Από την μονογαμία, στις ανοιχτές σχέσεις και από τον αυτοσκοπό της αναπαραγωγής, στην αναπαραγωγή χωρίς σεξ, η στάση του ανθρώπου απέναντι στο σεξ διαμορφώνεται σήμερα μέσα από ένα πλήθος προγενέστερων σεξουαλικών εξελίξεων με κορυφαία την σεξουαλική επανάσταση που ξεκίνησε το 1960. Η στάση αυτή είναι συνεχώς μεταβαλλόμενη και δεν σταματά να αλλάζει ενώ στο εγγύς μέλλον μπορεί να εξελιχθεί τόσο γρήγορα, με τρόπο που θα βρεθούμε και πάλι αντιμέτωποι με μια νέα σεξουαλική επανάσταση. 

«Γιατί κάνουμε σεξ;». Αυτή είναι η ερώτηση που θέτει ο Ντέιβιντ Χάλπεριν, Αμερικανός θεωρητικός στο πεδίο των φύλων, σε ένα δοκίμιο που φέρει αυτόν ακριβώς τον τίτλο. Σύμφωνα με τον αρθρογράφο του Guardian, Μπράντον Αμπροσίνο, το ίδιο το ερώτημα, η αναζήτηση δηλαδή του γιατί κάνουμε σεξ δεν είναι κακή. Το να είσαι άνθρωπος σημαίνει να είσαι περίεργος, διανοητικά και συναισθηματικά. Η εμπειρία του σεξ αλλά και η θεωρία του τι μπορεί αυτό να σημαίνει είναι φυσική για ένα ζώο που ξοδεύει μεγάλο μέρος του χρόνου του για να αναλύει όσα του συμβαίνουν και να ασκεί κριτική σε υψηλό επίπεδο. 

 

Βιολογικά, υπάρχει ένας προφανής λόγος για να κάνουμε σεξ. Επειδή αυτό εκπληρώνει τις βιολογικές μας ορμές, δηλαδή αυτή της αναπαραγωγής αλλά και της σύνδεσης με έναν άλλο άνθρωπο. Στην πραγματικότητα αυτά τα δύο είναι τα «γιατί» που μέσω της δυτικής παράδοσης έχουν φτάσει σε εμάς ως οι απαντήσεις στο ερώτημα «γιατί κάνουμε σεξ;» 

Αρχικά ήταν οι στωικοί αυτοί που ψάχνοντας ένα πλαίσιο αυτο - επιείκειας προσπάθησαν να εντάξουν το σεξ σε ένα σκεπτικό: η απόλαυση του σεξ δεν ήταν πρόβλημα, εφόσον αυτό γινόταν για λόγους αναπαραγωγής. Η ηθική αυτή εισχώρησε στην χριστιανική παράδοση, κυρίως μέσω του Αυγουστίνου, και μέχρι και σήμερα ασκεί τεράστια επιρροή στη Δύση. Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο - και αυτή την ανάγνωση -, το φύλο είναι ηθικό όταν χρησιμοποιείται κυρίως για την αναπαραγωγή.

Ο δεύτερος σημαντικός λόγος για τον οποίο κάνουμε σεξ έχει τις ρίζες του στον Αριστοτέλη, σύμφωνα με τον Χάλπεριν. Στα «Αναλυτικά Πρότερα» του 4ου αιώνα, ο Έλληνας φιλόσοφος γράφει: «Το να αγαπάς, λοιπόν, είναι προτιμότερο από την επαφή, ανάλογα με τη φύση της ερωτικής επιθυμίας. Η ερωτική επιθυμία, λοιπόν, είναι περισσότερο η επιθυμία για αγάπη παρά για σεξουαλική επαφή. Αν είναι πάνω απ' όλα γι' αυτό, αυτός είναι και ο σκοπός της. Επομένως η σεξουαλική επαφή είτε δεν αποτελεί καθόλου σκοπό, είτε γίνεται για χάρη της αγάπης». 

Για τον Αριστοτέλη, λέει ο Χάλπεριν: «Η αγάπη είναι ο σκοπός της ερωτικής επιθυμίας. Δεν είναι η αγάπη που έχει στόχο το σεξ, αλλά το σεξ που έχει στόχο την αγάπη». Ο πραγματικός λόγος που κάνουμε σεξ λοιπόν, δεν είναι επειδή το επιθυμούμε αλλά επειδή θέλουμε να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε. Το σεξ έχει λοιπόν να κάνει με κάτι ανώτερο, κάτι πιο ευγενικό. Εδώ ο Χάλπεριν τονίζει ότι αν δεχτούμε τον συλλογισμό του Αριστοτέλη, το ερώτημα για τη σχέση μεταξύ σεξ και ερωτικής επιθυμίας αποκτά άλλη διάσταση. Αν το φύλο δεν έχει ερωτικό σκοπό, τότε ο πραγματικός στόχος βρίσκεται κάπου αλλού και το σεξ δεν αφορά στην πραγματικότητα το σεξ. Τότε γιατί το κάνουμε;

 

Η απάντηση για να κάνουμε παιδιά δείχνει να μην επαρκεί, όπως γράφει ο Αμπροσίνο. Τρώμε σίγουρα για βιολογικούς λόγους, όμως τα πράγματα έχουν εξελιχθεί πολύ στην ανθρώπινη πορεία σε σχέση με την απλή κατανάλωση τροφής. Το κάνουμε για την απόλαυση, για τη συζήτηση, για την παρέα, για τις νέες γευστικές εμπειρίες και κάπου χάνεται η ακριβής σχέση του ανθρώπου με τα τρόφιμα. Κάτι ανάλογο ίσως συμβαίνει και με το σεξ. 

Εδώ, ίσως κρύβεται η μεγάλη διαφορά του ανθρώπου από τα άλλα ζώα, «μας αρέσει να κάνουμε άχρηστα πράγματα» και αντλούμε ευχαρίστηση από αυτό. Είναι πιθανό, λέει ο Χάλπεριν ότι «η πράξη του σεξ αποκτά νόημα, μόνο όταν δεν έχει κανένα νόημα». Και ίσως ήρθε η ώρα να παραδεχτούμε ότι η απόλαυση είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι από εμάς - συμπεριλαμβανομένων και των πιο ευσεβών - κάνουν σεξ.

Αυτή η ιδέα, ότι δηλαδή δεν χρειάζεται να κάνουμε σεξ για συγκεκριμένους σκοπούς έχει βρει πρόσφορο έδαφος τις τελευταίες δεκαετίες. Όταν εμφανίστηκε το αντισυλληπτικό χάπι οι πιο συντηρητικοί κατελήφθησαν από μία υστερία ότι το σεξ χωρίς λόγο θα σήμαινε το τέλος του πολιτισμού. Γι’ αυτούς η επονομαζόμενη σεξουαλική επανάσταση ευθύνεται για τις σύγχρονες χαλαρές απόψεις και σεξουαλικές πρακτικές. 

Παρότι η σεξουαλική επανάσταση χρησιμοποιείται συχνά ως «μπαμπούλας» για να τερματίζει παρά για να τροφοδοτεί σοβαρές συζητήσεις για το σεξ, είναι γεγονός ότι με αρχή τη δεκαετία του ’60 οι αλλαγές στις δημόσιες αντιλήψεις για το σεξ υπήρξαν σαρωτικές. Εκ των σημαντικότερων στοιχείων ήταν η ευρεία αποδοχή των προγαμιαίων σχέσεων στη Δύση. Από εκεί και πέρα βρήκαν πρόσφορο έδαφος άλλες ιδέες, όπως για παράδειγμα ότι δεν χρειάζεται η σεξουαλικότητα να περιορίζεται από κοινωνικές συμβάσεις. Οι νεότερες γενιές λειτουργούν με βάση αυτή την πεποίθηση. Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν περισσότερους από έναν σεξουαλικούς συντρόφους και κάνουν περιστασιακό σεξ έχει αυξηθεί κατά πολύ σε σχέση με τον προηγούμενο αιώνα. 

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο, Τζιν Τουίντζ, «η στάση των ανθρώπων απέναντι στο σεξ μπορεί να ποικίλει για πολλούς λόγους (ηλικία, φύλο, θρησκευτικές πεποιθήσεις κλπ.) αλλά η έρευνα δείχνει ότι «έχουν συμβεί σημαντικές γενετικές αλλαγές στη σεξουαλική συμπεριφορά». Επομένως, οι απόψεις μας σχετικά με το σεξ είναι προϊόν του τόπου που ζούμε σε συγκεκριμένο χρόνο. Η σεξουαλική ηθική δεν είναι διαχρονική: εξελίσσεται συνεχώς. Ίσως δε, πολύ πιο γρήγορα από ότι είμαστε προετοιμασμένοι. 

Το ταξίδι μέσω του οποίου διαμορφώθηκε η σεξουαλική ηθική ανέδειξε - μετά αποδείξεων - ότι ορισμένες παραδοσιακές ιδέες για το σεξ είναι λιγότερο φυσικές από ότι ο άνθρωπος πίστευε, δημιουργώντας μάλιστα κοινωνικές - καταπιεστικές - συμβάσεις. Κάποτε ένας Αμερικανός ιεροκήρυκας είχε πει στους πιστούς που τον άκουγαν: «Δεν θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι δυο άντρες δεν πρέπει να είναι μαζί. Ακόμη και τα ζώα στον αχυρώνα το γνωρίζουν». Ο πάστορας υποστήριξε δηλαδή ότι η ομοφυλοφιλία είναι αφύσικη και γι’ αυτό τα ζώα δεν την ασκούν. Μόνο που το κάνουν. Σε περισσότερα από 500 είδη, από αυτά που οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει, υπάρχουν ομοφυλοφιλικές σεξουαλικές επαφές. 

 
 

 

Πίσω στον άνθρωπο, εδώ και αιώνες αυτός αυτοπροσδιορίζεται με βάση το φύλο που έχει. Κατόπιν το νόημα του ετεροφυλόφιλου σεξ κατασκευάστηκε ως μια αντίθεση στο ομοφυλοφιλικό σεξ. Ο Αμερικανός ιστορικός Τζόναθαν Νεντ Κατζ θέτει στην «Εφεύρεση της Ετεροσεξουαλικότητας», το ερώτημα: «Ποια είναι τα συμφέροντα που έχουν εξυπηρετηθεί από τη διαίρεση του κόσμου σε ετεροφυλόφιλους και ομοφυλόφιλους;» 

Σήμερα αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι το πόσο θα διατηρηθεί αυτή η διαχωριστική γραμμή μεταξύ ομοφυλόφιλων και ετεροφυλόφιλων. Μια έρευνα του YouGov για το 2019, έδειξε ότι περίπου 4 στους 10 millennials δεν αυτοπροσδιορίζονται ως «εντελώς ετεροφυλόφιλοι». Αυτό μάλλον λέει λιγότερα για τις αλλαγές στις σεξουαλικές προτιμήσεις από ότι λέει για την αλλαγή στο νόημα αυτών των σεξουαλικών προτιμήσεων. 

Με απλά λόγια, σήμερα είναι λιγότερο σημαντικό, σε σχέση με τρεις δεκαετίες πριν, να καθορίσουμε την ταυτότητά μας με βάση τη σεξουαλική δραστηριότητα. Σε έναν κόσμο στον οποίο ο προσανατολισμός και η δραστηριότητα του ίδιου του φύλου είναι σε μεγάλο βαθμό αποδεκτός ως μία υγιής και φυσική ποικιλία της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, δεν είναι πλέον πολύ σημαντικό να διαμορφωθεί μια δημόσια ταυτότητα με βάση τις σεξουαλικές πρακτικές ενός ατόμου. 

Το ζήτημα του σκοπού του σεξ στις ομοφυλοφιλικές σχέσεις δεν έχει τις ίδιες διαστάσεις, όπως στις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις. Χωρίς το βιολογικό ζήτημα της αναπαραγωγής, οι ομοφυλόφιλοι ήταν ελεύθεροι να κάνουν σεξ για την ίδια την πράξη. Αυτό δεν σημαίνει ότι το γκέι σεξ δεν έχει γιατί. Μάλιστα μπορεί να έχει πολλά και όπως το στρέιτ σεξ να στοχεύει στην αγάπη. Ωστόσο, η γκέι κοινότητα ήταν ιστορικά πιο ανοιχτή στην ιδέα ότι ίσως δεν χρειάζεται πάντα να υπάρχει λόγος για να κάνουμε σεξ. 

Αυτό φαίνεται να χτυπά την παραδοσιακή ηθική για το σεξ, η οποία από μόνη της θα μπορούσε να είναι η εξήγηση για την προκατάληψη κατά των ομοφυλόφιλων. Ένας από τους λόγους που το ομοφυλοφιλικό σεξ χαρακτηρίστηκε ως μη φυσιολογικό ήταν το γεγονός ότι με αυτό δεν μπορεί να υπάρξει σύλληψη. Κι αυτό ενώ το ετεροφυλοφιλικό σεξ τις περισσότερες φορές δεν καταλήγει στη γέννηση ενός παιδιού. Παρόλα αυτά το μη αναπαραγωγικό ετεροφυλοφιλικό σεξ ποτέ δεν καταδικάστηκε ως αφύσικο. 

Ευτυχώς οι αντιδράσεις απέναντι στην ομοφυλοφιλία συνεχίζουν να μειώνονται. Μία έρευνα του Williams Institute του Πανεπιστημίου UCLA εξέτασε τη στάση των ανθρώπων απέναντι στην ομοφυλοφιλία σε 141 χώρες. Σε 80 από αυτές υπήρξε αύξηση της αποδοχής των ΛΟΑΤΚΙ μεταξύ 1981 - 2014. Ωστόσο, τα νέα δεν είναι μόνο καλά. Ενώ οι χώρες που αποδέχονται τους ΛΟΑΤΚΙ γίνονται όλο και πιο προοδευτικές απέναντι στο ζήτημα των δικαιωμάτων τους, οι πιο συντηρητικές χώρες γίνονται όλο και λιγότερο ανεκτικές. 

Η γκέι κοινότητα έχει τις ατέλειές της, όπως ακριβώς και η στρέιτ. Δημιουργεί για παράδειγμα στερεότυπα ομορφιάς. Όμως έχει προσφέρει στον κόσμο πολλούς νέους τρόπους για να σκεφτούν τη σεξουαλική ηθική, τονίζει ο Μπράντον Αμπροσίνο. Τρόπους που δεν αφορούν την αναπαραγωγή ή το γάμο ή τη δέσμευση, ή τη μονογαμική σχέση. Μία έρευνα του 2005 διαπίστωσε ότι το 40% των ομοφυλόφιλων ζευγαριών υποστηρίζει τις ανοιχτές σχέσεις σε σχέση με μόλις το 5% των στρέιτ ζευγαριών. Ο Αμπροσίνο, υποστηρίζει ότι αν στο μέλλον αυτός ο τύπος σεξουαλικών εμπειριών θεωρηθεί πραγματικά κανονικός - όπως υποστηρίζουν ορισμένοι - θα είναι οι ομοφυλόφιλοι που άνοιξαν αυτή την πόρτα. 

Διάφοροι φουτουριστές έχουν κατά καιρούς προβλέψει ποιο θα είναι το μέλλον του σεξ. Εικονικό πορνό, σεξ μέσω απτικών τεχνολογιών κλπ. Το μέλλον του σεξ θα είναι πιο ψηφιακό, πιο συνθετικό, λιγότερο οργανικό. Εκτός από την τεχνολογία αναμένεται να υπάρξουν και νέες ιδέες. Από το 1978 περισσότερα από οκτώ εκατομμύρια μωρά γεννήθηκαν μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ο αριθμός αυτός εκτιμάται ότι θα αυξηθεί δραματικά στο μέλλον, λόγω και της εξέλιξης της επιστήμης και της τεχνολογίας και στο συλλογικό φαντασιακό επίπεδο θα αποσυνδέσει την αναπαραγωγή από το σεξ. 

Αναμένεται επίσης να υπάρξουν νέες ιδέες για τη μονογαμία και τη δέσμευση. Η ιδέα ενός σεξουαλικού συντρόφου για μια ολόκληρη ζωή μοιάζει πιο επιτυχής όταν το προσδόκιμο ζωής είναι χαμηλό. Το ανθρώπινο προσδόκιμο ζωής όμως, όλο και αυξάνεται. Από το 1960 έως το 2017, ο μέσος όρος αυξήθηκε κατά 20 έτη. Μέχρι το 2040, οι εκτιμήσεις αναμένουν ότι το προσδόκιμο ζωής θα αυξηθεί ακόμη τέσσερα χρόνια και ο αριθμός αυτός είναι συντηρητικός για ορισμένους φουτουριστές. Θέτουν λοιπόν το ερώτημα κατά πόσον είναι ρεαλιστικό να έχει κάποιος τον ίδιο σεξουαλικό σύντροφο για 130 χρόνια. Φαίνεται δύσκολο αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμη και τώρα τα ποσοστά διαζυγίων όλο και ανεβαίνουν. 

Θα υπάρξουν νέες ιδέες και για τη σεξουαλική ταυτότητα. Άραγε, αν το φύλο πάψει να σημαίνει κάτι διαφορετικό από το ίδιο το φύλο, αν τα παιδιά σταματήσουν να πειράζουν εκείνα που έχουν «διαφορετικό» σεξουαλικό προσανατολισμό, αν η αναπαραγωγή γίνεται μέσα σε ένα εργαστήριο, θα μπορούσαν οι άνθρωποι στο μέλλον να κάνουν σεξ με άνδρες και γυναίκες κατά βούληση; Ή θα αισθάνονται άνετα να καλλιεργήσουν τις σεξουαλικές τους επιθυμίες; Θα είναι η έννοια του σεξουαλικού προσανατολισμού και της σεξουαλικής ταυτότητας συνδεδεμένη με την αρχαϊκή έννοια της αναπαραγωγής; Θα ακούγονται οι λέξεις «ετεροφυλόφιλοι» και «ομοφυλόφιλοι» μόνο μέσα στις τάξεις της ιστορίας; 

Αυτές οι ιδέες γίνονται όλο και πιο επικρατέστερες εξαιτίας των ΛΟΑΤΚΙ που τις τελευταίες δεκαετίες προσκαλούν τον κυρίαρχο πολιτισμό να επανεξετάσει τη σεξουαλική του ηθική. Ο Αμπροσίνο καταλήγει λέγοντας ότι ίσως το σεξ να γινόταν πάντα για κάποιον λόγο. Και θα συνεχίσει να γίνεται και στο μέλλον για κάποιον λόγο αλλά αυτός ο λόγος θα είναι κάποιος και όχι κάτι. Θα γίνεται δηλαδή για τον άνθρωπο κι όχι για κάποιον σκοπό. Η έννοια του σεξ δεν θα υπάρχει ξεχωριστά από την παρηγοριά και την απόλαυση που προσφέρει στους ανθρώπους, την απόλαυση της σωματικής αίσθησης, της κοινωνικής σύνδεσης, του πειραματισμού. Στο μέλλον, το νόημα του σεξ θα είναι το σεξ.

https://tvxs.gr