Loading...

Κατηγορίες

Κυριακή 03 Μάι 2020
Η Εργατική Τάξη σήμερα
Κλίκ για μεγέθυνση

21:24 | 02.05.2020

Γιάννης Σκλίας

 

 

 

Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουμε παρατηρήσει έναν νεο μετασχηματισμό σε διάρκεια, ένταση και τοποθεσία για εκατομμύρια εργατών, λόγω της απορρύθμισης, των ιδιωτικοποιήσεων, των φοροαπαλλαγών του κεφαλαίου και των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου.

 

Καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας του καπιταλισμού, η εργατική τάξη αναδιαμορφώνεται επαγγελματικά, γεωγραφικά και δημογραφικά. Αλλά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουμε παρατηρήσει έναν νεο μετασχηματισμό σε διάρκεια, ένταση και τοποθεσία για εκατομμύρια εργατών, λόγω της απορρύθμισης, των ιδιωτικοποιήσεων, των φοροαπαλλαγών του κεφαλαίου και των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου.

Τα τέσσερα επίπεδα αυτού του μετασχηματισμού είναι:

1) Η αύξηση της μισθωτής εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο

2) Η μείωση του δευτερογενούς τομέα και η αύξηση του τομέα των υπηρεσιών.

3) Η παγκόσμια μετανάστευση η οποία έχει διαφοροποιήσει την εθνική, φυλετική και έμφυλη σύνθεση της εργατικής τάξης

4) Ο μετασχηματισμός συνολικά της εργασίας, σε συνδυασμό με την αναδιοργάνωση της παραγωγής και της κυκλοφορίας των προϊόντων με την κυριαρχία του κεφαλαίου σε αυτή τη διαδικασία

Η παγκόσμια ύφεση του1979, δημιούργησε ένα επιταχυνόμενο κραχ στον βιομηχανικό τομέα, που συμπαρέσυρε την εργασία, προετοίμασε το έδαφος για την εφαρμογή νεοφιλελεύθερων προγραμμάτων σε όλο τον κόσμο.

Από το 1979 έως το 1983 στις ΗΠΑ χάθηκαν 2,5 εκατομμύρια δουλειές στο βιομηχανικό τομέα. Από το 1975 έως το 2007 η μισθωτή εργασία του βιομηχανικού τομέα της Μεγάλης Βρετανίας έπεσε από 27,2% στο 10%, στη Γερμανία από το 32% στο 19% και στη Γαλλία από το 24,5 στο 12,6.

Έτσι, η μετατόπισης της βιομηχανικής εργασίας από τη Δύση στην Ανατολή και από το Βορρά στο Νότο δημιούργησε ένα τεράστιο κενό στην παραγωγικότητα. Ο ILO (International Labour Organization) σημείωσε το 2012 οτι μεταξυ του 1999 και του 2011 η μέση εργατική παραγωγικότητα στις αναπτυσσόμενες χώρες αυξήθηκε περισσότερο από το διπλάσιο σε σχέση με την αύξηση των μισθών.

Στη Γερμανία η παραγωγικότητα αυξήθηκε κατά 25% αλλά οι πραγματικοί μισθοί παρέμειναν σταθεροί την περίοδο 1990-2011.

Οι καθηλωμένοι μισθοί οφείλονται στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές συμπεριλαμβονομένων των απορρυθμίσεων, των νομοθεσιών κατά των συνδικάτων, δικαστικών αποφάσεων που μετέτρεψαν τις απεργίες δυσκολότερες, ανταγωνιστικών πιέσεων από εκβιομηχανιζόμενες οικονομίες και στις εξωχώριες αλυσίδες παραγωγής.

Η αύξηση του πρεκαριάτου, η πτώση των μόνιμων θέσεων απασχόλησης και οι προσωρινές εργασίες, χωρίς προκαθορισμένο συμβόλαιο διαρκείας, οι εργασίες μηδενικων ωρών (σταζ κ.α) αυξήθηκαν από 8,3% το 1987 σε 14,7% όλων των θέσεων εργασίας στην Ευρώπη των 27 το 2000.

