Κύριον

Γιώργον Λαζουράν,

Δήμαρχο Καλαβρύτων

Πάτρα, 22/12/2011 ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

Κύριε Δήμαρχε,

Συνέχεια της από 20/11/2011 επιστολής μου, σας ενημέρωσα για τους αρχαιολογικούς χώρους και τα ευρήματα του τόπου μας, η οποία δημοσιεύτηκε στο υπ’ αριθμ. 376 μηνός Νοεμβρίου 2011 φύλλο της έγκριτης Εφημερίδας της Επαρχίας μας «ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ» και στην «ΣΤΥΞ» της Α.Ν. Αχαΐας.

Με το παρόν σημείωμά μου θα προσπαθήσω να καταγράψω άλλα αρχαιολογικά στοιχεία, που αναφέρονται στη νεκρή πολιτεία των Αρχαίων Λουσών. Από αυτά, άλλα έχουν πηγή γραπτά κείμενα και άλλα την πλούσια και αυθεντική διασταυρωμένη παράδοση.

Κύριε Δήμαρχε,

Πιστεύω πως ο αρχαιολογικός χώρος των Αρχαίων Λουσών δεν έχει ερευνηθεί σε όλο του το εύρος και κυρίως στο τμήμα που καλύπτει τη νεκρή πολιτεία των Λουσών.

Α! Ακρόπολη ή Κάστρο των Αρχαίων Λουσών:

1) Το έτος 1984 υπηρετούσε ως επόπτης των ανασκαφών που διενεργούσε το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών ο σπουδαίος επιστήμονας αρχαιολόγος κ. Μιχάλης Πετρόπουλος. Συνέταξε τότε ιδιαίτερη μελέτη για την «Ακρόπολη» των Αρχαίων Λουσών, που βρίσκεται σε ένα ευρύ πλάτωμα στην κορυφή του «Χαμακαίικου βουνού». Εκεί υπάρχουν και σήμερα υπολείμματα από τείχη το οποία πρέπει να ανήκουν στην «Ακρόπολη των Λουσών».

2) Επίσης δημοσίευσε και άλλη σχετική μελέτη του στο περιοδικό «ΗοΡΟΣ», καταγράφοντας αρκετά στοιχεία. Παραθέτει σχετικό σχεδιάγραμμα.

3) Η «Ακρόπολη» ή «Κάστρο» των Αρχαίων Λουσών ήταν γνωστή. Οι πληροφορίες προέρχονται από κατοίκους του συνοικισμού «Λουσικό» (Χαμάκου). Ενδεικτικά αναφέρω μερικά ονόματα: τον παππού μου Παναγιώτη Γ. Σιγαλό, ιερέα στο χωριό του, Γιώργο Καδδά, αρχαιολάτρη και ιστοριοδίφη και τον Αλέξης Θρ. Θεοδωρόπουλο.

4) Και οι τρεις (3) αυτοί Λουσικιώτες γνώριζαν ότι υπήρχε πέτρινη κλίμακα με πέτρινες ή μαρμάρινες αναβαθμίδες που οδηγούσε από το Ναό της Θεάς Αρτέμιδος στην Ακρόπολη ή Κάστρο. Σήμερα αυτή η τοποθεσία είναι καλυμμένη με πυκνή βλάστηση και δύσκολα διακρίνεται.

5) Ένας από τους πέντε (5) μονίμους κατοίκους σήμερα στο Λουσικό ο κ. Κωνσταντίνος Ανδριόπουλος, μου δήλωσε ότι η εν λόγω τοποθεσία είναι γνωστή με τις ονομασίες «Κουκλάκι-Κάστρο και Χρηματιστήριο».

6) Έγινε γνωστό πως οι αρχαίοι Λουσιάτες είχαν δικό τους «νόμισμα» που έφερε την επιγραφή «Αχαιών Λουσιατών» από το ένα μέρος και από το άλλο την εικόνα του θεού Δία.

Β! 1) Ανασκαφές στην περιοχή των Αρχαίων Λουσών, έγιναν και το έτος 1903 και μάλιστα από ξένο ιδιώτη που είχε κτήμα (χωράφι) όμορο με το ιερό της Θεάς Αρτέμιδος.

2) Τις αρχαιολογικές υπηρεσίες τότε τις επόπτευε το Υπουργείο Παιδείας και με απόφασή του διόρισε τον υπηρετούντα στο Δημοτικό Σχολείο Σουδενών ονόματι Ματθαίου, επόπτη των ιδιωτικών αυτών ανασκαφών.

3) Ο δάσκαλος, κρατούσε «ημερολόγιο» το οποίο κατά καλή συγκυρία έφθασε στα χέρια μου. Κράτησα φωτοαντίγραφο και το επέστρεψα. Στο ημερολόγιο καταγράφει το μέγεθος της οργανωμένης αρχαιοκαπηλίας που έγινε από τον εν λόγω ιδιώτη και από τους αφελείς και αγράμματους κατοίκους του χωριού Λουσικό (Χαμάκου).

4) Η αστυνομία αργά αντιλήφθηκε το οργανωμένο έγκλημα, συνέλαβε μερικούς κατοίκους και τους οδήγησε στα δικαστήρια των Πατρών.

5) Οι κάτοικοι του χωριού, γεωργοί και κτηνοτρόφοι βρίσκανε κατά τις εργασίες τους και όχι μόνο, αρχαιολογικά αντικείμενα, τα οποία τα αγόραζαν οι επιτήδειοι αρχαιοκάπηλοι σε ευτελέστατες τιμές. Ένας από τους «συλλέκτες» ήταν ο μακαρίτης Δημήτρης Ανδριόπουλος, γνωστός σχεδόν σε όλο τον Καλαβρυτινό κόσμο με το παρώνυμο (παρατσούκλι), ο αρχαιολόγος.

Κύριε Δήμαρχε,

Στην πόλη των Λουσών υπήρχε το «Ιερό της Θεάς Αρτέμιδος ή Ημερασίας Αρτέμιδος». Ονομάστηκε έτσι γιατί ημέρευε τους ανθρώπους. Σ’ αυτό το Ιερό Άσυλο κατέφυγαν οι κόρες του Βασιλιά της Τίρυνθας Προίτου (Λυσίππη, Ιφινόη και Ιφιάνασσα) που έπασχαν από μανία καταδίωξης και θεραπεύτηκαν από το γιατρό Μελάμπους.

«… πρὸ τούτου λοιπόν τοῦ ναοῦ καὶ πρὸ τοῦ ἀγάλματος τῆς θεᾶς οἱ Προιτίδες, ὅπως καὶ αἱ παλαιαί ἀγγείων εἰκόνες παριστῶσιν, εἶχον ἀνακτήσει τὴν ἡσυχίαν ψυχῆς καὶ ὑγείαν. Αὐτός δὲ ὁ ναὸς ὡς ἄσυλον μεγάλης φήμης καὶ σεβασμοῦ καθ’ ἄπασαν τὴν χερσόνησον ὑπήλαυνεν...» Αζωνιάς, σελ. 44.

Κύριε Δήμαρχε,

Υποβάλλω δύο προτάσεις, οι οποίες αν υλοποιηθούν σε συνάρτηση με τα αποκαλυφθέντα ερείπια του Ναού της Θεάς Αρτέμιδος και του Βουλευτηρίου θα δώσουν στον «Απανώκαμπο» και την περιοχή κάποια ανάπτυξη και θα αυξηθεί η επισκεψιμότητα των Αρχαίων Λουσών

Γ! 1) Η πηγή «Μισάμπελος» στην οποία απέρριψε ο γιατρός Μελάμπους τα «αποκαθάρματα» των Προιτίδων βρίσκεται στην τοποθεσία «Κατουνίτσα» ή «Τραγάνα», όπου υπάρχει σήμερα πηγή με την ονομασία «Λυσσόνερο».

2) Η πηγή «Λυσσόνερο» άλλοτε «Μισάμπελος» από την πηγή «Βετελίνος» σε ευθεία γραμμή είναι περίπου 700-800 μέτρα.

3) Αυτή η απόσταση είναι σχεδόν επίπεδη και ομαλή. Με τα μηχανήματα της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου σας, ας γίνει διάνοιξη, έτσι ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση οχημάτων στην «Μισάμπελο»

4) Εκεί να γίνει διαμόρφωση του χώρου και κατασκευή πέτρινης βρύσης και να τοποθετηθεί το επίγραμμα που απέτρεπε τους διαβάτες και τους κατοίκους να πίνουν νερό, γιατί θα μισήσουν τον οίνον. (το περιεχόμενο της επιγραφής το έχει καταγράψει ο αείμνηστος Καλαβρυτινός Γεώργιος Παπανδρέου στο τέλος του βιβλίου του «ΑΖΑΝΙΑΣ». Το έχω συμπεριλάβει κι εγώ στο πόνημά μου «Οι Αρχαίοι Λουσοί».

Δ! 1) Από επιγραφές που βρέθηκαν σε διάφορες αρχαιολογικές ανασκαφές, αποδεικνύεται ότι η «Διοίκηση» της πόλης των Λουσών ήταν Δημοκρατική και βάση της λειτουργίας ήταν ο «Δήμος», ο Λαός.

Οι Λουσιάτες «καλλιεργούσαν» και τον αθλητισμό και είχαν «Στάδιο», του οποίου η τοποθεσία ακόμα και σήμερα λέγεται «Στάδιο».

2) Τελούσαν κάθε δύο χρόνια αθλητικούς αγώνες τα «Ημεράσια εν Λουσοίς» ή «Ημέρα εν Λουσοίς». Αυτοί οι αθλητικοί αγώνες γίνονταν προς τιμήν της θεάς Αρτέμιδος, προστάτιδας του κυνηγιού και της αγνότητας.

3) Ο ιστορικός της Επαρχίας μας αείμνηστος Γεώργιος Παπανδρέου, Γυμνασιάρχης και συγγραφέας, στο βιβλίο του «Καλαβρυτινή Επετηρίς» σελ. 142, μεταξύ άλλων γράφει: «…καὶ τῇ ἐν Σιγούνι ὀδῷ εἶναι καὶ ἴχνη στρογγυλοῦ οἰκοδομήματος 6 μέτρων διαμέτρου…». Σ’ αυτό το οικοδόμημα ήταν τοποθετημένο το άγαλμα του Λουσιώτη Ολυμπιονίκη Ευρήβατου ή του Πυθιονίκη Αγησίλα «ΑΖΑΝΙΑΣ», σελ. 43-50.

4) Προτείνω, εκεί που ήταν το στρογγυλό οικοδόμημα, να κατασκευαστεί ένα υπερυψωμένο βάθρο επί του οποίου να τοποθετηθεί ένα άγαλμα αρχαίου αθλητή (Ολυμπιονίκη ή Πυθιονίκη).

5) Να απευθύνει ο Δήμος μας έκκληση προς τους Έλληνες και ξένους γλύπτες να προσφέρουν δωρεάν στο Δήμο (για τους Αρχαίους Λουσούς) ένα άγαλμα αθλητή.

6) Ο Δήμος να αναλάβει την τοποθέτηση και στη βάση του να γραφεί το ονοματεπώνυμο του δωρητή και η ημερομηνία δωρεάς.

Θέλω να πιστεύω κ. Δήμαρχε, πως υπάρχουν Έλληνες καλλιτέχνες που θα δείξουν ενδιαφέρον και θα προσφερθούν να κατασκευάσουν το άγαλμα προσφέροντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην διατήρηση της πανελλήνιας πλούσιας κληρονομιάς μας.

Με εκτίμηση

Πάνος Γ. Σιγαλός

τ. καθηγητής Φυσικής Αγωγής

του Πανεπιστημίου Πατρών

από τα «Κάτω Σουδενά»