● Η καθημερινότητα έχει γονατίσει. Είχα πάει σούπερ μάρκετ πριν από τρεις μέρες κι άκουσα μια γυναίκα να λέει «τέσσερις φέτες ζαμπόν, τέσσερις φέτες τυρί», για τοστ εννοώ… Τέσσερις φέτες.
● Κάτσε, ρε Γιώργο, τέσσερα τοστ θέλει να φτιάξει, πρέπει να πάρει δέκα φέτες, να τις πετάξει τις μισές;
● Με τέσσερα τοστ, Γιώργο, χορταίνει η οικογένεια όλη.
● Παλιά αυτό έκαναν, έλεγαν «βάλε 10-15 φέτες» και τις μισές τις πέταγαν. Πάνε αυτά, τελειώσανε…

ΣΚΑΪ, ενημερωτική ζώνη, 26/1/2024

Η κυρία Λιλή με το κατάξανθο μαλλί με μια λέξη έχει σχεδόν εμμονή: πρώην σύζυγος, πρώην επιχείρηση, πρώην ζωή – ο νυν βίος της εκτυλίσσεται επί 10 ώρες πίσω από την ταμειακή μηχανή ενός σουβλατζίδικου κάπου στα βόρεια προάστια, ενώ, όσο ήταν ύπανδρος με τον πρώην σύζυγο και τιμονιέρη μιας μεσαίας κατασκευαστικής και πρώην κυρία του σπιτιού της στα υπερβόρεια της Αττικής, ο κόσμος (της) ήταν τουλάχιστον πιο ασφαλής. «Ημουν άτυχη, άνοιξα το μαγαζί λίγο πριν τον Covid. Τελείωσε η πανδημία και μετά ξεκίνησε η τρέλα με τις τιμές στο ηλεκτρικό και καπάκι ο πληθωρισμός. Τι σουβλάκια να πάρουν οι άνθρωποι όταν δίνουμε το σκέτο καλαμάκι 2 ευρώ; Πώς να χορτάσει μια οικογένεια; Θα πάρει 1,5 κιλό χοιρινό, θα το μαγειρέψει και θα περάσει. Ούτε καν εγώ δεν θα ήμουν πια πελάτισσά μου...»

Μεσαία τάξη τέλος!

Με πελάτες από τη Νέα Ερυθραία, την Κηφισιά, τη Δροσιά, ο μονόλογος της κυρίας Λιλής ακούγεται περισσότερο σαν γκρίνια, ωστόσο αν παρατηρήσει κανείς τη ζωή σε πιο αργή κίνηση, θα δει ότι αν εξαιρέσεις τους υπερπλούσιους κατοίκους, η μεσαία τάξη –ό,τι έχει απομείνει από αυτήν μετά το ανηλεές σφυροκόπημα 14 ετών– ζορίζεται παντού. Γεγονός που μπορούν να επιβεβαιώσουν όλοι οι χασάπηδες από Κηφισιά μέχρι Νέο Ηράκλειο κι από Παλλήνη μέχρι Περιστέρι, όπως ο Γιώργος στην Πετρούπολη, που «μέσα σε μία μέρα πούλησα 10 κιλά φτερούγες κοτόπουλο! Ούτε γραμμάριο μοσχάρι ή χοιρινό! Σε λίγο θα τρώμε μέχρι και φελιζόλ!» Κι όσο κανείς προχωρά προς το κέντρο, προς την καρδιά της Αθήνας, τα πράγματα σφίγγουν περισσότερο – ή εμφανέστερα ενδεχομένως.

«Αρχίζουμε να βλέπουμε εικόνες που παραπέμπουν σε βαθιά κρίση, στα χρόνια 2011-2015, οι άνθρωποι μετράνε και το τελευταίο πενηντάλεπτο κι εμείς μετράμε στην κυριολεξία και την τελευταία φέτα ζαμπόν που τρώνε τα παιδιά», μας λέει η Κατερίνα, μητέρα δίδυμων που πηγαίνουν στην Γ΄ Δημοτικού. Κάτοικος κι εργαζόμενη του κέντρου της Αθήνας, στην καθημερινή της διαδρομή μέχρι τη δουλειά της και στην απογευματινή εξόρμηση για προμήθεια τροφίμων, η Κατερίνα ζει μια οριακή εμπειρία. «Φεύγω από το σπίτι με τα πάντα σημειωμένα σε ένα χαρτί, αλλά ποτέ δεν ξέρω με πόσα τρόφιμα θα επιστρέψω. Μοιάζει με ένα καθημερινό σαφάρι... Τον τελευταίο καιρό νιώθω την καρδιά μου να χτυπάει ανεξέλεγκτα, με πιάνουν πονοκέφαλοι χωρίς λόγο, χτυπάνε τα μηνίγγια μου. Φοβάμαι ότι δεν θα τα καταφέρω να είμαι στα πάντα συνεπής μέχρι το τέλος του μήνα, κι αυτό είναι εφιαλτικό αν έχεις παιδιά».

Σε άλλες εποχές η Κατερίνα θα έπρεπε να επισκεφθεί ίσως κάποιο γιατρό, αλλά στη σημερινή συγκυρία είναι ένας οικονομολόγος αυτός που θα μπορούσε να κάνει άνετα τη διάγνωση για την τρομακτική κατάσταση που βιώνει.

«Πλέον ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού τόσο στην Ελλάδα όσο και στη χώρα μου, τη Βρετανία, αλλά και σε χώρες όπως η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική, εκατομμύρια άνθρωποι νιώθουν ότι ανήκουν στο πρεκαριάτο», λέει ο Γκάι Στάντινγκ στη συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα στον Κώστα Γούση και την Αγγελική K. Καραγεώργου στη νέα vidcast σειρά συζητήσεων του Eteron «On Precarity». «Το πρεκαριάτο νιώθει σαν να τρέχει διαρκώς σε κινούμενη άμμο».

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και επίτιμος συμπρόεδρος του Παγκόσμιου Δικτύου για το Βασικό Εισόδημα (BIEN) έγραψε το έργο αναφοράς «Το Πρεκαριάτο: Η νέα Επικίνδυνη Τάξη» – θα μπορούσε να είναι και μια ανατομία της ζωής μας κι ίσως να μας γλίτωνε από πολλές ώρες αναζήτησης ιατρικής διάγνωσης για μια παθολογία που έχει πολιτικές και οικονομικές αιτίες. «Το πρεκαριάτο ζει διαρκώς στα όρια του μη βιώσιμου χρέους. Ενα ατύχημα, μια αρρώστια, ένα λάθος και κινδυνεύουν να βρεθούν στον δρόμο. Και αυτό δημιουργεί απίστευτο άγχος, ανασφάλεια, ψυχικές ασθένειες και θανάτους από απόγνωση», λέει ο Στάντινγκ στη συνέντευξή του και βάζει όλο και πιο βαθιά το νυστέρι στην πληγή:

«Ζουν μια ζωή κατακερματισμένη. Αναγκάζονται να κάνουν πολλή δουλειά που ούτε υπολογίζεται ούτε αναγνωρίζεται ούτε αμείβεται. [...] Νιώθουν ότι είναι ικέτες. Αισθάνονται ότι πρέπει να ζητούν συνεχώς χάρες. Η επιβίωσή τους βασίζεται αναγκαστικά στη διακριτική ευχέρεια των σπιτονοικοκύρηδων, των εργοδοτών, των γονέων, των συζύγων, των παιδιών τους. Και αυτό είναι ιδιαίτερα υποτιμητικό και δημιουργεί περισσότερο άγχος, μια αίσθηση ανεπάρκειας και πολύ θυμό».

Ανεξέλεγκτη ακρίβεια

Και κάπως έτσι η εξόρμηση στο σούπερ μάρκετ γίνεται Γολγοθάς. Να πώς περιγράφει την κατάσταση στην πρόσφατη ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδας: «Η ακρίβεια και ειδικά αυτή των τροφίμων όχι μόνο δεν υποχωρεί, αλλά βαίνει ανεξέλεγκτη. Κανείς δεν ξεγελιέται από το γεγονός ότι ο γενικός πληθωρισμός μπορεί να φαίνεται ότι μειώνεται, ωστόσο ο πληθωρισμός των τροφίμων παραμένει υψηλός, πλήττοντας την τεράστια πλειοψηφία των εργατικών οικογενειών, ιδίως αυτών που έχουν χαμηλό εισόδημα. Είναι μια κατάσταση που ξεκίνησε το 2022 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο ετήσιος πραγματικός πληθωρισμός των τροφίμων στη χώρα μας κατά τη διάρκεια του 2023 ήταν 6,6%, ενώ κατά τη διάρκεια του 2022 είχε υπερβεί το 10% (δηλαδή συνολική αύξηση της διετίας πάνω από 16%). Σε αυτόν, πρέπει να προστεθούν τόσο τα υψηλά ποσοστά συνολικά του πληθωρισμού τη διετία 2022-2023 (τρόφιμα, ενέργεια, υπηρεσίες κ.λπ.). Αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω ήταν η μείωση της αγοραστικής δύναμης των μισθών κατά τουλάχιστον 20%».

Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητα μιας οικογένειας; «Στη δική μας περίπτωση να νιώθουμε ευλογημένοι που δεν έχουμε παιδιά», μας λέει ο Στέφανος. «Ακούγεται παράξενο σε μια χώρα που υποτίθεται ότι θεωρεί το να έχεις παιδιά την απόλυτη αυτοπραγμάτωση, αλλά εμείς που δεν έχουμε μάλλον είμαστε οι τυχεροί».

Ο Στέφανος κι η Μαργαρίτα, στα 38 τους, παρόλο που είναι ζευγάρι από τα φοιτητικά τους χρόνια, ούτε τολμούν να προγραμματίσουν τον ερχομό ενός μωρού. «Αν το καλοσκεφτείς, ζούμε σε συνθήκη ασταμάτητης κρίσης από τα 22 μας. Τελειώσαμε με τα χίλια ζόρια τις σπουδές μας, παιδευτήκαμε πάρα πολύ για να βρούμε από μια δουλειά που να είναι έστω κοντινή σε ό,τι σπουδάσαμε και τώρα δίνουμε μάχη για να συντηρούμε το σπίτι και τους εαυτούς μας – ποια παιδιά λοιπόν σε μια τέτοια συνθήκη;» αναρωτιέται η Μαργαρίτα, για να σαρκάσει αμέσως μετά «άσε που μέχρι να φτάσει το παιδάκι να συντηρείται με τοστ, θα έχουμε πουλήσει από ένα νεφρό για πάνες και βρεφικά γάλατα...»

Τις μέρες που οι επιχειρηματικές ελίτ του ντουνιά τα κουτσοέλεγαν μεταξύ τους στο ελβετικό θέρετρο του Νταβός, η Διεθνής Συνομοσπονδία Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Oxfam International δημοσίευσε την έρευνά της για την ανισότητα και την παγκόσμια εταιρική ισχύ. Η έρευνα δείχνει πως οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εργάζονται σκληρότερα και περισσότερες ώρες, συχνά για μισθούς φτώχειας σε επισφαλείς θέσεις εργασίας. Οι μισθοί σχεδόν 800 εκατ. εργαζομένων απέτυχαν να συμβαδίσουν με τον πληθωρισμό και έχασαν 1,5 τρισ. δολάρια τα τελευταία δύο χρόνια, που ισοδυναμεί με σχεδόν έναν μήνα (25 ημέρες) χαμένων μισθών για κάθε εργαζόμενο.

«Βρισκόμαστε μάρτυρες των απαρχών μιας δεκαετίας διχασμού, με δισεκατομμύρια ανθρώπους να επωμίζονται τα οικονομικά κύματα της πανδημίας, του πληθωρισμού και του πολέμου, ενώ η περιουσία των δισεκατομμυριούχων ανθεί. Αυτή η ανισότητα δεν είναι τυχαία. Η τάξη των δισεκατομμυριούχων διασφαλίζει ότι οι εταιρείες θα τους προσφέρουν περισσότερο πλούτο σε βάρος όλων των άλλων», δήλωσε ο προσωρινός εκτελεστικός διευθυντής της Oxfam, Amitabh Behar.

Αξιοπρέπεια

Πίσω στην Ελλάδα, την κατάσταση περιγράφει εύστοχα με πολλά στοιχεία και σε τρεις μόλις λέξεις το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ: κρίση αξιοπρεπούς διαβίωσης. Αυτό σημαίνει πως τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα, για να διατηρήσουν στα ίδια επίπεδα την κατανάλωση βασικών αγαθών, αναγκάζονται να αυξήσουν περισσότερο τις δαπάνες τους και, αν δεν διαθέτουν αποταμιεύσεις, υποχρεώνονται να περιορίσουν δραστικά την κατανάλωσή τους.

Το παράδειγμα που αναλύουν οι ερευνητές είναι εύγλωττο: όσοι έχουν εισοδήματα κάτω των 750 ευρώ έχουν αυξήσει 19% τη δαπάνη για το ψωμί, ποσοστό που υποχωρεί στο 11% για την κατηγορία 751-1.100 ευρώ, ενώ είναι μόλις 1% για την κατηγορία 1.801-2.200 ευρώ.

Αντίστοιχα, στα ζυμαρικά, η κατανάλωση αυξήθηκε κατά 12% σε σχέση με το ποσό που δαπανήθηκε για εισοδήματα κάτω των 750 ευρώ και μόλις 4% για εισοδήματα μεταξύ 1.451 και 1.800 ευρώ.

«Ο διχασμός στην Ελλάδα έχει ήδη συντελεστεί – τον Μάιο κλείνουμε πια 14 χρόνια...», μας λέει ο Κώστας, κάτοικος του κέντρου της Αθήνας. «Απλώς παίρνουμε για λίγο μια ανάσα και μετά έρχεται η επόμενη κρίση που μας βυθίζει και πάλι. Σε λίγους μήνες έχουμε και πάλι εκλογές, εντάξει, ευρωεκλογές, πιο χαλαρές στη διάθεση, αλλά πραγματικά φοβάμαι πολύ τι θα βγάλουν οι κάλπες. Ολοι πιεζόμαστε πολύ επί πολλά χρόνια και δεν φαίνεται πουθενά μια διέξοδος, μια ελπίδα με δημοκρατικό και φιλεργατικό πρόσημο. Κι αυτό ανοίγει δρόμους σκοτεινούς κι επικίνδυνους».

από:  https://www.efsyn.gr