Για άλλο ένα καλοκαίρι, μεγάλες πυρκαγιές κατέκαψαν τον ελλαδικό χώρο, συνεχίζοντας έτσι μια μακρά περίοδο «κρίσεων» που τελικά καταλήγουν στην υποβάθμιση των ζωών μας. Οι «κρίσεις» είναι συνεχείς, μακροχρόνιες και αλληλοτροφοδοτούμενες. Κρίση χρέους, χρηματοπιστωτική, οικονομική, ενεργειακή, κλιματική, περιβαλλοντική, υγειονομική και πολέμου· δημιουργούν ένα μακροχρόνιο γαϊτανάκι υποβάθμισης της καθημερινότητας μεγάλου μέρους του κοινωνικού συνόλου και έχει εντυπωθεί σε μεγάλη μερίδα του κοινωνικού σώματος ως «κανονικότητα». Αυτή η διάρκεια και η αμεσότητα των «κρίσεων» στις ζωές των ανθρώπων φαίνεται πως δημιουργεί μια παράδοξη απόσταση και περίσπαση, λες και «έτσι είναι η ζωή». Οι εξουσιαζόμενοι παρακολουθούν την μια «κρίση» να διαδέχεται την άλλη σαν να μην τους αφορά και να μην τους αγγίζει. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι οι πραγματικοί αποδέκτες όλων των παραπάνω.
Πέραν όλων των «κρίσεων» που δημιουργεί η εξουσία και αφορούν τις ζωές μας, δεν συνηθίζεται στη συνείδησή μας κάθε χρόνο να κατακαίγονται τα βουνά και τα δάση. Οι κάτοικοι περιοχών που κατακαίγονται για μέρες βιώνουν μια συνθήκη πολέμου, που οι επιπτώσεις του δεν θα σταματήσουν με το σβήσιμο της φωτιάς, αλλά θα υπάρχουν σε βάθος χρόνων. Ο θάνατος και η βίαιη φυγή χιλιάδων ζώων από το δάσος, ο μαρτυρικός θάνατος εγκλωβισμένων και αιχμαλωτισμένων οικόσιτων ζώων υπογραμμίζουν την τραγικότητα μιας περιοχής που αλλάζει άρδην προς το χειρότερο. Δεν γίνεται να συνηθίσουμε να υποβαθμίζεται χρόνο με τον χρόνο η καθημερινότητά μας και η ζωή μας. Το άλλοτε «Αττικό κλίμα» φαίνεται πως γίνεται απλά μια βιβλιογραφική αναφορά, αφού μόνο τα τελευταία 7 χρόνια έχει καεί το 25% από την συνολική επιφάνειας της Περιφέρειας της Αττικής (χωρίς να υπολογίζεται το λεκανοπέδιο, τα νησιά και η Τροιζηνία) και το 33% των δασών της. Το φυσικό περιβάλλον της βόρειας Εύβοιας άλλαξε άρδην μετά την ολοκληρωτική καταστροφή του 2021, το δάσος της Δαδιάς εξαφανίστηκε από προσώπου γης και η αναγέννησή του θα πάρει 100-150 χρόνια, η μισή Ρόδος κάηκε, η Κέρκυρα υπέστη σοβαρές καταστροφές στο φυσικό της περιβάλλον και.. και… και αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τις μεγάλες πυρκαγιές του 2007, αλλά και πριν το 2000, τότε αντιλαμβανόμαστε πως υπάρχουν γενιές που είδαν τα μέρη που μεγάλωσαν και έζησαν μεγάλες ή μικρές στιγμές, να καταστρέφονται και υπάρχει και η γενιά που όλα αυτά θα τα βλέπει μόνο μέσα από φωτογραφίες και αφηγήσεις, μεγαλώνοντας σ’ ένα υποβαθμισμένο περιβάλλον με χαμηλής ποιότητας αέρα, με αλλαγές στις κλιματολογικές συνθήκες κάθε καμένης περιοχής και με ζωή μέσα σ’ ένα τεχνητά κατάλληλο κλίμα εσωτερικών χώρων, με θερμά καλοκαίρια και έντονους χειμώνες.
Ο ανθρωπογενής παράγοντας των πυρκαγιών
Οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα σύνθετο και πολύπλοκο ζήτημα και δεν μπορούμε να τις δούμε με μονομέρεια. Οι δασικές πυρκαγιές συνδέονται με την σχέση του ανθρώπου με την φύση και με τις προτεραιότητές του σ’ αυτό που ο εξουσιαζόμενος άνθρωπος εννοεί ανάγκες και γενικά ζωή. Αυτό που θέλουμε να πούμε είναι, ότι όσο ο άνθρωπος δραστηριοποιούταν στην ύπαιθρο, στο βουνό και στο δάσος, δεν είχε την εποπτεία ενός ξένου προς αυτόν οργανισμού, αλλά επόπτευε ασυναίσθητα ή και συνειδητά, ένα κομμάτι απ’ το σώμα και την συνείδησή του. Αλλάζοντας τις συνήθειες του και απομακρυνόμενος απ’ το φυσικό περιβάλλον, ο βουτηγμένος στην κρατική διαχείριση άνθρωπος, ανάθεσε την εποπτεία του δάσους στο κράτος. Το δάσος και το φυσικό περιβάλλον εν γένει, σταδιακά μετατράπηκε από σώμα του ανθρώπου σε ένα φολκλόρ ρούχο που το φοράει ανά περίσταση. Σε αντίθεση με τους εξουσιαζόμενους, το κράτος και η Τάξη κάθε κράτους γνωρίζουν τι θέλουν απ’ το φυσικό περιβάλλον και το δάσος και δεν τα θεωρούν καθόλου φολκλόρ! Το τι θέλουν οι εξουσιαστές από το φυσικό περιβάλλον είναι προφανές: ενέργεια, τουριστική εκμετάλλευση, επενδύσεις, πρώτες ύλες κ.ά. και όλα αυτά μπορεί να τα επιτύχουν άλλοτε με πυρκαγιές και άλλοτε χωρίς. Ο πολιτισμός έχει εφεύρει τον όρο της «προστασίας της φύσης» και το κράτος έχει αναλάβει την εφαρμογή του. Όσο η εξουσία θα δυναμώνει τόσο θα μας λένε περισσότερα για την προστασία της φύσης, όσο θα απομακρυνόμαστε από το φυσικό περιβάλλον τόσο το κράτος θα εμφανίζεται ως προστάτης του, εξυπηρετώντας τελικά τα δικά του συμφέροντα. Σαν κάποιος βοσκός να αφήσει ένα λύκο να φυλάξει τα πρόβατά του.
Η ανθρωπογενής δραστηριότητα, ενώ στο παρελθόν δεν ήταν ανταγωνιστική προς το δάσος, πλέον είναι λανθάνουσα και εχθρική. Τα καλώδια της ΔΕΗ με τους πυλώνες τους, για παράδειγμα, αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα εκδήλωσης πυρκαγιάς· επίσης, ένα ελάχιστο ποσοστό πυρκαγιών ξεκινούν από αμέλεια, ενώ εμπρηστές οι οποίοι είναι εντεταλμένοι από οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα δεν έχουν καταγραφεί, παρά μόνο άτομα που δηλώνουν πως τους αρέσει να βλέπουν την φωτιά και την κινητοποίηση των πυροσβεστικών δυνάμεων, αλλά και αυτοί είναι ελάχιστοι σε σχέση με τον αριθμό των πυρκαγιών. Έτσι, λοιπόν, πολλές πυρκαγιές δεν δείχνουν να μπορούν να εξηγηθούν απλά και μόνο από την εξυπηρέτηση πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, τουλάχιστον σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το γιατί, λοιπόν, ένα δάσος αρπάζει φωτιά, δεν μπορεί να περιοριστεί στην εξήγηση που καλύπτει το πεδίο της κλιματικής αλλαγής, αλλά ούτε γενικά και αόριστα σε εμπρηστές (επενδυτικοί ή μη) και ούτε σε φυσικές διαδικασίες (αυτανάφλεξη, κεραυνοί). Για το λόγο αυτό, δεν μπορούμε να δείξουμε ως αιτία των πυρκαγιών την εγκατάσταση ανεμογεννητριών. Εάν αυτό συνέβαινε θα είμασταν στην ευχάριστη θέση να αντιμετωπίσουμε ένα κράτος που μόνο με φωτιά θα μπορούσε να ολοκληρώσει κάποια από τα σχέδιά του, άρα θα ήταν ένας αδύνατος εξουσιαστικός οργανισμός. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν συμβαίνει και όλοι μας έχουμε δει να τοποθετούνται ανεμογεννήτριες σε παρθένα μέρη, απλά και μόνο με το γράμμα του νόμου.
Οι εξουσιαστικές ταμπελοποιήσεις πιο πολύ ανεβάζουν τις τιμές του προϊόντος Φύση παρά προστατεύουν την Φύση
Ακόμα και οι ταμπελοποιήσεις, όπως «Natura 2000, Εθνικός Δρυμός, Εθνικό Πάρκο» κ.λπ. δεν λένε απολύτως τίποτα και μπορούν νομοθετικά να αλλάξουν οι όροι τους για το «κοινωνικό συμφέρον» ή το «εθνικό συμφέρον», όπως επίσης και να καούν. Η Κομισιόν στην ιστοσελίδα της, όλα τα παραπάνω τα λέει με πιο «ευγενικό» τρόπο:«[…]Ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως περιοχής Natura 2000 δεν σημαίνει συνεπώς ότι πρέπει να διακοπούν όλες οι οικονομικές δραστηριότητες[…] Επομένως, η προσέγγιση δεν είναι ενιαία. Όλα εξαρτώνται από τις ειδικές περιβαλλοντικές, καθώς και κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες κάθε περιοχής, καθώς και από τις συγκεκριμένες οικολογικές απαιτήσεις των ειδών και των οικοτόπων που φιλοξενούν. Αυτό είναι κάτι που κρίνεται κατά περίπτωση».[1]Στο «κατά περίπτωση» βάλτε «κοινωνικό και εθνικό συμφέρον», βάλτε ανάγκη για επενδύσεις και πράσινη ενέργεια και… και… Έτσι, λοιπόν, φτάνουμε σε αποτελέσματα και περιπτώσεις όπου «στην Ήπειρο σε περιοχές Natura τρυπάνε για υδρογονάνθρακες. Το δάσος στις Σκουριές ήταν η συνέχεια δάσους Natura. Έκταση του Costa Navarino είναι χαρακτηρισμένη Natura και τόσα πολλά άλλα παραδείγματα. Οι ταμπέλες είναι κρατικές και έτσι όπως στήνονται τόσο εύκολα αποκαθηλώνονται. Το αν μια περιοχή είναι χαρακτηρισμένη Natura, δεν λέει απολύτως τίποτα, καθώς «κράτος κερνάει κράτος πίνει». Το φυσικό περιβάλλον οφείλουμε να το βλέπουμε ενιαίο. Οι χαρακτηρισμοί και οι ταμπέλες είναι δοτοί απ’ το κράτος και τις εκάστοτε εξουσίες και αφαιρούνται ή παραβλέπονται όταν θα το απαιτήσουν οι συνθήκες».[2]
Η μη κατάσβεση από το κράτος
Ένα άλλο ζήτημα που συνδέεται άμεσα με τις δασικές πυρκαγιές είναι η αντιμετώπιση τους, γεγονός που συνδέεται άμεσα με τα παραπάνω, δηλαδή με την σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον και το δάσος. Όπου μεγαλύτερη η σύνδεση, τόσο πιο άμεση και αποτελεσματική η επέμβαση… Το γιατί δεν σβήνουν οι φωτιές, δεν μπορεί να απαντηθεί πλήρως με την απάντηση της κλιματικής αλλαγής και μόνο και αυτό είναι ένα ερώτημα που μπορεί να απαντηθεί μόνο σε βάθος χρόνου, όταν σιγά σιγά επάνω στην καταστροφή αρχίζει να εμφανίζεται η διαχείριση του κράτους. Πέραν τούτου, όμως και μιλώντας με όρους κρατικής διαχείρισης, όσο απεχθείς είναι οι εκάστοτε κρατικοί διαχειριστές, από την κυβέρνηση Σημίτη του 1998 που κατήργησε την δασοπυρόσβεση από τις δασικές υπηρεσίες, μέχρι την κυβέρνηση Μητσοτάκη που οι φωτιές σβήνουν μόνες τους στην θάλασσα και ξερόχορτα καταφέρνουν να κάψουν ολόκληρα χωριά που έχουν εκκενωθεί μετά από απειλές από μπάτσους, άλλο τόσο απεχθείς είναι και οι αντιπολιτευτικές φωνές περί κυβερνητικών και εν τέλει κρατικών ανεπαρκειών στην δασοπυρόσβεση, που σβήνουν ελεγχόμενα μέσα σε αντιπολιτευτικά πλαίσια. Τα τελευταία χρόνια, η ανικανότητα και η απροθυμία του κράτους να σβήσει πυρκαγιές προσπαθεί να παραβλεφθεί και να δικαιολογηθεί από την κλιματική αλλαγή. Τα ίδια παρατηρήσαμε τα τελευταία χρόνια και σε άλλα κράτη, ο Καναδάς καίγεται απ’ τον Μάρτιο, η νότια Ιταλία κατακάηκε για μέρες, το ίδιο και η Πορτογαλία, η Χαβάη κάηκε, η Σιβηρία καιγόταν για εβδομάδες, ο Αμαζόνιος και η Καλιφόρνια το ίδιο. Φαίνεται πως τα κράτη έχουν ίδια αντιμετώπιση στις πυρκαγιές: Να σβήνουν μόνες τους όταν έχουν κατακάψει τα πάντα και μετά να ξεκινάει η… διαχείριση των καμένων. Ένα αξιοσημείωτο γεγονός, είναι πως και το περσινό καλοκαίρι το δάσος της Δαδιάς καιγόταν για περίπου 28 μέρες αποτεφρώνοντας περίπου 46.000 στρέμματα, ενώ η σφοδρότητα της φετινής φωτιάς έχει κάψει μέχρι την 01/09, δηλαδή σε 14 ημέρες φωτιάς, περίπου 900.000 στρέμματα και ήδη έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη φωτιά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς όμως οι εταίροι να προσφέρουν ουσιαστική πυροσβεστική συνδρομή, συνεχίζοντας την καινούργια «παράδοση» ελλειμματικής ως και μη κατάσβεσης. «Εάν υπήρχε περίπτωση το κράτος να ενδιαφερόταν για το φυσικό περιβάλλον, θα είχε ως πρωτεύον μέλημα να προμηθεύεται τεχνικό υλικό, θα προσπαθούσε να εξοπλιστεί με πυροσβεστικά αεροπλάνα και πυροσβεστικά οχήματα και όχι με υποβρύχια και πολεμικά αεροπλάνα, θα προσελάμβανε δασοπυροσβέστες και όχι μπάτσους και θα έδινε κίνητρα σε ανθρώπους να ζήσουν στην ύπαιθρο, να ασχοληθούν με το δάσος και έτσι να το εποπτεύουν καλύτερα. Θα είχε καταργήσει τις χωματερές που ξεκινούν πολλές πυρκαγιές»[3], θα είχε βρει λύση με τους πυλώνες της ΔΕΗ μέσα στα δάση… θα… θα… αλλά το κράτος και οι εκάστοτε διαχειριστικές εξουσίες θα συνεχίζουν να αφήνουν να καίγονται τα βουνά, τα δάση, οι άνθρωποι και τα ζώα, για να εφαρμόσουν επιδιώξεις και σχεδιασμούς που είναι εξ ολοκλήρου ανταγωνιστικοί προς τη φύση και στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο. Ας μην απορήσουμε αν η συζήτηση για τα εύφλεκτα πεύκα και τις συνεχείς αναδασώσεις με πεύκα οδηγήσει στο άλλο άκρο, στην γενετική μηχανική και έτσι να φυτεύονται γενετικά τροποποιημένα δέντρα που θέλουν ελάχιστο νερό και δεν καίγονται και ίσως να μεγαλώνουν και γρήγορα και ίσως να προσφέρουν καλύτερης ποιότητας ξύλο ή ό,τι άλλο παράγωγο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με οικονομικό όφελος. Ήδη στην Τζόρτζια της Αμερικής μια εταιρεία βιοτεχνολογίας άρχισε να φυτεύει γενετικά τροποποιημένες λεύκες, οι οποίες εξαιτίας του «βελτιωμένου» συστήματος φωτοσύνθεσης θα μεγαλώνουν πιο γρήγορα.[4] Στην όποια «καταστροφή» και «κρίση» η εξουσία είναι ήδη ένα βήμα μπροστά και έχει σχεδιάσει το μέλλον στα μέτρα της, ενώ μερίδα των εξουσιαζόμενων μιλάνε ακόμα για «συνωμοσιολογίες».
Ο κοινωνικός αυτοματισμός στον Έβρο
Όπως σχεδόν σε όλες τις «κρίσεις», έτσι και στην περίπτωση μιας μεγάλης πυρκαγιάς είναι πάρα πολλοί οι χρήσιμοι ηλίθιοι της εξουσίας (φασίστες, φασιστοειδή, μισάνθρωποι κ.λπ.) που ψάχνουν αποδιοπομπαίους τράγους. Επειδή το δάσος της Δαδιάς αποτελεί πέρασμα μεταναστών που έρχονται από την Τουρκία προς τα βουνά της Ροδόπης, οργανώθηκαν πογκρόμ «μεταναστοκυνηγών» οι οποίοι ξυλοκοπούν και φυλακίζουν μετανάστες που βρίσκονται στο δάσος, ως υπαίτιους για την μεγάλη πυρκαγιά. Μάλιστα, σε δημόσιες ανοιχτές μαζώξεις τους, οι αρχηγοί των φασιστών – «μεταναστοκυνηγών» έδιναν συμβουλές στους παρευρισκόμενους για το ότι πρέπει να δράσουν χωρίς όπλα και μαχαίρια και ότι δεν πρέπει να σκοτώσουν γιατί… δεν τους αφήνουν! Το «όχι όπλα, όχι μαχαίρια, δεν μας αφήνουν» και το «ούτε να σκοτώσουμε», έχει από πίσω του ένα συνηθισμένο παρελθόν τέτοιων πράξεων. Μαζί με την φωτιά θεριεύει και η αγριότητα. Χαρακτηριστικά, δεν διστάζουν τα «κατορθώματά» τους με συλληφθέντες και χτυπημένους μετανάστες να τα αναρτούν στα social media με χαρακτηρισμούς «έχω φορτώσει 25 κομμάτια» και «άλλους 4 επενδυτές έχω εδώ». Μάλιστα, ο ένας «μεταναστοκυνηγός» είναι μετανάστης από την Αλβανία, υπενθυμίζοντας πως ο φασισμός δεν έχει πατρίδα και πως δεν υπάρχουν επαναστατικά υποκείμενα πίσω από τις ιδιότητες του μετανάστη, του πρόσφυγα, του εργάτη, του εργαζόμενου κ.λπ. Το γεγονός, πως οι μετανάστες ανάβουν φωτιές μέσα στο δάσος για την βραχύβια παραμονή τους εκεί, δεν αποδεικνύει την συσχέτισή τους με την τόσο τεράστια ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη το δάσος της Δαδιάς, δεν δικαιολογεί την τεράστια εξάπλωσή της και τελικά δεν μπορεί να δικαιολογήσει την μη κατάσβεσή της από το κράτος.
Δεν πρέπει να περιμένουμε τίποτα από το κράτος
Όποιος έχει βρεθεί σε πεδίο δασικών πυρκαγιών ξέρει πως η φωτιά τον βγάζει από την ασφάλεια των ορίων του, δημιουργώντας ένα τεράστιο ανακάτωμα ανθρώπων, ζώων και συναισθημάτων. Τα πάντα λειτουργούν στο κόκκινο. Εκεί μπορεί κάποιος να βρεθεί και με μπάτσους. Οι συνθήκες είναι τεντωμένες. Αυτό δεν σημαίνει πως εκείνη την στιγμή αυτός είναι ίδιος με το μπάτσο. Δεν θα γίνει ίδιος γιατί ο ένας είναι εκεί γιατί τον έστειλε το κράτος και ο άλλος γιατί τον έστειλε η καρδιά του. Ίσως σ’ έναν αγωνιζόμενο και εξουσιαζόμενο άνθρωπο να αποτελεί μια «αμήχανη» στιγμή, αλλά είπαμε πως η φωτιά καίει τα όρια και μας γυμνώνει και εκεί, το να είσαι δίπλα με κάποιον φρουρό του κράτους, δεν σημαίνει πως το άτομο δεν έχει ιδανικά, αλλά, αντίθετα, μπορεί να τα προβάλει κατευθείαν από την καρδιά του, χωρίς φτιασίδι και χωρίς όριο. Γι’ αυτό όταν οι μπάτσοι θα είναι εκεί με εντολές σ’ αυτό το πλαίσιο των μη ορίων, ο καθένας μας οφείλει να ακούσει την καρδιά του και να πράξει με βάση αυτή και μαζί με άλλους ανθρώπους που μοιράζονται τα ίδια ιδανικά να πράξουν αυτό που οι ίδιοι θεωρούν σωστό, αγνοώντας τις όποιες κρατικές εντολές.
Είναι, λοιπόν, προφανές πως δεν πρέπει να περιμένουμε τίποτα από το κράτος. Η πολυδιαφημιζόμενη από την κυβέρνηση υπεροπλία σε γερασμένα πυροσβεστικά αεροσκάφη και πυροσβεστικά οχήματα, είναι φτερό στον άνεμο σε μια μεγάλη καταστροφή όπου το κράτος ασχολείται μόνο με τις εκκενώσεις χωριών. Οι δύο νεκροί πιλότοι ενός τέτοιου γερασμένου πυροσβεστικού αεροσκάφους έχουν ήδη ξεχαστεί, οι 18 απανθρακωμένοι μετανάστες μέσα στο δάσος της Δαδιάς όχι μόνο πέρασαν στα ψιλά, αλλά ουσιαστικά δέχτηκαν και την χλεύη του Μητσοτάκη λέγοντας πως δεν έπρεπε να είναι εκεί.
Η λήθη για τις φωτιές και τον όλεθρο που προκάλεσαν, καραδοκεί και αν θα επέλθει θα είναι μια ακόμα νίκη της εξουσίας. Αλλά γελιούνται οικτρά όσοι πιστεύουν πως μπορούμε να καταπίνουμε νεκρούς και αποκαΐδια, πως μπορούμε να συνηθίσουμε τις «κρίσεις», δεν μπορούμε· όμως μπορούμε να θυμόμαστε και να πράττουμε ενάντια στα σχέδιά τους, οραματιζόμενοι έναν ανεξούσιο κόσμο όπου η φύση δεν θα χρειάζεται την προστασία μας.
Ελευθερόκοκκος
[1] Όπως αναφέρει η Κομισιόν στην ιστοσελίδα της για το εάν πρέπει να πάψουν οι οικονομικές δραστηριότητες σε περιοχές Natura 2000 https://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/faq_el.htm#1-0
[2] Τα κράτη και η εξουσία: ένας πύρινος εφιάλτης: https://anarchypress.wordpress.com/2019/10/17/%cf%84%ce%b1-%ce%ba%cf%81%ce%ac%cf%84%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b7-%ce%b5%ce%be%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%af%ce%b1-%ce%ad%ce%bd%ce%b1%cf%82-%cf%80%cf%8d%cf%81%ce%b9%ce%bd%ce%bf%cf%82-%ce%b5%cf%86%ce%b9/
[3] Ό.π.
[4] https://www.nytimes.com/2023/02/16/science/genetically-modified-trees-living-carbon.html
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.240, Σεπτέμβριος 2023
πηγη: https://anarchypress.wordpress.com