Η εικόνα της σημερινής εργατικής τάξης είναι μιας κατακερματισμένης τάξης από τη μείωση στο βιομηχανικό τομέα, εθνικά, φυλετικά και έμφυλα διαιρεμένη, με την εκτεταμένη εξωτερική ανάθεση στη διαδικασία παραγωγής και της συνεχούς αυξανόμενης πρεκαριατικής Εργασίας.

Η αυξημένη κυριαρχία του κεφαλαίου σε ολοένα και περισσότερες πτυχές της εργασίας μπορεί να παρατηρηθεί και στην υπεραξία ανα εργάτη σε διάφορους βιομηχανικούς και υπηρεσιακούς κλάδους.

Από το 1990 έως το 2010 η υπεραξία για κάθε εργαζόμενο στον ιδιωτικό τομέα των ΗΠΑ (private net stock of fixed non-residential assets per employed private sector worker) αυξήθηκε από 51.212$ σε 119.195$ το χρόνο ή 133%.

Η υπεραξία δηλαδή ανα εργαζόμενο στον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε 133% σε αυτήν την περίοδο.

Στη μεταποίηση αυξήθηκε από 27.691$ σε 88.777%, δηλαδή 221%. Στις μεταφορές με φορτηγό η αύξηση ήταν 149%, στα καταλύματα (hotels, motels) αυξήθηκε 142%, στη λιανική πώληση 100%, στις αποθήκες 191%, στα νοσοκομεία από το 1980 έως το 2010 αυξήθηκε από 28.056 στα 81.290 (Bureau of Economic Analysis 2015, Moody 2014).

Η εξωτερική ανάθεση στην παραγωγή και η αναδιαμόρφωση στις αλυσίδες προμηθειών οδήγησε την παραγωγή στην αποκέντρωση, σε ένα πολύμορφο και με μεγάλη διασπορά γεωγραφικά εργασιακό τοπίο, αλλά η ισχύς και ο έλεγχος παρέμεινε συγκεντρωμένος στα χέρια των διαχειριστών των μεγαλύτερων εταιριών του κόσμου.

Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των πολιτών είναι αδιαχώριστα από το Κράτος. Είναι εξαρτημένα από την Κρατική ιδεολογία, από το πολιτικό σύστημα και τον πολιτικό προσανατολισμό του Κράτους.

Κατά τη νεοφιλελεύθερη μετάβαση του Κράτους, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των πολιτών άλλαξαν. Αυτή η αλλαγή είναι περισσότερο φανερή στα νεοφιλελεύθερα πειράματα του αναπτυσσόμενου κόσμου κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. “ Ο νεφιλελευθερισμός είναι ο ισχυρότερος ανταγωνιστής στη σημερινή διαμάχη πάνω στην έκταση των δικαιωμάτων , στην ιδιότητα του πολίτη και του είδους της Δημοκρατίας” (Alvarez, Dagnino, Escober, 1998).

Στην Ασία, μεταξύ του 1980 και 1990, η δημόσια δαπάνη για την Παιδεία (σαν ποσοστό του ΑΕΠ) έπεσε από το 7,5% στο 4% στην Ινδονησία, από το 6% στο 5,2% στη Μαλαισία και από 1,7% στο 1,2% στη Μιανμαρ.

Οι δαπάνες για τη Δημόσια Υγεία ήταν κάτω από 2% στο Μπαγκλαντές, στην Ινδία, στη Σρι Λάνκα, στην Ταϊλάνδη και στις Φιλιππίνες (World Bank 2000). Και στην περίπτωση της Αφρικής παρατηρούμε ανάλογες τιμές.

Την περίοδο 1990-1997, που είναι και η περίοδος της κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού, η μέση δαπάνη για την Υγεία ήταν κάτω από 3% στη Χιλή, στη Κολομβία, στο Εκουαδόρ (Ισημερινός), στο Ελ Σαλβαδόρ, στις Ονδούρες, στο Μεξικό και στο Περού. Κάτω από 2% ήταν στη Βραζιλία, αστη Γουατεμάλα, στην Παραγουάη, στην Ουρουγουάη και κάτω από 1% στη Βενεζουέλα (World Bank 2000). Στην εκπαίδευση ήταν κατά μέσο όρο 2%.

Σε μελέτη 23 χωρών σε Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική που υιοθέτησαν “μεταρρυθμιστικά προγράμματα” (structural adjustment programs) βρέθηκε οτι σχεδόν σε κάθε χώρα, τα νεοφιλελεύθερα προγράμματα υπονόμευσαν την παραγωγή τροφίμων, αύξησαν την φτώχεια στην επαρχία, συμπίεσαν τους μισθούς και μείωσαν δραστικά την απασχόληση (Development Group , 1999).

Όσον αφορά την φτώχεια, μετά τις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις του 1980 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι είδαν το εισόδημά τους να μειώνεται, 70 χώρες έχουν χαμηλότερο εισόδημα από ότι είχαν το 1980 και 43 χώρες έχουν χαμηλότερο εισόδημα από οτι είχαν το 1970 (UNDP, 1996) (M. S. Haque / Asian Journal of Social Science 36 (2008) 11–34).

Εκτιμάται οτι μεταξύ του 1980 και του 1990, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν στη φτώχεια στη Λατινική Αμερική αυξήθηκε κατα 42%, που είναι σχεδόν το διπλάσιο από την ανάπτυξη του πληθυσμού σε αυτήν την περιοχή (Harris, 2000).

Σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ του 1980 και του 2001 το ποσοστό του κατα κεφαλήν εισοδήματος σε σχέση με το μέσο κατα κεφαλήν εισόδημα των πλούσιων χωρών του ΟΟΣΑ έπεσε από 3,3% στο 1,9% στην υπο-Σαχάρια Αφρική, από 9,7% στο 6,7% στη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, από το 18% στο 12,8% στη Λατινική Αμερική και Καραϊβική.

Η κατανομή της ισχύος σε μια κοινωνία εξαρτάται εν πολλοίς από το τρίγωνο: Αγορές, Κράτος και συνδικάτα. Όπως είδαμε, δημιουργήθηκε μια συμμαχία μεταξύ των Αγορών (Καπιταλιστών) και του Κράτους με σκοπό την περιθωριοποίηση της εργατικής τάξης. Οι αγοροκεντρικές μεταρρυθμίσεις που δημιουργήθηκαν μεταξύ άλλων για να εξαλείψουν τη δύναμη των συνδικάτων οδήγησαν στη μείωση του ποσοστού των οργανωμένων εργαζομένων.

Τη δεκαετία 1985-1995 τα μέλη των συνδικάτων που δεν εργάζονται στον αγροτικό τομέα έπεσαν από 48,7% του συνόλου των εργαζομένων σε αυτήν την κατηγορία στο 25,4% στην Αργεντινή, από 11,2% στο 7% στην Κολομβία, από 22,9% στο 13,1% στη Κόστα Ρίκα, από το 54% στο 31% στο Μεξικό, από το 19,9% στο 11,6 στην Ουρουγουάη, και από το 25,9% στο 14,9% στη Βενεζουέλα (Weeks, 2000).

Το παράδοξο είναι οτι η οικονομική αποτελεσματικότητα των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων είναι μηδαμινή, καθώς η μέση ετήσια παγκόσμια ανάπτυξη την περίοδο της εφαρμογής του νεοφιλελευθερισμού (1979-2007) είναι μικρότερη από αυτήν της Κευνασιανής περιόδου (1948-1973) και ακόμα μικρότερη κατα τη διάρκεια (2012-2019).

Η Αριστερά, εάν θέλει να συνεχίσει να εκπροσωπεί το κόσμο της εργασίας, οφείλει να παρουσιάσει ένα εναλλακτικό πρόγραμμα αντιμετώπισης της επερχόμενης παγκόσμιας κρίσης, πέραν των βραχυπρόθεσμων ημίμετρων, που θα έχει στόχο την αναδιάταξη της παραγωγής με επίκεντρο τις ανάγκες του κόσμου της εργασίας.

Υ.Γ.: Το παραπάνω άρθρο είναι απόσπασμα από την εργασία “Το σύγχρονο Κράτος και οι προκλήσεις της Αριστεράς” μέρος του οποίου παρουσιάζεται και στο youtube


πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου