Του Παν Κουμπούρα - Φιλολόγουθ

Είναι τόσο απέραντη και αστείρευτη η έννοια της Μάνας και γι αυτό επί τόσα χρόνια που προσπαθώ να εμβαθύνω στη σημασία του κοινωνικού της συμβολισμού , εκεί που νομίζει κανείς ότι κάλυψε το νόημα της Μάνας σε σκέψεις και προβληματισμούς , την ίδια στιγμή διάπλατοι παραμένουν οι ορίζοντες του μεγαλείου της μητρότητας στην κοινωνική μας ζωή . Τη φετινή γιορτή της Μάνας δεν τη σκιάζει , όπως λόγω επικαιρότητας θα ανέμενε κάποιος , η οικονομική χρεοκοπία και πτώχευση . Η Μάνα του Ανθρώπου ούτε χρεοκοπεί ούτε πτωχεύει . Μια άλλη , όμως , σοβαρότερη χρεοκοπία και πτώχευση μας κρούει φέτος τις χορδές του προβληματισμού μας . Η ηθική χρεοκοπία και πτώχευση της παιδικής αθωότητας . Γνωρίζουμε όλοι ότι η Μάνα υπάρχει και δρα όχι ως υποκείμενο ζωής , αλλά ως αντικείμενο ζωής προς το παιδί της . Η Μάνα είναι ο άνθρωπος του παιδιού . Του χαρίζει ζωή και γίνεται ο φύλακας άγγελος αυτής της ζωής του παιδιού καθ' όλη τη διαδρομή της . Φαντάζεσθε , λοιπόν , πως αν καταντήσουμε ως κοινωνία να εκλείψει το παιδί - άνθρωπος ως ένα ενάρετο και αγνό πλάσμα και μεταμορφωθεί σε αγνώριστο αποτρόπαιο κακοποιό στοιχείο , η αλλοτρίωση αυτή του παιδιού καθιστά αυτόματα άκυρη και ανύπαρκτη και την ίδια τη μάνα . Την κοινωνική αυτή διάσταση της μητρότητας θέτω ως πυρήνα της σημερινής μου ομιλίας , γιατί απευθύνομαι στα μέλη και στους φίλους ενός Συλλόγου , του Φιλανθρωπικού Αιγείρας , που έμπρακτα δύναται να συνδράμει το καθημερινό έργο εξυγίανσης και αποκατάστασης της ανθρωπιάς και της αρετής του σύγχρονου παιδιού , αυτού του απροστάτευτου θύματος των πολλαπλών κοινωνικών κινδύνων , που ελλοχεύουν γύρω μας .

Η ζωή με αξίες κοστίζει πολύ φθηνά στο χρηματιστήριο της εποχής μας . Στην αφαιρούν μόνο και μόνο για μια δόση θανάτου . Δυστυχώς , πολύ συχνά πρωταγωνιστές σ' αυτό το εγκληματικό αντικοινωνικό έργο είναι παιδιά . Παιδιά κυριευμένα από τη μανία απαξίωσης της ανθρωπιάς που χαρακτηρίζει την καθημερινότητά μας , παιδιά αλλοτριωμένα ως θύτες και θύματα ταυτόχρονα , που δρουν ως ψυχροί εκτελεστές καταστροφικότητας και αμοραλισμού . Μία ακατάλυτη αξία μπορεί να ανακόψει την εξάπλωση του κακού . Κι αυτή δεν είναι άλλη από την αξία του συμβόλου της Μάνας ως άγρυπνη κοινωνική συνείδηση. Θα προσφύγω στο χώρο της Λογοτεχνίας για να καταδείξω ένα αληθινό σύμβολο Μάνας , όπως τη σκιαγραφεί ο Στρατής Τσίρκας , που τιμάμε φέτος τα 100 χρόνια από τη γέννησή του . Στην τριλογία του Ακυβέρνητες Πολιτείες , που τη συνιστώ ως ανάγνωσμα - δίδαγμα ζωής , μας παρουσιάζει την Αριάγνη της Νάξος , την πιο αγνή δηλαδή . Αριάγνη Διονύση Σαρίδου , γυναίκα του άντρα της και μάνα των έξι παιδιών του . Μιχάλης , Σταμάτης , Κωστής , Νίκος και δύο δίδυμα κορίτσια με ονόματα μουσών Ουρανίτσα και Καλλιοπάκι . Μάνα - Αριάδνη , που ξετυλίγει τον μίτο της δύσκολης επιβίωσης στον Λαβύρινθο μιας διαπολιτισμικής φτωχογειτονιάς στη μακρινή Αίγυπτο . Μάνα - Αριάγνη , νοικοκυρά και δέσποινα του σπιτικού της , κυρά κι αφέντρα του κύρη της και των παιδιών τους . « - Εσύ , Κυρά , τι λες ; την πείραξε ο Διονύσης . Η Αριάγνη τον κοιτούσε με τα μαύρα μάτια της και δεν έλεγε τίποτα . Μάτια που σε κοιτούνε και δε σαλεύουνε . Μάτια που μαλώνουνε . » . Αυτή η βουβή κραυγή των οργισμένων ματιών της Αριάγνης , προφητική καταγγελία του κατακερματισμού του ανθρώπου και συνάμα κήρυγμα ουμανιστικής ενότητας , μας βοηθάει να προβούμε σε σκέψεις και προβληματισμούς πάνω στο πιο ιερό σύμβολο Ανθρωπισμού , στη Μάνα .

Αναζητώντας τους συσχετισμούς των εννοιών : μάνα - μητρότητα - πατέρας - άνδρας - γυναίκα - άνθρωπος , επισημαίνουμε , με αφορμή το απόσπασμα του Τσίρκα , πως μολονότι η ανδροκρατική ιδεολογία επέβαλε από την αρχαιότητα ακόμη , η λέξη ανήρ να σημαίνει άνθρωπος και η γυναίκα να θεωρείται απλά το χωράφι που το σπέρνει ο άνδρας για να του δώσει παιδιά , η φυσική αλήθεια της δυναμικής της μητρότητας ανατρέπει αυτή την ψευδή αντίληψη και βλέπουμε στην « Αριάγνη » του Στρατή Τσίρκα ο « αράπης » Γιούνες να αποκαλεί τη μάνα - Αριάγνη « Ομ Μεχάλη » , δηλαδή μάνα του Μιχάλη , που σημαίνει ότι η λέξη h-om-o - άνθρωπος - ανθρωπισμός γίνεται ταυτόσημη με την έννοια της Μάνας ! Μόνον η μητρότητα είναι οικουμενικό σύμβολο ανθρωπισμού . Μόνον η μητρότητα είναι ικανή να συνενώνει διαχρονικά και να ανατίκτει καθημερινά « τα χίλια κομματάκια του κάθε ανθρώπου » .

Όμως η ύψιστη λειτουργία της μητρότητας ως διαγονεϊκή υπόσταση συνευθύνης πατέρα και μητέρας επιβάλλει να προσέξουμε τις εξής επισημάνσεις : 1. Η μητρότητα δεν είναι μόνον ένα βιολογικό γεγονός . Είναι πράξη ανατροφής και διάπλασης ηθικού χαρακτήρα του παιδιού . Πραγματική μάνα δεν είναι αυτή που φέρνει στον κόσμο ένα παιδί , αλλά αυτή που του προσφέρει αγάπη , στοργή και αυτοθυσία για την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του . 2. Η μητρότητα δεν είναι μόνον άσκηση κοινωνικού ρόλου οριοθετημένου σε ωράριο και πρόγραμμα καθηκόντων . Δεν είσαι μάνα και πατέρας μόνον 8 με 11 το βράδυ ή όταν θα βρεις χρόνο μετά την επίπονη εργασία και τον ρυθμό των αναγκών της καθημερινότητας για να ασχοληθείς με τα παιδιά σου . Η μάνα δεν προλαβαίνει να πάρει ανάσα γιατί η ίδια είναι η ανάσα για τα παιδιά της . Για να ανταποκρίνεται σ' αυτή τη ζωογόνο λειτουργία επιβάλλεται η πολιτεία να της εξασφαλίζει κάθε δυνατή διευκόλυνση.

Η μητρότητα κατανικά όλες τις δυσκολίες της ζωής , είναι ανθεκτικότερη απ' όλες τις κακουχίες.

Παλεύει ηρωικά με την αρρώστια του παιδιού της , παλεύει την αναπηρία , παλεύει την οικονομική δυσπραγία . Πραγματική σαρανταποδαρούσα είναι η ψυχή της μάνας . Παιδεύεται μαζί με το παιδί της για την σχολική του πρόοδο , γνοιάζεται για τη δική του , με το καλό , οικογενειακή ευτυχία . Για να ανταποκριθεί σε όλα αυτά χρειάζεται άραγε και η ίδια να λάβει κάποια ειδική αγωγή ; Διδάσκεται άραγε το να είσαι μάνα ; Αν μητρότητα σημαίνει αγάπη και αρετή το ερώτημα αυτό θα άφηνε αναπάντητο ακόμη και ένας διάλογος του Πλάτωνα . Υπήρξαν άριστες μανάδες , τελείως αγράμματες , και δεν φαίνεται εκ πρώτης όψεως να θέλει φροντιστήριο η ανατροφή των παιδιών . Πλην όμως σήμερα στην εποχή της αλλοτρίωσης , της ανεξέλεγκτης εξειδίκευσης και του ξέφρενου ρυθμού στον τρόπο ζωής , ένα κατάλληλο βιβλίο , ένα ωφέλιμο σεμινάριο , μια συμβουλή καταρτισμένων οικογενειακών συμβούλων , θα έκανε πιο αποτελεσματική την μητρική φροντίδα στο να βοηθήσει τα παιδιά της .

Θέλουμε τη μάνα άγια και ιερή . Ναι . Μην ξεχνάμε όμως ότι καιροσκοπισμοί και συμφέροντα κατεστημένων εξουσιών επί αιώνες εκάλυψαν κάτω από το μαύρο πέπλο της αγιότητας της μάνας λάθη και αμαρτίες που τις πλήρωσαν γενεές επί γενεών τέκνων . Εδώ η συνευθύνη του άνδρα - πατέρα είναι τεράστια . Πόσες μανάδες δεν έζησαν λάθρα στο σκοτάδι της σιωπής , της βιαιοπραγίας , και τα υπέμειναν όλα για να μη διαλύσουν τη συνοχή της οικογένειας ; Πόσες μανάδες δεν πήραν στο λαιμό τους γεροντοπαλίκαρα παιδιά , κάνοντας αγχόνη τον ομφάλιο λώρο του οιδιπόδειου συμπλέγματος ; Πόσες μανάδες και πόσοι πατεράδες δεν διέλυσαν οικογένειες παιδιών μπαίνοντας δυναστικά στα πόδια τους ; Καλό είναι να τα βλέπουμε κι αυτά τα λάθη για να τα αποφεύγουμε . Όπως να βλέπουμε και τον μεγάλο κίνδυνο της εποχής μας . Η ιδέα της μητρότητας γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και καπηλείας από κέντρα άνομων συμφερόντων , που εκφράζονται κυρίως μέσα από το εμπόριο των « Μίντια » . Εξευτελίζεται καθημερινά η μητρότητα στα « παράθυρα» της κοινωνικής αναισχυντίας . Η μάνα πρέπει να ενδιαφέρεται για το παιδί της , ό,τι κι αν αυτό το παιδί είναι , όμως χρέος της είναι να νοιάζεται για την αξιοπρέπεια της ζωής του ηθικού ανθρώπου . Μάνα και αλλότριο συμφέρον είναι έννοιες ασυμβίβαστες . Η μάνα είναι κάθαρση και λύτρωση στην τραγικότητα του βίου .

Φαίνεται , η μορφή της μάνας να συνδέεται περισσότερο με τον πόνο και τη θλίψη . Όμως το γνωρίζουμε καλά από το πρώτο κι όλας κλάμα της γέννησής μας πως από το πρόσωπο της μάνας πηγάζει η χαρά και το γέλιο . Στο φασματοσκόπιο των συναισθημάτων της συντίθεται το λευκό της χαρμολύπης . Ακόμη κι όταν είναι δακρυσμένο και στεναχωρημένο το πρόσωπο της μάνας μας είναι πάντα γελαστό . Αυτό το γελαστό πρόσωπο της Μάνας πρέπει να το διαφυλάξουμε σαν καθαρτήρια δύναμη , σαν την πιο αγνή πηγή ζωής , σαν Αριάγνη . Μάνα του Παιδιού - Ανθρώπου ! _

Κλείνοντας , επαναφέρω τη σκέψη μας στο κοινωνικό πρόβλημα της απώλειας της παιδικής αθωότητας , που μαστίζει τον σύγχρονο ρυθμό και τρόπο ζωής μας . Για την αντιμετώπισή του αξίζει να σταθούμε όλοι δυναμικά στο πλευρό του αγώνα της Μάνας στην καθημερινή της μάχη να διασώσει την αγνότητα του παιδιού - ανθρώπου . Να γίνουμε εμείς όλοι μαζί , δάσκαλοι - παιδαγωγοί , γονείς , άνθρωποι της Εκκλησίας , Πολιτιστικοί και Ανθρωπιστικοί Σύλλογοι , όπως ο Φιλανθρωπικός Αιγείρας , να γίνουμε ενεργά παραδείγματα και πρότυπα ενάρετης ζωής . Γιατί αν χάσουμε ως κοινωνία την αθωότητα της παιδικής ψυχής με τι καρδιά θα γιορτάζουμε το μεγαλείο της Μάνας , όπως κάναμε απόψε ... Γι αυτό , λοιπόν , το παιδί και τα μάτια μας ! Τα μάτια της ψυχής μας !