσταση των γνώσεωνσυντελέστηκε όταν οι οικονομολόγοι βρέθηκαν σε αδυναμία να εξηγήσουν το ρόλο των εξωοικονομικών παραγόντων για την ανάπτυξη και στράφηκαν στους κοινωνιολόγους. Για ν’ανταποκριθεί στην πρόσκληση αυτή η κοινωνιολογία, επικαλέστηκε τη βοήθεια της εθνολογίας –κοινωνικής ανθρωπολογίας, της κονωνικής γεωγραφίας, της κοινωνικής δημογραφίας, της κοινωνικής ιστορίας, της πολιτειολογίας και επεδόθη στην εμπειρική έρευνα και τη θεωρητική ερμηνεία του φαινομένου της ανάπτυξης, σε συνεργασία με την οικονομική επις΄τημη, για την επεξεργασία κοινών με αυτή διεπιστημονικών εννοιών κι έτσι οδηγηθήκαμε σε μια Οικονομική Κοινωνιολογία της Ανάπτυξης. Στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτες οι επιστήμες αυτές και οι μόνοι που ασχολήθηκαν ήταν η αγαπητή φίλη και συνάδελφος (βοηθός τότε στην έδρα Κοινωνιολογίας) Ιωάννα Μαγγανάρα και ο συγγενής μας Ηλίας Δημητράς, υφηγητής Κοινωνιολογίας. Επιπλέον, παρα τον πακτωλό χρημάτων που εισέρευσαν διελύθη ολόκληρος ο παραγωγικός ιστός και φτάσαμε ν’αγοράζουμε πατάτες, ντομάτες, λεμόνια, αυγά, σιτάρι, γάλα, κρεατικά κ.ά. και να ξοδεύουμε πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ! Παρόλα αυτά οι αχρείοι (πολιτικοί και μη) θέλουν να μας σώσουν! Κι εγώ φωνάζω: ποιός θα μας σώσει από τους Σωτήρες!

Πάνος Ανέστιος (Αλέφαντος)

Πολιτικός Επιστήμονας

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου