Στις 12 Σεπτέμβρη το κουδούνι χτύπησε στα ελληνικά σχολεία και παρά τα δεδομένα προβλήματα οι τάξεις γέμισαν παιδιά. Το κουδούνι όμως δεν… κάλεσε στις τάξεις τα προσφυγόπουλα, τουλάχιστον όχι τα περισσότερα. Φέτος με την αρχή της σχολικής χρονιάς μόνο τα προσφυγόπουλα που διαμένουν σε διαμερίσματα και δομές φιλοξενίας εντός του αστικού ιστού είχαν τη δυνατότητα να γραφτούν στο σχολείο κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς και να συνεχίσουν κανονικά. Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τα ζητήματα που αφορούν συνολικά το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Τα πράγματα για τα παιδιά που διαβιούν στα κέντρα υποδοχής ανά την χώρα τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Κι όλα αυτά ενώ ήδη μετράμε ένα μήνα από την έναρξη της σχολικής χρονιάς. 

Μόλις στις 8 Οκτωβρίου δημοσιεύτηκε το ΦΕΚ που καθορίζει τα 304 γυμνάσια και λύκεια της χώρας στα οποία θα λειτουργήσουν τάξεις υποδοχής εκπαίδευσης προσφυγόπουλων για το σχολικό έτος 2019 - 2020. Ωστόσο, οι τάξεις υποδοχής στα γυμνάσια και τα λύκεια της χώρας δεν λειτουργούν. Όπως εξηγεί στο tvxs.gr, ο κ. Νεκτάριος Κορδής, αιρετό τακτικό μέλος του Κεντρικού Υπηρεσιακού Συμβουλίου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, «οι τάξεις υποδοχής δεν λειτουργούν μέχρι σήμερα. Ορίστηκαν οι μονάδες της δευτεροβάθμιας όπου θα λειτουργήσουν τάξεις υποδοχής κι αυτό είναι σημαντικό βήμα. Το επόμενο βήμα όμως είναι να γίνουν οι προσλήψεις των συναδέλφων που θα στελεχώσουν τις τάξεις υποδοχής. Εκτιμώ ότι αυτό δεν θα γίνει πριν από τα τέλη Οκτώβρη. Έχουμε αναδείξει το θέμα από τις αρχές Σεπτέμβρη αλλά δεν έχει κινηθεί τίποτα. Είναι τεράστιο το ζήτημα της προσφυγικής εκπαίδευσης». 

 

Επιπλέον, το ΦΕΚ που αφορά τις ΔΥΕΠ (Δομές Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων) που λειτουργούν ως απογευματινά τμήματα για τα παιδιά που βρίσκονται στα κέντρα υποδοχής εκδόθηκε 1η Οκτώβρη και αφού είχαν προηγηθεί η διαμαρτυρίες τόσο των σχετικών με το προσφυγικό φορέων, όσο και πρωτοβουλιών εκπαιδευτικών. Η σχετική απόφαση ήταν το βασικό πρόβλημα για την έναρξη αυτών των δομών, ωστόσο, δεν είναι το μοναδικό. 

Όπως εξηγεί στο tvxs.gr, η κ. Ξένια Πασσά, από τον τομέα Προστασίας της Ύπατης Αρμοστείας, «η απαραίτητη υπουργική απόφαση για να μπορέσουν να οργανωθούν αυτές οι δομές δημοσιεύτηκε 1η Οκτωβρίου, οπότε υπάρχει καθυστέρηση. Περιμένουμε να δούμε πότε θα γίνει η υλοποίηση και πως θα αναπτυχθούν όλες αυτές οι ΔΥΕΠ στη χώρα. Η απόφαση ήταν το πρώτο μεγάλο κενό που υπήρχε». 

«Ένα άλλο κομμάτι είναι η στελέχωση με καθηγητές αλλά και η μεταφορά των παιδιών στα σχολεία. Είχαμε πέρσι τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, αλλά φέτος είναι με ένα ερωτηματικό αν θα μπορέσει και σε ποιο βαθμό να βοηθήσει. Από την άλλη πλευρά, το υπουργείο συνεργάζεται με τις περιφέρειες για τη μετακίνηση των μαθητών στα σχολεία. Αυτό σε κάποιες περιφέρειες γίνεται και σε άλλες όχι. Επομένως ένα ζήτημα είναι να ανοίξουν οι ΔΥΕΠ κι ένα δεύτερο να εξασφαλιστεί η μεταφορά των παιδιών». 

Το σχολείο είναι ένα ασφαλές καταφύγιο για τα παιδιά αυτά

 

Η εκπαίδευση των προσφυγόπουλων πέρα από ένα θεμελιώδες δικαίωμα όλων των παιδιών είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα προσφυγόπουλα και για την ψυχική τους υγεία, καθώς πρόκειται για παιδιά που έχουν βιώσει τραγικά δύσκολες και βίαιες καταστάσεις. Η επαφή τους με τα άλλα παιδιά και λίγες δημιουργικές ώρες μέσα σε μια σχολική τάξη μπορεί να αποτελέσει για τα παιδιά αυτά ένα ασφαλές καταφύγιο. 

«Έχω δει με τα μάτια μου τα παιδιά έστω κι αυτές τις λίγες ώρες να βρίσκουν έναν χώρο ασφαλή και οικείο στον οποίο μπορούν να μάθουν αλλά και να εκφραστούν. Επιμένω στο δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση. Κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Είναι απίστευτα σημαντικό όλα τα παιδιά να βρίσκονται σε σχολικό περιβάλλον. Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τέτοια βία στη χώρα τους, στο ταξίδι και στη χώρα μας με τις άθλιες συνθήκες που υπάρχουν, αντιμετωπίζουν ζητήματα ψυχικής υγείας. Τα παιδιά αυτά πρέπει να βρεθούν το συντομότερο σε ένα ασφαλές περιβάλλον», σημειώνει η κ. Πασσά. 

Τα περισσότερα παιδιά εκτός σχολείων

Όσο σημαντικό είναι το ζήτημα της εκπαίδευσης για τα προσφυγόπουλα άλλα τόσα είναι και τα προβλήματα που τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν στο δρόμο για το σχολείο. Το βασικό πρόβλημα αντιμετωπίζεται στα κέντρα υποδοχής και κυρίως στα νησιά, όπου πάνω από το 75% των παιδιών δεν πάνε στο σχολείο.  

 
 

 

Αναφορικά με τα κέντρα υποδοχής που βρίσκονται κοντά στον αστικό ιστό, τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να εντάσσονται στα πρωινά τμήματα των σχολείων. Πρόκειται για παιδιά που ξεκίνησαν στις ΔΥΕΠ και κατόπιν μπήκαν στο κανονικό πρόγραμμα. Μια τέτοια περίπτωση ήταν ο Ελεώνας, ωστόσο, φέτος έχει τραβηχτεί χειρόφρενο στα λεωφορεία που μετακινούσαν τα παιδιά στα σχολεία. Επιπλέον, στο σύνολο των σχολείων είχαν εγκριθεί ελάχιστα τμήματα υποδοχής με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι ανάγκες. Επιπλέον, δημιουργήθηκε ζήτημα για τα παιδιά των προσφύγων που διέμεναν στις καταλήψεις που εκκενώθηκαν. Σύμφωνα με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους πρόσφυγες, κάποια από τα παιδιά αυτά είχαν ήδη ξεκινήσει να πηγαίνουν σε σχολεία της περιοχής και απομακρύνθηκαν βίαια από το σχολικό περιβάλλον. 

Το μεγάλο κενό είναι στα νησιά όπου οι ΔΥΕΠ δεν έχουν λειτουργήσει ακόμη. Εκεί ελάχιστα παιδιά πηγαίνουν σχολείο κι αυτά είναι παιδιά που είτε φιλοξενούνται σε άλλες δομές και διαμερίσματα ή πρόκειται για παιδιά οικογενειών που έχουν βρει μόνες τους κάποιο σπίτι. «Τα περισσότερα παιδιά είναι εκτός. Γιατί δεν έχουμε τις ΔΥΕΠ ακόμη. Έτσι προχωράμε με προγράμματα μη τυπικής εκπαίδευσης, ώστε να μπορούν τα παιδιά να έχουν μια επαφή, να μπουν σε μια κανονικότητα - κάτι που έχει απίστευτη σημασία για την ψυχική τους υγεία - να προετοιμαστούν για το σχολείο και όταν μπορέσουν να εγγραφούν», εξηγεί η κ. Πασσά. 

Υπογραμμίζει και το ζήτημα των νηπιαγωγείων που μέχρι πέρσι λειτουργούσαν μέσα στα κέντρα υποδοχής. Φέτος δεν λειτούργησαν από την αρχή της χρονιάς γιατί συνδέονται με τις ΔΥΕΠ. «Θα πρέπει να ανοίξουν τώρα αφού εκδόθηκε η απόφαση και περιμένουμε να ανοίξουν το συντομότερο. Και πάλι βέβαια η δυναμικότητα είναι μικρή, αν σκεφτείτε ότι τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης είναι υπερφορτωμένα. Στην Μόρια έχουμε πενταπλάσιο πληθυσμό από τη δυναμικότητα και στη Σάμο οκταπλάσιο». Συγκεκριμένα για τη Μόρια, η κ. Πασσά περιγράφει μια πολύ άσχημη κατάσταση. «Τη Μόρια δεν την έχει αγγίξει το υπουργείο παιδείας όλα αυτά τα χρόνια. Παιδιά που είναι στη Μόρια δεν έχουν πάει ποτέ σε κανονικό σχολείο μέχρι σήμερα. Έχουν γίνει ΔΥΕΠ για το Καρά Τεπέ και τα κέντρα υποδοχής στα άλλα νησιά αλλά στη Μόρια τίποτα». 

Ζήτημα δημιουργείται και με τα μεγαλύτερα παιδιά. «Εκεί υπάρχουν μεγαλύτερες δυσκολίες. Πέρσι δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά τάξεις υποδοχής. Ένα ζητούμενο είναι να έχουμε και ταχύρρυθμα της ελληνικής γλώσσας. Η εγγραφή είναι ένα ζητούμενο αλλά κατόπιν έχουμε κι ένα εξίσου σημαντικό. Το κατά πόσον τα παιδιά αυτά μπορούν να συνεχίσουν και να πετύχουν. Για τους έφηβους υπάρχει ως ένα βαθμό πρόσβαση στα επαγγελματικά λύκεια, περίπου 1800 παιδιά, αλλά δεν γίνονται μαθήματα ελληνικής γλώσσας σε ενήλικες. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στην επικοινωνία των γονιών με το σχολείο. Και επιπλέον υπάρχει το ζήτημα της πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση γι’ αυτούς που ήταν ήδη στο Πανεπιστήμιο στη χώρα τους». 

Ο διαχωρισμός σε πρόσφυγες και μη και το ΑΜΚΑ

Δυο επιπλέον ζητήματα δημιουργούν προσκόμματα στην εγγραφή των προσφυγόπουλων στα σχολεία. Το πρώτο αφορά το καθεστώς του πρόσφυγα. Σύμφωνα με την κ. Πασσά, «στην Ελλάδα το δικαίωμα στην εκπαίδευση προβλέπεται για όλα τα παιδιά ακόμη και γι’ αυτά που οι γονείς τους δεν έχουν ολοκληρώσει τις διαδικασίες με τα νομιμοποιητικά έγγραφα. Στην πράξη όμως η αλήθεια είναι ότι οι διαδικασίες κινούνται πιο εύκολα για τους ανθρώπους που έχουν τουλάχιστον το δελτίο αιτούντος άσυλο και φυσικά για όσους έχουν αναγνωριστεί. Παρόλα αυτά υπάρχουν περιπτώσεις παιδιά - κι αυτό το υποστηρίζουν πολύ οι συνάδελφοι στο πεδίο - που έχουν μόνο το υπηρεσιακό σημείωμα - εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μια συνέντευξη για παροχή ασύλου μπορεί να γίνει μετά από ένα χρόνο - και εγγράφονται με αυτό στα σχολεία». 

Το δεύτερο ζήτημα είναι αυτό που έχει προκύψει με το ΑΜΚΑ το οποίο με απόφαση της κυβέρνησης ΝΔ δίνεται μόνο στους αναγνωρισμένους πρόσφυγες και όχι στους αιτούντες άσυλο, όπως ίσχυε. Πέρα από το ζήτημα της ιατροφαρμακευτικής κάλυψης και επομένως ζήτημα ζωής που προκύπτει για τους χιλιάδες συνανθρώπους μας επηρεάζει και το ζήτημα της εκπαίδευσης αφού για να μπουν στα σχολεία πρέπει να γίνουν οι απαραίτητοι εμβολιασμοί. «Είναι σίγουρα ένα από τα εμπόδια. Ένα ζήτημα που το έχουμε θέσει στις αρχές γιατί ο εμβολιασμός είναι κρίσιμος, όπως και η πρόσβαση στην υγεία ανεξάρτητα από το ζήτημα του σχολείου. Ωστόσο, στο εκπαιδευτικό αποτελεί ένα επιπλέον εμπόδιο. Εμβολιασμοί βέβαια γίνονται σε πολλά παιδιά χωρίς ΑΜΚΑ. Στο στεγαστικό πρόγραμμα το δικό μας κι επίσης από άλλους φορείς, όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ή ο Ερυθρός Σταυρός». 
https://tvxs.gr