Έξοδα από την πρώτη ανάσα
Μια αφρικάνικη παροιμία λέει «Χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί» (It takes a village to raise a child). Η παροιμία μοιάζει να ταιριάζει απόλυτα στην Ελλάδα. Γιατί για να μεγαλώσει ένα παιδί χρειάζονται όχι μόνο χέρια, μα κι αυτά τα χέρια φορτωμένα λεφτά. Υπολογίζεται πως χρειάζονται 13.000 ευρώ τον χρόνο για να μεγαλώσει ένα παιδί, ενώ μέχρι την ηλικία των 18 ετών θα χρειαστεί ένα ποσό περίπου 233.000 ευρώ.
Το πόσο κοστίζει να μεγαλώσει ένα παιδί γίνεται κατανοητό από το μαιευτήριο ακόμη. Συχνά οι γυναίκες επιλέγουν να γεννήσουν σε κάποιο ιδιωτικό μαιευτήριο, επιλογή που υπαγορεύεται από το γεγονός ότι πολλοί -αν όχι οι περισσότεροι- μαιευτήρες συνεργάζονται με ιδιωτικές κλινικές. Το κόστος, λοιπόν, ανέρχεται στα 2.000 ευρώ για τρία βράδια, σε τρίκλινο δωμάτιο, αν πρόκειται για φυσιολογικό τοκετό. Το μονόκλινο δωμάτιο κοστίζει 6.000 ευρώ, ενώ η σουίτα μπορεί να φτάσει τα 13.000 ευρώ. Η καισαρική ανεβάζει τις τιμές σε 2.200 για τρίκλινο. Φυσικά σε αυτές δεν περιλαμβάνεται η αμοιβή του μαιευτήρα (1.200 ευρώ κατά μέσο όρο) και τον αναισθησιολόγο σε περίπτωση καισαρικής. Κι οι τιμές αυτές είναι απλά η συμμετοχή του ασφαλισμένου.
Η επιλογή ενός δημόσιου νοσοκομείου μειώνει αλλά δεν μηδενίζει το πόσο κοστίζει να μεγαλώσει ένα παιδί στην Ελλάδα. Κι αυτό γιατί παρόλο που η νοσηλεία καλύπτεται από τον ασφαλιστικό φορέα, συχνά η επίτοκος πρέπει να πληρώσει «φακελάκι», πληρώνοντας τον μαιευτήρα.
Στο σπίτι άλλα έξοδα περιμένουν. Έχουν προηγηθεί οι αγορές: καροτσάκι, κούνια και/ή λίκνο, αποστειρωτές, μπιμπερό, ρουχαλάκια και ό,τι άλλο κρίνουν οι γονείς πως θα χρειαστούν. Αν το μωρό δε θηλάζει αποκλειστικά ή καθόλου, οι γονείς πρέπει να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για το βρεφικό γάλα, το ακριβότερο στην Ευρώπη. Μόνο για τον πρώτο χρόνο ζωής του βρέφους το κόστος για το βρεφικό γάλα μπορεί να φτάσει τα 1.000 ευρώ. Ακολουθούν σε κόστος οι πάνες, που με συντηρητικούς υπολογισμούς, μπορεί για τον πρώτο χρόνο ζωής του βρέφους να κοστίσουν 500-600 ευρώ.
Κάποιος να το προσέχει
Κάποια στιγμή η μητέρα θα γυρίσει στην εργασία της. Κι αυτή η στιγμή μπορεί να είναι πολύ κοντινή στην ημερομηνία τοκετού, ειδικά αν η γυναίκα απασχολείται ως ελεύθερος επαγγελματίας. Συχνά οι παππούδες κι οι γιαγιάδες δεν μπορούν ή δε θέλουν να βοηθήσουν στην ανατροφή των παιδιών. Και πώς να βοηθήσουν όταν ζουν μακριά ή αν δουλεύουν κι οι ίδιοι; Με τα νέα όρια συνταξιοδότησης δεν είναι σπάνιο οι γιαγιάδες να δουλεύουν εξίσου πολλές ώρες με τις κόρες τους. Ακόμη κι αν όμως δε δουλεύουν, πολλοί είναι απρόθυμοι να αφιερώσουν τον ελεύθερο χρόνο της συνταξιοδότησης στην ανατροφή των εγγονιών τους, μια και επιθυμούν να ταξιδέψουν, να διασκεδάσουν, να ζήσουν όσα τους στέρησε η φορτωμένη πρότερη επαγγελματική ζωή.
