12 Απριλίου 2011 07:58

Του Β. Αντωνίου

«Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχει μια άμεση σχέση των προβλημάτων του περιβάλλοντος με το σύστημα αξιών, πάνω στο οποίο στηρίχτηκε η βιομηχανική και τεχνολογική επανάσταση.» (Σιγάλας, 1987, σ.25).

Ο άνθρωπος προσπαθώντας να επιτύχει μεγαλύτερη συγκέντρωση αγαθών, ευημερία και πρόοδο δεν τοποθέτησε το περιβάλλον στη θέση που του ανήκει.

Έτσι άρχισε μια αλόγιστη, απρογραμμάτιστη και μη ορθολογική χρήση κάθε δώρου της φύσης και αποβλέποντας ο άνθρωπος μόνο στα άμεσα οφέλη, μέσα από μια καθαρά ανθρωποκεντρική αντίληψη, παράβλεψε τις μακροχρόνιες συνέπειες

Έρμαιο πλέον το περιβάλλον στα χέρια ατόμων και ομάδων δέχτηκε και συνεχίζει να δέχεται τις καταστρεπτικές τους επιδράσεις με ένα πλήθος κρίσιμων ενεργειών εναντίον του.

Η έννοια του περιβάλλοντος είναι πλατιά και περίπλοκη. Μπορεί να έχει διαφορετικές σημασίες: «ανθρώπινο», «οικογενειακό», «φυσικό περιβάλλον», «περιβάλλον της δουλειάς», κ.ά..

Κατά την Ψυχολογία ως περιβάλλον νοείται το «βιωμένο», που αναλύει τις δυναμικές αλληλεπιδράσεις των ανθρώπινων εμπειριών με τις σχετιζόμενες όψεις του φυσικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος. Μελετά το άτομο μέσα σε «πλαίσια συμπεριφοράς», [εδαφική περιοχή και προσωπικό χώρο, περιβαλλοντικό άγχος (αίσθημα συνωστισμού, θόρυβος, ρύπανση), αρχιτεκτονική και συμπεριφορά, φυσικό περιβάλλον και συμπεριφορά, ψυχολογικές αντιδράσεις στις φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές, διαμόρφωση και αλλαγή των περιβαλλοντικών στάσεων].

Κατά την βιολογία νοείται ο βιότοπος, ο χώρος δηλαδή όπου συναντώνται οι ικανές και αναγκαίες συνθήκες για την ανάπτυξη της ζωής ενός συγκεκριμένου είδους.

Το περιβάλλον, η σκηνή δηλαδή όπου εξελίσσεται η ζωή μας εκφράζεται μέσα από μια αρχιτεκτονική, η οποία ως ορισμός, δεν είναι μόνο τέχνη αλλά και η απεικόνιση της ζωής, ιστορικής ή βιωμένης.

Σκηνογράφος λοιπόν της εποχής μας η αρχιτεκτονική με τους απελευθερωμένους αρχιτέκτονες να διαμορφώνουν σε πράξη από την τελευταία δεκαετία του περασμένου αιώνα το σλόγκαν «η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία», εξαλείφοντας από τα κτήρια κάθε μορφή περιττής διακόσμησης, μορφοποιώντας το σύγχρονο κτήριο σε λειτουργικό αλλά με ψυχρό γεωμετρισμό. Μπετόν, χάλυβας, γυαλί, άσφαλτος, είναι τα υλικά που αλλοίωσαν το μορφολογικό χαρακτήρα των κτηρίων στα μεγάλα αστικά κέντρα. Στην Ελλάδα όλοι οι προαναφερόμενοι παράγοντες σε συνδυασμό με τον κερδοσκοπικό χαρακτήρα του έλληνα καθώς και τη ηθελημένη κρατική αδιαφορία, η οικοδομική απληστία ευνοήθηκε με αποτέλεσμα να καταστραφεί πρώτα η πρωτεύουσα και στη συνέχεια η επαρχία.

Παρ' όλο που τα νέα υλικά ανοίγουν νέους ορίζοντες της κατασκευής, αυτά χρησιμοποιούνται δυστυχώς για να αλλοιωθεί η φύση του κατοίκου της με αποτέλεσμα η νέα τεχνολογία από αρωγός του ανθρώπου να γίνεται δυνάστης του. Έτσι τα νέα κτήρια αντί να είναι βιότοποι, προσφέρουν απλά μια στέγη, οι χώροι μικραίνουν, οι δρόμοι πνίγονται στην άσφαλτο, τα λίγα δέντρα ξεφυτρώνουν σπάνια. Οι αρχιτέκτονες κατάφεραν να κατασκευάσουν πελώρια τείχη κολλημένα το ένα με το άλλο, δημιουργώντας μικρούς χείμαρρους αυτοκινήτων και αγχωμένων ανθρώπων, που τρέχοντας ανεβαίνουν ένα σισύφειο ανήφορο, μιλώντας στα ασύρματα κινητά τηλέφωνά τους.

Και νάμαστε σήμερα να παραδεχόμαστε όλοι πως η πόλη μας, ο χώρος μας, το περιβάλλον μας δεν είναι πια βιώσιμο και δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να καλυτερέψει. Κι όμως πρέπει κάτι να γίνει. Ο αρχιτέκτονας που φυλάκισε το σημερινό άνθρωπο, αυτός πρέπει να τον βοηθήσει να σπάσει τη μονοτονία της καθημερινότητάς του ταράζοντας τα νερά της πνιγηρής του ρουτίνας.

Να λοιπόν που η ανάγκη αυτή γεννά μέσα στις τάξεις των αρχιτεκτόνων -πολεοδόμων, των αρχιτεκτόνων - ανακαινιστών, κλπ. τον αρχιτέκτονα σκηνογράφο του περιβάλλοντος που θα επιχειρήσει παρεμβάσεις περισσότερο ή λιγότερο «λειτουργικές».

.

Ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων που κινείται, αυτοσχεδιάζει- ξαναδημιουργεί το περιβάλλον, ξαναγεννά την έννοια του χώρου. Ο άνθρωπος μέσα από τις καθημερινές χειρονομίες του, εκφράζει την ανάγκη του να δημιουργήσει: το να κάνει ένα πηγαδάκι για να κουβεντιάσει ή ν' ακούσει μουσική, να γράψει στους τοίχους,, να χαράξει καρδούλες με βέλη σε δέντρα και θρανία, ή να αφήσει ένα άδειο μπουκάλι πάνω στην πέτρινη βρύση μιας πλατείας, Αυτή η μεταφορά της «δημιουργικής πράξης»στη σκηνή της καθημερινότητας, καθιέρωσε το χάπενιγκ (happening), ως προέκταση μελετών του περιβάλλοντος που επιδιώκουν να καταλάβουν όλες τις αισθήσεις, από την ακοή στην όσφρηση, την αφή και την όραση, μπαίνοντας στο περιβάλλον που είναι αποκλειστικός χώρος της αρχιτεκτονικής.

Μια τοιχογραφία που βοηθά τον πολίτη ν' αντιληφθεί άμεσα τι συμβαίνει, ένα χρωματιστό προοπτικό που βοηθά να εξαφανιστεί ο όγκος που αναστέλλει την ανάγκη φυγής του καθ' ενός, δημιουργώντας ένα νέο σκηνικό, είναι οι παρεμβάσεις στο κτιριακό περιβάλλον, σε αντιδιαστολή του σημερινού ελληνικού σκηνικού με τις διαφημίσεις σε πλαϊνά πολυκατοικιών, γραψίματα και γκράφιτι σε τοίχους και βαγόνια συρμών, ή πλακάτ πολιτικών κομμάτων και παρατάξεων που παρασύρουν τον πολίτη σε στείρα σχήματα

Να λοιπόν και η ευκαιρία μέσω της εφαρμογής του ΣΧΟΟΑΠ που καλείται η Τοπική αυτοδιοίκηση να επιτρέψει στις νέες γενιές των αρχιτεκτόνων να νοιώσουν το πρόβλημα και να συμβάλλουν άμεσα ή έμμεσα στη διαμόρφωση του υπάρχοντος περιβάλλοντος, έστω και μόνο πείθοντάς τους να αποφύγουν τα σφάλματα του παρελθόντος.

Μοναδική ευκαιρία της γενιάς μας είναι να δώσει την αναγκαία προσοχή η Δημοτική Αρχή του νέου Δήμου Αιγιάλειας στην έννοια μιας νέας πόλης μέσα από το χωροταξικό σχεδιασμό, καλώντας τους αρχιτέκτονες να σκηνοθετήσουν για τις μελλοντικές γενιές, ένα ανθρώπινο περιβάλλον αντάξιο της ιστορίας των Αιγιαλέων.

Η διατάραξη της περιβαλλοντικής ισορροπίας ήδη έχει φανεί σε όλο της το φάσμα, από την εδαφική αλλοίωση και την αισθητική κακοποίηση μέχρι τη μόλυνση της ατμόσφαιρας και τη ρύπανση της θάλασσας. Όμως η φύση «εκδικείται». Οι συνέπειες της υποβάθμισης του περιβάλλοντος έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές έντονα σε όλους τους τομείς της ζωής μας και το κόστος καλούμαστε όλοι να το πληρώσουμε.-