Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 08 Οκτ 2018
Mετανάστες στην Ευρώπη του point system
Κλίκ για μεγέθυνση

Ελένη Μπέλλου

Για να μεταναστεύσει κανείς στην Αυστραλία πρέπει να συμπληρώσει τους απαραίτητους πόντους. Στις ΗΠΑ του Τραμπ θα πρέπει να αποδείξει την αξία του. Στη Βρετανία θα πρέπει να έχει όχι μόνο προσόντα, αλλά και να εγγυηθεί ότι δεν θα πάρει τις δουλειές των Βρετανών. Στη Γερμανία θα πρέπει να τον έχει ανάγκη η βιομηχανία της χώρας. Για κάποιους οι μετανάστες είναι ευπρόσδεκτοι μόνο υπό όρους, σχεδόν απαγορευτικούς.

Ο κοσμήτορας και αντιπρύτανης του Κολλεγίου Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Δουζίνας, μιλάει στο tvxs.gr για τους περιορισμούς στη μετανάστευση, την ενίσχυση του brain drain, την άνοδο της ακροδεξιάς αλλά και τους λόγους πίσω από τις αυξανόμενες μετακινήσεις των πληθυσμών.

Κάγκελα, τείχη, σύνορα και περισσότεροι περιορισμοί παντού

Η μεγαλύτερη κρίση των ημερών μας - η προσφυγική - είναι ακόμη νωπή. Μια κρίση που κόστισε τη ζωή σε χιλιάδες κατατρεγμένους από τον πόλεμο και την ανισότητα ανθρώπους, ένα διαζύγιο μιας αυτοκρατορίας με την Ευρώπη και τη θυσία των δημοκρατικών αξιών στο βωμό της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και της ακροδεξιάς. Ωστόσο το πάθημα, δεν έγινε πολιτικό μάθημα ανθρωπιάς κι αλληλεγγύης. Κάγκελα, τείχη, σύνορα και όλο και περισσότερους περιορισμούς παντού βρίσκουν στο διάβα τους όσοι επιχειρούν το ταξίδι με βάρκα... την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή.

Μόλις πριν λίγες μέρες, η κυβέρνηση συνασπισμού της Γερμανίας κατέληξε σε συμφωνία για τη μεταρρύθμιση της μεταναστευτικής της πολιτικής. Σε μια Γερμανία που γερνά και δεν γεννά, οι εργοδότες αναζητούν ένα και πλέον εκατομμύριο εργαζομένους για να καλύψουν τις υπάρχουσες κενές θέσεις εργασίας στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ενώ η πολιτική ηγεσία ψάχνει λύσεις για τη σταθεροποίηση του ασφαλιστικού συστήματος. Την ίδια στιγμή το ακροδεξιό AfD ανδρώνεται και εδραιώνεται, καταγγέλλοντας με οξεία αντι-ισλαμική ρητορική την «εισβολή» ενός και πλέον εκατομμυρίου προσφύγων που βρίσκονται ήδη στη χώρα και ρίχνει κοινοβουλευτικά κάστρα που παραδοσιακά ανήκαν στους χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ και τους χριστιανοκοινωνιστές συμμάχους της. Ποια θα μπορούσε να είναι η συμβιβαστική λύση; Το άνοιγμα των συνόρων αλά καρτ. Μετανάστευση εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, που γνωρίζει τη γερμανική γλώσσα, που διαθέτει ήδη ένα κομπόδεμα - εγγύηση παραμονής στη χώρα και που έχει λιγότερες πιθανότητες να προέρχεται από τη νέα κοιτίδα προσφύγων και οικονομικών μεταναστών.

«Οι δυτικές ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες βρίσκονται σε μια αντίφαση», παρατηρεί ο κ. Δουζίνας. «Από τη μία πλευρά υπάρχει ένας φόβος για τους ξένους ιδίως όταν αυτοί είναι εμφανισιακά, πολιτισμικά ή θρησκευτικά διαφορετικοί. Φαινόμενο το οποίο ενδυναμώνεται πάντα όταν υπάρχουν ισχυρές πληθυσμιακές ροές. Από την άλλη πλευρά όμως, και κυρίως στην Ευρώπη, υπάρχει μια μεγάλη έλλειψη κι ανάγκη εργατικού δυναμικού που θα στηρίξει με τις εισφορές του τα ασφαλιστικά και προνοιακά συστήματα. Η αντίφαση έγκειται στο γεγονός ότι όσο έρχονται άνθρωποι που τους έχει ανάγκη η οικονομία για να λειτουργήσει, τόσο μεγαλώνει και η απόρριψη τους», σημειώνει.

«Η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη είναι μια εξέλιξη πολυπαραγοντική. Ένας παράγοντας ήταν προφανώς η οικονομική κρίση, την οποία εκμεταλλεύτηκαν οι ακροδεξιοί όχι με τάγματα σκίνχεντ να βγαίνουν στους δρόμους και να χτυπάνε μετανάστες, με ομοφοβία ή αντισημιτισμό, αλλά ως υποτιθέμενοι υποστηρικτές της Ευρώπης και των αξιών του Διαφωτισμού έναντι στο Ισλάμ. Πρόκειται για μια ψευδεπίγραφη υιοθεσία κάποιον υποτίθεται σοσιαλδημοκρατικών θέσεων για την προστασία του δυτικού πολιτισμού, μέσα σε μία λογική ότι βρισκόμαστε εν μέσω μιας σύγκρουσης πολιτισμών. Όταν λοιπόν αρχίζουν να έρχονται μετανάστες σε πληθυσμούς τραυματισμένους από την οικονομική κρίση, όπου υπάρχει μια υποχώρηση των αξιακών θεμελίων και μία μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον και αυτοί εμφυτεύονται σε περιοχές όπου δεν έχουν τις καλύτερες κοινωνικές παροχές, αυτό δημιουργεί τη λογική της ανασφάλειας και των περιορισμών», εξηγεί ο κ. Δουζίνας.

Δεν είναι η πρώτη φορά ούτε και η τελευταία

Αν και μπορεί να πει κανείς ότι εμάς, ως Έλληνες, δεν μας αφορά τι κάνει η Γερμανία, καθώς ως Ευρωπαίοι πολίτες έχουμε de jure το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μας αφορά de facto τόσο για το παρελθόν της ελληνικής μετανάστευσης όσο και για το παρόν της.

Κάποτε οικονομικοί μετανάστες ήταν οι Έλληνες. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος αλλά και ο Εμφύλιος που ακολούθησε άφησαν την Ελλάδα να αιμορραγεί. Φτώχεια, ανεργία και κοινωνική ανασφάλεια συνθέτουν το σκηνικό της δεκαετίας του ’50. Οι νέοι αρχίζουν να εγκαταλείπουν την ελληνική ύπαιθρο αναζητώντας μια καλύτερη μοίρα τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στο εξωτερικό. Ήταν τότε που η Γερμάνια, προσπαθώντας να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της ήττας της αλλά και θέλοντας να διορθώσει την εικόνα της κατοχικής δύναμης, άνοιξε τις πόρτες της στο Νότο.

Το 1960 υπογράφεται η ελληνογερμανική συμφωνία «Περί απασχολήσεως Ελλήνων εργατών στη Γερμανία». Αν και το 1958 η Γερμανία - μητρόπολη προτείνει την εγκατάσταση εργοστασίων στον ελληνικό χώρο με την υποχρέωση αυτά να απασχολούν αποκλειστικά Έλληνες, η Ελλάδα αποφασίζει να θυσιάσει την εκβιομηχάνιση της στο βωμό του συναλλάγματος, ξεπουλώντας το πλέον παραγωγικό εργατικό δυναμικό που διαθέτει. «Η μετανάστευση είναι ευλογία Θεού δια τον τόπο» θα δηλώσει τότε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Μητέρες που λίγα χρόνια πριν έκρυβαν τα παιδιά τους σε θάμνους για να τα προστατέψουν από τις βόμβες των Ναζί, τους δίνουν την ευχή τους για να φύγουν για τη Γερμανία. Και κάπως έτσι η μεγάλη έξοδος ξεκινά.

Περισσότεροι από 400.000 «τεμάχια» εργάτες παίρνουν τον δρόμο της ξενιτιάς. «Τεμάχια» τους χαρακτηρίζουν οι Γερμανοί εργοδότες, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις έρχονται αυτοπροσώπως να τους διαλέξουν. Στα κατά τόπους γραφεία Μεταναστεύσεως οι ουρές είναι ατελείωτες. Οι υποψήφιοι μετανάστες πουλούν ακόμη και την τελευταία κατσίκα τους για να κατεβούν στις μεγαλουπόλεις και να υπογράψουν ένα συμβόλαιο εργασίας με τις βιομηχανίες - κολοσσούς που θα καταστήσουν τη σύγχρονη Γερμανία οικονομική ηγέτιδα της Ευρώπης.

Τότε οι Γερμανοί γιατροί περνούν τους επίδοξους μετανάστες από ψιλό κόσκινο για να βεβαιωθούν ότι, αν και ανειδίκευτοι, θα είναι άφθαρτα γρανάζια στη γερμανική οικονομική μηχανή. Την ίδια στιγμή οι υπάλληλοι των Γραφείων Μετανάστευσης τους περνούν επίσης από ψιλό κόσκινο για να μην είναι αριστεροί. Φέρνοντας την αναλογία στο σήμερα, η οικονομία της γνώσης περνά από κόσκινο τα πτυχία και τις δεξιότητες των πληθυσμιακών ροών για να τους εντάξει στους κύκλους της. Στο μεταξύ αν δεν είναι και μουσουλμάνοι εξ Ανατολής και σύμφωνα με τα στερεότυπα επιρρεπείς στον εξτρεμισμό... παίρνουν έξτρα πόντους.

Η τραγωδία και η φάρσα του brain drain

Κατά τον Μαρξ η ιστορία επαναλαμβάνεται πρώτα ως τραγωδία και μετά ως φάρσα. Τραγωδία και φάρσα μαζί, η οικονομική κρίση έκανε την Ελλάδα να αιμορραγήσει ξανά, αυτή τη φορά όχι σε χέρια αλλά σε εγκεφάλους. Το brain drain, η φυγή δηλαδή επιστημόνων και εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού στο εξωτερικό ήταν ίσως και η πιο βαθιά πληγή που άφησε πίσω της αυτή η μεγάλη περιπέτεια. Πάνω από 500 χιλιάδες highly qualified Έλληνες μετανάστευσαν στο εξωτερικό κατά την οκταετία 2008-2016, με τις 100 χιλιάδες από αυτούς να έχουν μάλιστα προορισμό τη Γερμανία.

«Μια ευρωπαϊκή χώρα μπορεί να θεσπίσει κανόνες για τους πολίτες τρίτων χωρών εκτός ΕΕ, αλλά δεν μπορεί να θεσπίσει θεσμικά τυπικά κριτήρια και τυπικούς όρους και προϋποθέσεις για να μεταναστεύσει ένας Έλληνας στη Γερμανία ή ένας Ρουμάνος στη Γαλλία», λέει ο κ. Δουζίνας. «Υπάρχουν άτυποι τρόποι, όμως, με τους οποίους μπορεί μια ισχυρή χώρα που έχει ανάγκες για συγκεκριμένες θέσεις εργασίας να ασκήσει πολιτικές και να δημιουργήσει όλων των ειδών τα κίνητρα για να έρθουν κάποιες κατηγορίες μεταναστών σε αυτή κι όχι άλλες», σημειώνει.

«Η Γερμανία το έχει κάνει συστηματικά αυτό κυρίως με τους υψηλά εξειδικευμένους εργάτες, δημιουργώντας τέτοιες συνθήκες ιδιαίτερα την περίοδο της οικονομικής κρίσης», αναφέρει. «Η βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας της Γερμανίας στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε Ινδούς. Τεράστιοι αριθμοί νεαρών επιστημόνων της Ινδίας, έχουν φύγει από τη χώρα τους και πηγαίνουν στη Γερμανία και γίνονται οι προγραμματιστές της AEG. Στη Βρετανία το ίδιο συμβαίνει με τους γιατρούς και τις νοσοκόμες από την Αφρική που καταλήγουν σε κάποιο χωριό της Αγγλίας ή της Σκωτίας και ενώ βοηθάνε το εκεί σύστημα, η αναλογική ζημιά στο χωριό, στην πόλη και στην χώρα από την οποία έφυγαν είναι πολύ μεγαλύτερη», συμπληρώνει.

Τι σημαίνει αυτό; «Υπάρχει ένας προφανής κίνδυνος και για τα μικρά κράτη που ανήκουν στο σύστημα της ελεύθερης κίνησης των εργαζομένων . Ήδη ένας πολύ μεγάλος αριθμός Ελλήνων επιστημόνων - όπως γιατροί, μηχανικοί και προγραμματιστές - βρίσκονται στη Γερμανία, την Βρετανία καθώς και σε άλλες χώρες του Βορρά, ήδη πριν την κρίση. Εκεί έχεις το εξής πρόβλημα. Ως ελληνικό κράτος κι ως ελληνικός λαός έχουμε κάνει μια επένδυση στην παιδεία μας και αυτή την καρπώνονται άλλοι", εξηγεί ο κ Δουζίνας. Χαρακτηριστικό είναι ότι η μετανάστευση του έμψυχου πλούτου της χώρας μας την περίοδο 2008-20016 υπολογίζεται ότι κόστισε πάνω από 15 δισ. ευρώ, ποσό που προκύπτει από το σύνολο δαπανών κράτους και μεμονωμένων νοικοκυριών για εκπαιδευτικούς λόγους.

«Αν έχουμε μια τέτοια διαρροή επιστημόνων για τους οποίους έχουμε κάνει μια μεγάλη επένδυση, μοιραία θα έχουμε ελλείψεις στους κλάδους τους και ίσως να χρειαστεί να παίξουμε στη συνέχεια εμείς το ρόλο που παίζουν αυτές οι μεγάλες δυνάμεις προς φτωχότερες χώρες για να μπορέσουμε να καλύψουμε τις ανάγκες μας. Αυτό αναπαράγει την υπάρχουσα ανισότητα και εσωτερικά σε κάθε κράτος και πληθυσμό αλλά και στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας. Αυτός ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία εδώ και αιώνες, είναι μια λογική και άνιση και άδικη», υπογραμμίζει ο κ. Δουζίνας. «Γιατί εμείς μπορεί να φέρνουμε τους Μπαγκλαντεσιανούς στη Μανωλάδα να μαζεύουν τις φράουλες αλλά και οι Έλληνες πήγαν στη Γερμανία και το Βέλγιο ως γκασταρμπάιτερ», υπενθυμίζει με νόημα.

Γιατί οι άνθρωποι φεύγουν από τις χώρες τους

Φταίνε λοιπόν οι στρατιωτικές συρράξεις για τις μετακινήσεις πληθυσμών; Φταίνε οι οικονομικοί πόλεμοι;

Ο καθηγητής «Φιλοσοφίας του Δικαίου και Συνταγματικού Δικαίου» στο Κολλέγιο Birkbeck εξηγεί στο tvxs.gr: «Εδώ και 30 χρόνια βρισκόμαστε σε μία μακροχρόνια διαδικασία την οποία θα μπορούσε κανείς συνθηματικά να την ονομάσει ως την παρακμή της Δύσης. Η παρακμή αυτή σταδιακά φθίνει από το οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό οικοδόμημα με μεταφορά κεφαλαίου, πόρων αλλά και ισχύος, από το Βορρά προς το Νότο κι από τη Δύση προς την Ανατολή στο πλαίσιο μιας διόρθωσης". «Πρόκειται για αυτό που έγινε και με την αποικιοκρατία και τις αυτοκρατορίες», υπογραμμίζει. «Κατά την αποικιοκρατία, το γεγονός ότι η Δύση απέκτησε κοινωνικό κράτος κι έστω και περιορισμένα κοινωνικά οικονομικά δικαιώματα, έγινε με μεταφορά τεράστιας αξίας από τον τις αποικίες και τον τότε λεγόμενο τρίτο κόσμο προς τη Δύση», θα πει. «Αυτό λοιπόν έχει αρχίζει να αλλάζει για πάρα πολλούς λόγους», σημειώνει ο κ. Δουζίνας κι εξηγεί ότι ένας προφανής είναι ότι ενώ οι ΗΠΑ μέχρι τη δεκαετία του '60 ήταν ο μεγαλύτερος δανειστής στην παγκόσμια οικονομία και ο μεγαλύτερος παραγωγός, αυτή τη στιγμή δεν είναι πια. «Επομένως έχουμε αυτή την αλλαγή και κομμάτι της αλλαγής αυτής είναι οι συνεχείς πληθυσμιακές ροές από το Νότο προς τον Βορρά κι από την Ανατολή προς τη Δύση, οι οποίες είναι κομμάτι αυτής της παγκόσμια διόρθωσης, η οποία δεν θα διαρκέσει 5 ή 10 χρόνια αλλά πιθανόν 50, 60 ή και 80», θα πει.

Και συνεχίζει: «Οι πόλεμοι στη Συρία την υποσαχάρια Αφρική προφανώς δημιουργούν μία έντονη αύξηση των μετακινήσεων. Αλλά ακόμη και αν τερματιστούν οι πόλεμοι αυτοί και επέλθει ειρήνευση στη Συρία κι ανάλογα στην Αφρική, αυτό δεν θα σταματήσει τις ροές, διότι ακριβώς αποτελούν κομμάτι του τρόπου με τον οποίο εξισορροπείται η παγκόσμια κατανομή κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ισχύος». «Επομένως ότι μέτρα και να ληφθούν, είτε με τα point system, είτε με το να κάνουμε το λεγόμενο φρούριο Ευρώπη, είτε με το να χτίζουμε τείχη, αυτό δεν το διορθώνεις», τονίζει.

«Αυτό που χρειάζεται κι ενόψει των δημογραφικών προβλημάτων που υπάρχουν σε πάρα πολλά ευρωπαϊκά κράτη είναι μια πολύ πιο μακρόχρονη αντίληψη για την παγκόσμια οργάνωση του πολιτικού και οικονομικού συστήματος, που κατά πάσα πιθανότητα θα έχει μέσα του την ιδέα της σταθεροποίησης ή και πιθανόν της υποτίμησης του βιοτικού επιπέδου των παλιών λαών της αναπτυγμένης Δύσης. Αυτό που συνέβη σε εμάς δηλαδή με αυτόν τον άγριο τρόπο κατά την κρίση, μπορεί να το δει κανείς και σαν ένα πείραμα του τι συμβαίνει και τι μπορεί να συμβεί. Ότι δηλαδή, εκτός αν δεν έχουμε τεράστιες διεθνείς ανακατατάξεις θα συνεχίσει μια διαδικασία, κομμάτι της οποίας είναι η μείωση, σταδιακή ή πιο γρήγορη και βίαια, όπως έγινε στην Ελλάδα του βιοτικού επιπέδου των παλιών δυτικών λαών», θα σημειώσει ο κ. Δουζίνας και θα καταλήξει λέγοντας πως χρειάζεται «ένα νέο όραμα».

πηγη:tvxs.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου