08 Φεβρουαρίου 2010 16:51

με τον Π. Κουμπούρα

Δύο γράμματα ενός νέου από τηνΑκράτα, που πολεμά στο μέτωπο της Μικρασίας το 1921 - 1922 ποια σημασία μπορεί να έχουν για τον Έλληνα του 2010 ; Νομίζω ότι ανάλογα και με το πρόσωπο του αποστολέα αλλά κυρίως με το περιεχόμενο των απόψεων που εκφράζουν , τα γράμματα αυτά αποκτούν σημαίνουσα διάσταση , γιατί φωτίζουν πολύπλευρα - και μάλιστα με το μυαλό ενός νεαρού πολεμιστή - τις κοινωνικές και πολιτικές πτυχές μιας πάρα πολύ δύσκολης περιόδου της ιστορίας μας , όπως είναι η Μικρασιατική καταστροφή . Οι επιστολές δόθηκαν σε μένα προ ετών από τον πρώην μαθητή μου εγγονό του παραλήπτη τους Νίκο Εμμανουήλ από το Κράθιο .

Αποστολέας τους είναι Ακρατινός νέος της επιφανούς οικογενείας: Παμπούκη . Κοντά του συμπολεμιστής βρίσκεται και άλλος Ακρατινός νέος της γνωστής οικογενείας : Χαρώνη . Στην υπογραφή του Παμπούκη το αρχικό του μικρού ονόματος δεν διακρίνεται , πιθανόν να είναι Χ , δηλαδή μάλλον Χαράλαμπος .

Με το ίδιο σκεπτικό ίσως πρόκειται για τον παππού του νυν υπουργού , καταγόμενου από την Ακράτα κ. Χάρη Παμπούκη .

Θα παρακαλούσα τους στενούς συγγενείς , κυρίως με βάση την πληροφορία ότι ο επιστολογράφος Παμπούκης το 1919 - 20 ήταν εγγεγραμμένος στο Γ’ Γυμνάσιο Αθηνών , να με ενημερώσουν για την ταυτότητα του αποστολέα , καθ' όσον οφείλω να τους παραδώσω τα πρωτότυπα των επιστολών, που είναι γραμμένες με μελάνι , με καλλιγραφίαν και ορθογραφίαν αρίστην και σε γλώσσα άπταιστη αρχαΐζουσα καθαρεύουσα , όπως την εδίδασκε ο σπουδαίος δάσκαλος του Γένους Νικηφόρος Παμπούκης εις το Σχολαρχείον Ραχώβης του Ανδρούτσου Σπανού και εις το εν Ακράτα Γυμνασιακόν παράρτημα . Χωρίς περαιτέρω - προς το παρόν - σχόλια παραθέτω αυτούσιες - δυστυχώς ... μονοτονικές - τις δύο επιστολές του στρατιωτικού Παμπούκη προς τον Νίκο Εμμανουήλ :

Εν Προύσση τη 7η Νοεμβρίου 1921

Αγαπητέ μου Νίκο ,

Νομίζω , ότι δεν είναι ίδιον εις κάθε άνθρωπον έχοντα αυτήν την ηλικίαν να έχη αυτάς τας ιδέας , ουχ ήττον όμως προσανατολίζεταί τις ευκολώτερον εις τας θεωρίας που παρουσιάζουν κάτι τι νέον με περισσοτέραν φαντασίαν και όγκον . Τούτο , όμως , φρονώ ότι δεν συμβαίνει και εις εμέ , καθ' ότι είμαι εξ εκείνων που κρίνουσι τα πράγματα ουχί εξ όψεως , αλλ' εκ των αποτελεσμάτων .

Μή πως οι οπαδοί του Λένιν δεν ευρίσκονται εις καλλιτέραν μοίραν από την του Τσάρου ; Μή πως οι υπό τους τριάκοντα τυράννους Αθηναίοι δεν απελυτρώθησαν μετά την εξόντωσιν τούτων; Μή πως , τέλος , τα ιθύνοντα πρόσωπα , τόσον της Ελλάδος , όσον και των άλλων τυραννουμένων κρατών , εάν εξέλιπον , δεν θα ευρισκόμεθα εις μίαν καλλιτέραν πως κατάστασιν και αδελφικήν ομόνοιαν ;

Αυτά , λοιπόν , μ' αναγκάζουν , καθ' υπαγόρευσιν πάντοτε της συνειδήσεώς μου, να σχηματίσω αυτήν την ιδέαν , ιδέαν πραγματικήν , θετικήν και ιδανικήν , κατ' εμέ , και ουχί αι φανατικαί θεωρίαι ... Εν τοιαύτη , λοιπόν , περιστάσει σας ερωτώ , δεν πρέπει να κρημνισθούν τα κακώς έχοντα και να ιδρεωθούν αι γνώμαι εκείνων, αίτινες θα μας φέρουν μιά' μέρα εις μίαν οπωσδήποτε βελτίωσιν να εκπληρώνωμεν αν όχι πλήρως τας υποχρεώσεις , τας οποίας αναλαμβάνομεν εξερχόμενοι εις την κοινωνίαν , αλλά του'λάχιστον τας υποχρεώσεις τας οποίας αναλαμβάνομεν τόσον απέναντι των φίλων, όσον και των οικείων ;

Και εάν δεν αλληλοσυγκρουσθούν αι ιδέαι μας και εάν δεν παλαίσωμεν κατά φίλων και εχθρών , πώς είναι δυνατόν να ωθηθή μιά κοινωνία εις καλλιτέραν και ευρυτέραν αντίληψιν , χωρίς προλήψεις , χωρίς είδωλα ; Και θα θεωρηθή μεν εις ημάς τελεία , αύτη η πολιτεία , εις τους μεταγενεστέρους μας δε ατελής .

Μα τούτο , νομίζω , πως δεν χρήζει συζητήσεως , γιατί και εάν μίαν ημέραν προ της εφευρέσεως του Μαρκονίου λ. χ. ευρίσκετό τις και μας έλεγεν ότι έχει την δύναμιν να συνεννοήταί τις με την Αμερικήν ή με άλλο τι μέρος εξωτερικόν χωρίς κανένα σύνδεσμον , παρά δι' απλής μόνον μηχανής , σας ερωτώ τώρα πάλιν : δεν θα τον εθεοποιούσες , εάν , φυσικά , δεν τον εθεώρης τρελλόν ; Και όμως δι' ημάς τώρα είναι ατελής και τούτο γιατί ο καθ' εις εξ ημών έχει πάντοτε ορμέμφυτον κλίσιν προς το άγνωστον .

Έτσι , λοιπόν , διαιωνίζονται όλα τα πράγματα μέχρις ου φθάσομεν εις την τελείαν βελτίωσιν της ανθρωπότητος , όπου και σταματώ , γιατί ο νους μου αδυνατεί να προχωρήση . Διατί όσον και αν βραδύνη η απόλυσίς μου δεν είναι αργά , την στιγμήν που βλέπω τα ιδανικά μου σβυνόμενα και εις τον βόρβορον και ατιμίαν ακατασχέτως ριπτόμενα ;

Κατά το σχολικόν έτος 1919 -20 είχον εγγραφεί εις το εν Αθήναις Γ’ Γυμνάσιον , αλλά δεν πρού'λαβον να δώσω εξετάσεις, καθ' ότι απεμακρύνθην των Αθηνών . Εδώ ευρισκόμενος δεν έπαυσα να γράφω επανειλημμένως εις Πατέραν και αδελφούς μέχρις ενοχλήσεως να κατορθώσουν να μου πάρουν το τυπικόν απολυτήριον εκείνης της χρονιάς ( 1920 ), διά το οποίον έχουσι πέσει όλοι οι τύποι και νόμοι , αλλ' εισέτι ουδεμίαν επί του προκειμένου απάντησιν έλαβον . Φαίνεται δε ότι απαξιούν ........ δεν πειράζει . Διά τούτο ( το απολυτήριον ) δεν παραλείπω να τονίζω ιδιαιτέρως εις εκάστην μου προς αυτούς απευθυνομένην επιστολήν να ανανεώσουν την εγγραφήν , αλλά δεν Βαργιέσαι...

Έρρωσο

Υπογραφή :

Παμπούκης

Συνεργείον 17 Μαρτίου 1922

Αγαπητέ μου Νίκο

Υγιαίνω , υγίαινε :

Ουδέποτε θα παραδεχθώ ότι ο καθ' εις άνθρωπος εξερχόμενος εις την κοινωνίαν , ως ιδιώτης , δεν θ' απαντήση απροσπέραστα , ίσως , εμπόδια κατά πολύ ανώτερα των του στρατού . Θέτομεν , όμως , υπεράνω πάντων τον στρατόν , όχι τόσον διότι έχομεν συνηθίσει τ' άλλα , αλλά διότι ως στρατιωτικός τις χάνει το ηθικόν του , την ελευθερίαν του , τον ανθρωπισμόν του τέλος και εν ολίγοις καταστρέφεται υφ' όλας τας απόψεις .

Και τον κοινωνικόν μεν δεσμόν , τον οποίον εξ απαλών ονύχων εφοβήθην , ημπορεί τις να μετριάση πως , συμμορφούμενος εν μέρει με το εκάστοτε περιβάλλον , χωρίς εννοείται , να παραβλάπτωνται αι αρχαί του και μη επηρεαζόμενος από τας ιδέας του μεν ή του δε .

Τον οικογενειακόν δε περίβολον φρονώ ότι πρέπει , προαιρετικώς , πάντες να μετερχώμεθα διά την αναπαραγωγήν του είδους αφ' ενός και αφ' ετέρου διά να δωρή σε μιά , που η σημερινή κοινωνία την έχει καταδικασμένη περισσότερον από τον άνδρα , το κατά φύσιν απαραίτητον δώρον . Οι κυριοότεροι λόγοι .

Διά δε τον κρατικόν , σου λέγω μόνον ότι , αν αυτός δεν υφίστατο , δεν θα υφίσταντο ου μόνον οι δύο άνω δεσμοί , αλλά και άλλοι , θα εφθάνωμεν , σχεδόν , σε μιά τελειότητα .

Θρησκεία είναι απλώς εν μέσον , το οποίον εθέσπισαν εκμεταλλευταί περιστάσεων εμφορούμενοι από ιδεολογίαν ή συμφεροντολογίαν δεν ηξεύρω , διά να συγκρατήσουν τον όχλον από μία παραλυσία , ούτως ειπείν .

Χαρώνης , ο οποίος σε χαιρετά , ευρίσκεται εδώ προ εξ περίπου μηνών χαίρων άκραν υγείαν.

Αναπνέων καταναλίσκω οξυγόνον και καταλαμβάνω επί της γης χώρον ανωφέλως .

Μετά πολλής αγάπης

Υπογραφή :

Παμπούκης