12 Απριλίου 2011 08:31

Του Παν. Κουμπούρα φιλολόγου

Tο καλοκαίρι του 1992 έγραφα στην τοπική εφημερίδα ενημέρωσης και προβληματισμού « ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ » για το Αρχαίο Θέατρο Αιγείρας : Στα πλαίσια του θεατρικού σεμιναρίου Ερασιτεχνικών Ομάδων στην Κυλλήνη είχα την τύχη να παρακολουθήσω τραγωδία στο Αρχαίο Θέατρο Ήλιδας , κοντά στη Γαστούνη . Θαύμασα την προσπάθεια των φορέων της περιοχής που κατόρθωσαν να καθιερώσουν πολιτιστικά έναν αρχαίο χώρο θεάτρου από τον οποίο δεν έχει διασωθεί ούτε λογείο , ούτε ορχήστρα , ούτε κερκίδες . Με προσπάθειες 15 περίπου χρόνων προσάρμοσαν σήμερα αυτό το χώρο και φιλοξενεί τις καλύτερες παραστάσεις κάθε καλοκαιριού . Αναρωτιέμαι , το Θέατρο της Αρχαίας Αιγείρας , που σώζεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση , δεν θα μπορούσε να έχει ανάλογη αξιοποίηση ; Δεν αξίζει το ενδιαφέρον όλων των τοπικών φορέων να στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση ; Η πολιτιστική αναβίωση του χώρου του αρχαίου θεάτρου μπορεί να καθιερώσει μέσα στην επόμενη 10ετία την περιοχή μας σαν εστία σπουδαίων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων με πολλαπλά οφέλη τόσο για τις γύρω κοινότητες , όσο και για την αίγλη όλης της Αιγιάλειας .

Το 1995 ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αιγείρας παρουσίασε το θεατρικό έργο « Ο μπαμπάς ο πόλεμος » του Ιάκωβου Καμπανέλλη , που πρόσφατα έφυγε για το ταξίδι της αιωνιότητας . Θυμάμαι την παράσταση παρουσία 2000 θεατών στο αμφιθεατρικό θερινό θέατρο Πόρου Κεφαλληνίας στις εκδηλώσεις Θερινό Ειδύλλιο Τέχνης , με επιμέλεια του αλησμόνητου φίλου μας Γιάννη Ζουγανέλη . Πότε , άραγε , θα αξιωθούμε να ζήσουμε ένα Θερινό Ειδύλλιο Τέχνης στο δικό μας Αρχαίο Θέατρο Αιγείρας ; Έγραφα το 1995 στο πρόγραμμα : ΠΟΛΕΜΑΜΕ ΤΑ ΣΚΟΤΑΔΙΑ! Ο άνθρωπος παλεύει - καθώς λέγει κι ο ποιητής - με πολλά σκοτάδια μέσα του . .... Ερασιτεχνικό θέατρο σημαίνει μάχη . Όχι , όμως , πόλεμο καταστροφής και βίας , αλλά αναμέτρηση που αντιμάχεται τη μικρότητα του ίδιου μας του χαρακτήρα , τη μονοτονία , την πλήξη , την έλλειψη ενδιαφερόντων στη ζωή . Με το αμυδρό φως της λυχνίας ψυχής μας πολεμάμε μαζί τα πολλά σκοτάδια μέσα μας και γύρω μας , για να το δυναμώσουμε τόσο , ώστε να φωτίσει σύντομα και το αρχαίο μας θέατρο , που βρίσκεται δίπλα μας , τόσο κοντά μας , πνιγμένο στο σκοτάδι της λήθης και της εγκατάλειψης.

Εν αρχή ην ο Λόγος . Ο δραματουργικός λόγος του Αρχαίου Θεάτρου αναφαίνεται ως από μηχανής θεός και χρησμοδοτεί το μέλλον του σύγχρονου πάσχοντος βίου . Αρκετά κράτησε η σιωπή και η λήθη . Η θυμέλη της ψυχής μας καρτερικά ανυπομονεί να δεχθεί και πάλι τον σοφό λόγο της διδαχής του Αισχύλου , του Σοφοκλή , του Ευριπίδη , του Αριστοφάνη . Αρκετούς αιώνες βάσταξε στο μνήμα του θανάτου το αρχαίο μας μνημείο της Αιγείρας . Καιρός να ενταφιασθεί ο γερασμένος παλαιός χρησμός : « ... χαμαί πέσε δαίδαλος αυλά, ουκέτι Φοίβος έχει καλύβην, ου μάντιδα δάφνην, ουδέ παγάν λαλέουσαν. Απέσβετο και λάλον ύδωρ» . «... στο χώμα κείτεται ο έντεχνος αυλός, ο Φοίβος δεν έχει πια κατοικία, ούτε δάφνη μαντική, ούτε πηγή ομιλούσα. Χάθηκε και το νερό που μιλούσε» . Πηγή ζωής , κοιτίδα συνέχειας της πολιτισμικής μας προόδου θα αναβλύσει και πάλι στο αρχαίο μας θέατρο .

Η λαλιά του Αρχαίου Θεάτρου Αιγείρας προσδοκούμε να αντηχήσει σύντομα από τον λόγο του Αισχύλου από τους «Πέρσες » : "Ω, παίδες Ελλήνων, ίτε, ελευθερούτε πατρίδ', ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων‘ νυν υπέρ πάντων αγών". Ευτυχώς , υπάρχουν αρκετοί άξιοι συμπολίτες μας , που έδωσαν και δίδουν αυτή την στιγμή τον αγώνα τον καλό για την αναβίωση ενός μοναδικού θεάτρου που έχει θέα προς την απεραντοσύνη της θάλασσας !

Αδημονούμε να ζωντανέψει και πάλι στο κοίλον της ψυχής μας ο λόγος ο διδακτικός . Ν' ακούσουμε τον χορό στην ΑΝΤΙΓΟΝΗ - έργο που παρουσίασαν πριν λίγα χρόνια οι μαθητές Λυκείου Ακράτας με Ρουμάνους μαθητές στα Ελληνικά και στα Ρουμανικά - να μας φρονηματίζει σε δύσκολους καιρούς : «Φρόνηση πρώτα. Η ευδαιμονία ακολουθεί. Γιατί ο κόσμος Θεϊκός και να τον σέβεσαι. Τα μεγάλα λόγια αλαζόνων, με μεγάλες πληγές πληρώνονται. Φρόνηση πρώτα. Γερνάμε για να βρούμε γνώση και γαλήνη. » Ν' ακούσουμε τον φωτοδότη του πνεύματός μας ΠΡΟΜΗΘΕΑ να στηλιτεύει τους τυράννους : « Είστε νέοι και καινούργιοι στην εξουσία, και νομίζεται πως τίποτε δεν μπορεί να ταράξει τα οχυρά που κρατείτε. Είδα ως τώρα δύο των θεών άρχοντες να χάνουνε το θρόνο τους. Θα δω και τρίτον, αυτόν που τώρα εσάς κυβερνά. Και τούτο το ανυπότακτο κορμί μακάρι να το ρίξει στα μαύρα Τάρταρα , στις φοβερές τις δίνες της Ανάγκης. Όμως τη ψυχή μου, δεν θα μπορέσει να την πάρει. Στο μέλλον η εξουσία θα ανήκει όχι στους άκαμπτους και την ωμή τη βία, μα σε όποιον με του νου τεχνάσματα τη νίκη θα κερδίζει. Όχι πια με τα λόγια, μα ιδού αληθινά που τραντάζεται η γης και μαζί μουκανιέται βαρύ της βροντής τ' αντιλάλημ' απόγεια και γλώσσες στριφτές οι αστραπές σαϊτεύουν φωτιάς. Άγριος σίφουνας στρίβει ψηλά κορνιαχτό, όλοι οι άνεμοι σκιρτούν, και μ' αντίπνοη οργή στήνουν πόλεμο ο ένας στον άλλο αντικρύ, και ταράχτηκε ο αιθέρας με τον πόντο μαζί. Βέβαια τέτοια απ' τον Δία χιμάει φανερά κατά πάνω μου αντάρα, που τρόμο γεννά. Μα ω μητέρα μου εσύ σεβαστή, κι ω που συ μες στο φως τυλίγεις, αιθέρα, το παν, πόσον άδικα, δείτε με, πάσχω! » Ν' ακούσουμε τη ΜΗΔΕΙΑ, την εγγονή του Ήλιου με απελπισία και σπαραγμό να λέγει στο χορό: « Εμπρός. Ποιο κέρδος από τούτη τη ζωή; Μήτε πατρίδα, μήτε σπίτι, μήτε άλλος δρόμος έξω απ’ το κακό. Τ’ άλλα τ’ αποχαιρέτησα στο πατρικό μου τ’ ακρογιάλι, σκλάβα στα λόγια ενός πολιτισμένου, ενός Έλληνα, που τώρα στα χέρια μου τον παραδίνουν οι Θεοί, να πάρω πίσω το αίμα μου. Τη σάρκα που του χάρισα την παίρνω πίσω. Εδώ και τώρα. Τα τέκνα του δε θα τα ξαναδεί. Κι ούτε θα σπείρει φύτρο στο νιόνυμφο χωράφι του - αν το φαρμάκι έχει κάποιαν αρετή. Με πέρασες για δαμασμένη; Για καμιά αδύνατη; Ήμερο φίδι του σπιτιού; Αλλιώς με λένε. Αγάπη στην αγάπη, θέληση στο μίσος, αυτό αξίζει. Αυτό απομένει από μια ανθρώπινη ζωή: Η δόξα...» Και όλοι μαζί εν χορώ να αναφωνήσουμε τον λόγο του Χορού στην ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΤΑΥΡΟΙΣ : « Στο καλό! Τι καλότυχοι! Ναι, είστε απ' αυτούς πόχουν βρει σωτηρία. Ω Παλλάδα Αθηνά, που κι αθάνατοι εσέ και θνητοί σε τιμούν, τη δική σου εντολή θ' ακλουθήσουμε εμείς. Είν' ολόγλυκη, ανέλπιστη τούτη η φωνή που έχει φτάσει στ' αυτιά μου. Ω πανσέβαστη Νίκη, της ζωής μου σκεπή πάντα να ‘σαι μην πάψεις ποτέ να της δίνεις στεφάνια. »

Το ζωντάνεμα του Αρχαίου Θεάτρου Αιγείρας δεν είναι ευχή . Είναι προσευχή ευθύνης κάθε πολιτισμένου πολίτη . Τα λόγια της προσευχής αυτής δεν θα μπορούσαν να είναι άλλα από την εκ βαθέων ποιητική εξομολόγηση του Γιώργου Σεφέρη : ....Όταν βρεθώ στο κοχύλι ενό ς αρχαίου θεάτρου κοιτάζω το τοπίο,πέρα, πάντα τόσο καλά διαλεγμένο και αμέσως έπειτα ψάχνω τριγύρω μου τους θεατέ ς, προσπαθώ να δω τα μάτια τους, χιλιάδες μάτια, σειρές, καρφωμένα σε μια λεπτομέρεια, σε μια στιγμή που δεν κληρονομιέται..όχι μια συγκεκριμένη δράση που θα μπορούσα εύκολα να υποθέσω.Τα μάτια σβήνουν μαζί με τη συγκίνησή τους όπω ς πεθαίνουν τ' άστρα και μένει τούτο το άδειο διάστημα, τόση ερημιά...