Έτσι οι νέοι γονείς θα πρέπει να στραφούν σε επαγγελματίες. Πόσο κοστίζει να μεγαλώσει ένα παιδί στην Ελλάδα με babysitter εξαρτάται από τις ώρες απασχόλησης. Μια full-time babysitter πληρώνεται κατά μέσο όρο 750-850 ευρώ/ μήνα -αμοιβή που «ροκανίζει» μέρος ή και ολόκληρο τον ένα από τους δύο μισθούς. Το μισό ποσό περίπου, ήτοι 350-450 ευρώ/ μήνα χρειάζονται για μια babysitter μειωμένου ωραρίου. Η επιλογή βοήθειας στο σπίτι είναι μονόδρομος, μια και οι περισσότεροι παιδικοί σταθμοί δέχονται παιδιά σε ηλικία 2-2,5 ετών.
Οι δημόσιοι παιδικοί σταθμοί είναι δωρεάν, ωστόσο οι γονείς μπορεί να επιβαρυνθούν με κόστος σίτισης και εγγραφής ύψους 360-160 ευρώ/ μήνα. Η οικονομική συμμετοχή, πάντως καθορίζεται με οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια. Οι θέσεις πάντως στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς είναι περιορισμένες. Κι έτσι πολλοί γονείς στρέφονται σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς. Χωρίς voucher το κόστος αγγίζει τα 4.000 ευρώ/ το χρόνο, χωρίς να αποτελεί λύση για όλες τις μέρες. Κι αυτό γιατί αν το παιδί αρρωστήσει πρέπει να μείνει σπίτι, είτε φοιτά σε δημόσιο είτε σε ιδιωτικό σταθμό. Κι όσοι έχουν μικρά παιδιά γνωρίζουν καλά πόσο συχνές είναι αυτές οι μέρες.
Ακριβή μου δωρεάν παιδεία
Η εκπαίδευση των παιδιών αυξάνει το πόσο κοστίζει να μεγαλώσει ένα παιδί στην Ελλάδα. Οι γονείς που επιλέγουν ιδιωτικό σχολείο για τα παιδιά τους, βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, καθώς τα δίδακτρα κυμαίνονται από 4.000 έως 14.000 ευρώ/ χρόνο. Μάλιστα, πλάι στα δίδακτρα υπάρχουν κι άλλα έξοδα όπως το κόστος αγοράς των σχολικών βιβλίων ή της μετακίνησης με λεωφορείο από και προς το σχολείο.
Τα δημόσια σχολεία δεν έχουν δίδακτρα (ακόμη). Έχουν όμως σχολικά είδη, που ανάλογα την τάξη κυμαίνονται από 25 έως 120 ευρώ/ χρόνο. Τα μεγάλα έξοδα, όμως, αφορούν τις εξωσχολικές δραστηριότητες και τα φροντιστήρια των παιδιών. Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών παρακολουθεί μία ή δύο ξένες γλώσσες σε φροντιστήριο. Αυτό μεταφράζεται σε 50-60 ευρώ/ μήνα, ποσό που ανεβαίνει καθώς οι μαθητές πλησιάζουν στην πιστοποίηση, ενώ σημαντικό έξοδο είναι τα βιβλία εκμάθησης ξένων γλωσσών. Πολλά παιδιά έχουν κι άλλες δραστηριότητες: αθλήματα, χορό, ωδεία. Ενδεικτικά, τα μαθήματα πιάνου σε ένα ωδείο κοστίζουν περίπου 125 ευρώ/ μήνα.
Η εκτίμηση των 233.000 ευρώ για το πόσο κοστίζει να μεγαλώσει ένα παιδί στην Ελλάδα φαίνεται ένα ποσό μεγάλο. Κι όμως, αφορά τις οικογένειες με παιδιά έως 16 ετών, αφήνοντας έτσι απ’ έξω τις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου. Είναι τότε που οι μαθητές προετοιμάζονται για την εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση κι οι γονείς καλούνται να πληρώσουν φροντιστήρια ή ιδιαίτερα μαθήματα. Οι τιμές κυμαίνονται από 300 έως 500 ευρώ/ μήνα, δε λείπουν όμως και ακριβότερα πακέτα.
Ωστόσο, τα έξοδα δεν σταματούν μόλις το παιδί σβήσει τα 18 κεράκια. Ένας φοιτητής σε άλλη πόλη σημαίνει ότι θα εξαρτάται από το γονεϊκό πορτοφόλι για άλλα 4 χρόνια τουλάχιστον. Υπηρεσίες όπως φοιτητικές εστίες θα μπορούσαν να λύσουν το οξύτατο πρόβλημα στέγασης, ωστόσο οι περιορισμένες θέσεις σημαίνουν πως λίγοι φοιτητές βρίσκουν τον δρόμο για τις -συχνά απαράδεκτες- εγκαταστάσεις τους. Οι φοιτητικές λέσχες με τη δωρεάν φοίτηση, καθώς και η απουσία διδάκτρων και τα δωρεάν συγγράμματα (ακόμη τουλάχιστον) δρουν κάπως ανακουφιστικά.
Χέρι βοήθειας που απλώνεται -είναι αρκετό;
Πρόσφατα η κυβέρνηση ανήγγειλε την αύξηση του επιδόματος γέννησης από 2.000 σε 2.400 ευρώ. Ένα ποσό που μετά βίας καλύπτει το κόστος του μαιευτηρίου, ωστόσο είναι κάτι. Το πρόγραμμα «Νταντάδες της γειτονιάς» φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες φύλαξης βρεφών από 2 μηνών έως 2,5 ετών. Δε λείπουν, επίσης, οι προσπάθειες ενίσχυσης των μαθητών με προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας, ενώ σε πολλούς δήμους λειτουργούν «κοινωνικά φροντιστήρια», προσφέροντας από μαθήματα ξένων γλωσσών έως προετοιμασία για τις πανελλήνιες εξετάσεις για μαθητές Γ’ Λυκείου και αποφοίτους.
Η πλειοψηφία των ελληνικών οικογενειών πάντως έχει μόλις ένα παιδί. Σύμφωνα με έρευνες της EUROSTAT λιγότερα από 170.000 νοικοκυριά έχουν τρία παιδιά, ενώ ακόμη χαμηλότερα είναι το νούμερο των οικογενειών με 4 ή περισσότερα παιδιά. Και φυσικά πληθαίνουν τα ζευγάρια που αναβάλλουν την απόκτηση ενός παιδιού, αναμένοντας καλύτερες οικονομικές συγκυρίες.
Έγιναν όλες οι δυνατές κινήσεις για την στήριξη των εν δυνάμει ή εν ενεργεία γονέων; Η απάντηση είναι πως όχι. Η λύση στο πρόβλημα της υπογεννητικότητας δεν μπορεί να είναι κάποιο συνέδριο γονιμότητας ή μαλώματα και νουθεσίες προς τις γυναίκες να αποκτήσουν παιδιά. Μα σοβαρές παρεμβάσεις με επέκταση γονικής άδειας, περισσότερες θέσεις σε δημόσιους βρεφονηπιακούς σταθμούς και στήριξη οικονομική κατά τα μαθητικά χρόνια.
Για να γεμίζουν τα παιδιά το σπίτι, αλλά να μην αδειάζουν εντελώς το πορτοφόλι.
Πηγές:
Σαμάρκου, Κ. (2024). Για να μεγαλώσεις ένα παιδί χρειάζεται ένα «χωριό» και 233.000 ευρώ. Καθημερινή. Ανακτήθηκε από: www.kathimerini.gr (τελευταία πρόσβαση: 10/03/2024)
Στέτου, Χ. (2023). Πόσο κοστίζει να μεγαλώσεις ένα παιδί. CNN Greece. Ανακτήθηκε από: www.cnn.gr (τελευταία πρόσβαση: 10/03/2024)
