09 Δεκεμβρίου 2009 07:32

του Παν. Κουμπούρα φιλολόγου

2009 χρόνια από τη Γέννηση του Θεανθρώπου και η Ελλάδα μαζί με την ανθρωπότητα τιμά και γιορτάζει τις μικρές και μεγάλες ταυτόχρονα γεννήσεις , που σηματοδοτούν την πνευματική αθανασία για τον επίγειο κόσμο μας « αυτόν τον κόσμο τον μικρό , τον μέγα ! ». 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου , 140 χρόνια από τη γέννηση του Μαχάτμα Γκάντι , 150 χρόνια από τη γέννηση του Κωστή Παλαμά ... Δεν είναι τυχαίο το ότι τιμάται συνηθέστερα η μνήμη της γέννησης και όχι του θανάτου των πνευματικών ανθρώπων . Και τούτο γιατί : « Είναι πάντα μια γέννηση κι ο θάνατος μια πρόσθεση , όχι αφαίρεση . Τίποτα δεν χάνεται ... » . Στο μεγαλόπνοο έργο του « Τέταρτη Διάσταση » ο Γιάννης Ρίτσος μέσα από τους 18 θεατρικούς μονολόγους μελετά την παντοτινή γέννηση της ανθρώπινης υπόστασης , καθώς τη συνθέτει η διάσταση της ποίησης , του χρόνου , της ζωής , της φθοράς και του θανάτου , καταλήγοντας στο τέλος πως δεν υπάρχει θάνατος , αφού υπάρχει πάντα μια γέννηση , πως τίποτα δεν χάνεται , αφού αναβιώνεται η χαμένη απ' τον θάνατο ζωή με την ανάπλαση της ατομικής , συλλογικής και ιστορικής μνήμης , που έχουν την ηλικία των άστρων και του ήλιου !

Κοινωνώντας το Θέατρο ως ερασιτέχνης ηθοποιός ευτύχησα να ενσαρκώσω ρόλους μορφών της Ποίησης και της Τέχνης όπως : τον Αλεξανδρινό ποιητή Κων/νο Καβάφη στον « Φανερά κρυμμένο λόγο » , τον λυράρη του Χελμού Σπύρο Περεσιάδη « του Χελμού ευλογημένο δώρημα » , τον κριτικό προς Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη λόγο στο « Σκοτεινό τρυγόνι » και πρόσφατα τον ποιητικό λόγο του Γιάννη Ρίτσου στο « Ταξίδι στην Τέταρτη Διάσταση » , που παρουσίασε στο Αίγιο 29 Νοεμβρίου 2009 ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Αιγιαλείας και Καλαβρύτων . Η φιλοσοφία της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου είναι σε όλους γνωστή σαν ένας τρόπος ζωής βαθυστόχαστος , πολυπρισματικός , αγωνιστικός και αισιόδοξος για τον άνθρωπο και την κοινωνία . Στην Τέταρτη Διάσταση ο Ρίτσος μετουσιώνει τη διάσταση του χρόνου και της μνήμης μέσα από έναν απλό, καθημερινό άνθρωπο χωρίς όνομα, έναν Ξένο, με βιώματα του σήμερα, με γνώση του χθες και όραμα του αύριο, όπως είναι ο ίδιος ο ποιητής, που πεζοπορεί ανάμεσά μας, που έρχεται κοντά μας, όπως ένας φίλος σε στιγμές πόνου και απελπισίας, για να μας παρηγορήσει και να μας στηρίξει.

Τίποτα, λοιπόν, δε χάνεται με τον θάνατο, αφού υπάρχουν η μνήμη, τα ανθρώπινα έργα και τα πράγματα του κόσμου, γιατί: « Εκείνα που χάσαμε και χάνουμε , έλεγε , εκείνα που έρχονται , προπάντων εκείνα που φτιάχνουμε , είναι δικά μας , μπορούμε να τα δώσουμε ...» Μέσα από το διαχρονικό πρίσμα αυτής της μεταφυσικής όρασης, ο ποιητής παρατηρεί το απέραντο και ποικιλόμορφο θαύμα του κόσμου και της ζωής. Της ζωής της φύσης και της ζωής του ανθρώπου μέσα στη φύση, από τη γέννηση ως τον θάνατό του. Με ποιητικές εικόνες απαράμιλλες για την απλότητα, ομορφιά, φυσικότητα και αλήθεια τους, ανακαλεί νοσταλγικά και ξαναζεί, με τη μνήμη του, και καλεί κι εμάς με τη μνήμη μας ν' ανακαλούμε, να ξαναζούμε, να ξανακάνουμε δικά μας, την κάθε στιγμή της ζωής, όλα που ως τότε ζήσαμε, και όλους που ως τότε ζήσανε μαζί μας, σπάζοντας «την πολιορκία της στιγμής», του θανάτου, που μπορεί να αφανίζει τη φυσική ζωή του ανθρώπου, αλλά δεν μπορεί να την αφανίσει στη μνήμη των ζωντανών και δεν εμποδίζει το παρελθόν της ζωής να ζει ατελεύτητα στο διηνεκές παρόν. Έτσι ανανεώνεται η ζωή και ενώνεται με την ποίηση : « Είναι η ένωση , είπε , του άντρα και της γυναίκας , της σιωπής και της φωνής , της ζωής και της ποίησης ...» Η ένωση του άντρα και της γυναίκας, από την οποία βλασταίνουν οι καινούριες γενιές και διαιωνίζεται η ανθρώπινη ζωή, και η ένωση της ζωής με την ποίηση, που διατηρεί στη μνήμη τη ζωή των περασμένων γενεών, καταργεί τον χρόνο, καταλεί τον θάνατο, και διασώζει την ιστορία: « Τότε τα κόκαλα των Ελλήνων , των Ενετών , των Φράγκων , των Τούρκων , των Ελλήνων , θαμμένα κάτω από ολόκληρα βουνά χρόνια και χώματα , αρθρώνονται ... όχι εχθρικά το' να στ' άλλο , όχι αντίπαλα , με μόνο τους όπλο την αρχαία επιθυμία τους , το αίμα μας , τη μνήμη μας . »

Η ζωή συνεχίζεται αδιάκοπη, από το παρελθόν στο παρόν και από το παρόν στο μέλλον. Οι περασμένες γενιές ζούνε μέσα στις παρούσες, αφού τις κουβαλάνε με τη μνήμη μέσα τους, το ίδιο και κάθε μορφή περασμένης ή παρούσας ζωής, και όλα ανήκουν στον άνθρωπο, στο φωτεινό διάστημα της δικής του ζωής: « Όλα δικά μας , - είπε ο Ξένος - Όλα του κόσμου τούτου - και τους νεκρούς μας τους κουβαλάμε μέσα μας χωρίς ο χώρος να στενεύει χωρίς να βαραίνουμε συνεχίζουμε τη ζωή τους απ' τις βαθιές στοές και τις έρημες ρίζες , τη δική τους ζωή , τη δική μας , ακέρια μες στον ήλιο . »

Όταν με τον έρωτα ανθίζει αδιάκοπα νέα ζωή, ο φόβος του θανάτου καταργείται και ο άνθρωπος αισθάνεται πως είναι αιώνιος, πως στο φωτεινό διάστημα της δικής του ζωής ζει όλη τη ζωή, αυτή που υπήρχε πριν από χιλιάδες χρόνια κι αυτή που θα υπάρχει ύστερα από χιλιάδες χρόνια, πως το φωτεινό αυτό διάστημα της ανθρώπινης ζωής εμπεριέχει όλο τον χρόνο και όλο το φως του κόσμου, πως ο χρόνος και ο ήλιος έχουν, για τον κάθε άνθρωπο, την ίδια ηλικία με τη δική του, αφού γι' αυτόν ο ήλιος και ο χρόνος υπάρχουν όσο ζει ο ίδιος, και στη διάρκεια της δικής του ζωής εμπεριέχεται και ολοκληρώνεται ο θαυμαστός, ο ανεπανάληπτος και αιώνια επαναλαμβανόμενος υπαρξιακός κύκλος που καταλεί τον θάνατο και διαιωνίζει τη ζωή: « Όλα δικά μας , πιο δικά μας με τη μνήμη μας , πιο ευτυχισμένα . » Η ζωή και η μνήμη κινούνται στη διάσταση της απεραντοσύνης του κόσμου και του χρόνου . « Ευτυχισμένα τ' άστρα , πράα , ευοίωνα , δίχως καθόλου προαίσθημα θανάτου , δίχως καθόλου θάνατο » . Ευλογημένο το άστρο της Βηθλεέμ , που μεσουρανεί στης ζωής τον αέναο κύκλο και καθιστά τον άνθρωπο συνομήλικο με τον ήλιο και τον χρόνο . Καλή Γέννηση της ανθρωπιάς μέσα στον Άνθρωπο !