Loading...

Κατηγορίες

Τετάρτη 09 Μάρ 2022
Η έλευση των πρώτων Ηomo sapiens στην Ελλάδα
Κλίκ για μεγέθυνση















09.03.2022, 18:45
 
Προσβλέποντας σε μια «ζωντανή» διαδικτυακή εκδήλωση αλλά και στη γόνιμη τηλε-συμμετοχή του κοινού, οι «Δαρβινικές Δευτέρες», σε συνεργασία με την Ελληνική Εξελικτική Εταιρεία, οργανώνουν την ερχόμενη Δευτέρα (14.3.2022, στις 7 μ.μ.), μία πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη της κορυφαίας διεθνώς παλαιοανθρωπολόγου Κατερίνας Χαρβάτη με τίτλο «Οι παλαιολιθικοί άνθρωποι της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης»

0ταν ένας παλαιοντολόγος αποφασίζει να διερευνήσει τη βιολογική ταυτότητα κάποιων απολιθωμένων οστών και να ανασυγκροτήσει την εξελικτική τους ιστορία, μπορεί να ακολουθήσει δύο διαφορετικές –αλλά συμπληρωματικές– προσεγγίσεις: μία άμεση και μία πιο έμμεση παλαιοντολογική μέθοδο.

Η άμεση μέθοδος συνίσταται στην εξαντλητική έρευνα και τη συγκριτική ανάλυση των διαθέσιμων απολιθωμένων υπολειμμάτων, π.χ. θραύσματα από οστά, κρανία και προϊστορικά τεχνουργήματα.

Η πιο έμμεση μέθοδος, αντίθετα, προϋποθέτει ότι ο ερευνητής θα καταφέρει να ανασυγκροτήσει τα ιδιαίτερα βιολογικά αίτια και τους εξωτερικούς φυσικούς παράγοντες (π.χ. κλιματικές ή γεωλογικές αλλαγές, οικολογικό περιβάλλον, διατροφικά αποθέματα) που, κατά το μακρινό παρελθόν, οδήγησαν στη διαμόρφωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του απολιθωμένου οργανισμού: την ανατομία, τη φυσιολογία και την ιδιαίτερη γονιδιακή ταυτότητα των απολιθωμένων οργανισμών.

Χάρη στα πιο πρόσφατα παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα και κυρίως στις νέες τεχνικές της βιολογικής αρχαιολογίας για τη μελέτη τους, αρχίζουμε να κατανοούμε πολύ καλύτερα από ό,τι στο παρελθόν το πώς εξελίχθηκε ο σύγχρονος άνθρωπος (Ηomo sapiens) και τι ήταν αυτό που τον κατέστησε «σύγχρονο» και «νοήμονα».

Πάντως, με βάση τα πιο πρόσφατα παλαιοντολογικά δεδομένα, το νεωτερικό αφήγημα περί μιας σταδιακής και γραμμικής προόδου από ένα απλούστερο προς ένα πολυπλοκότερο είδος ανθρώπου δεν επιβεβαιώνεται και η εξελικτική εποποιία που οδήγησε στην πλανητική επέκταση του είδους Ηomo sapiens θα πρέπει μάλλον να γραφτεί διαφορετικά.

Οι πρώτοι sapiens στην ανατολική Μεσόγειο

Στη μακροχρόνια και ανεπαρκώς τεκμηριωμένη από παλαιοντολογικά ευρήματα ιστορία του ανθρώπινου γένους (Ηomo) υπάρχουν τουλάχιστον δύο καίριες «στιγμές», κατά τη διάρκεια των οποίων πραγματοποιήθηκαν τα δύο πιο αποφασιστικά –και ταυτοχρόνως πιο αινιγματικά– εξελικτικά άλματα στην ιστορία του είδους μας.

Το πρώτο άλμα έλαβε χώρα στην Αφρική πριν από περίπου 2 εκατομμύρια χρόνια και σηματοδοτεί το πέρασμα από τους ανθρωποειδείς πιθήκους στους όρθιους πρωτανθρώπους (Ηomo erectus). Αυτό το πρώτο εξελικτικό άλμα συνεπάγεται όχι μόνο την όρθια βάδιση, με όλες τις ανατομικές ανακατατάξεις που αυτή συνεπάγεται, αλλά και τη σταδιακή διόγκωση του εγκεφάλου, που είχε πολύ πιο ανατρεπτικές συνέπειες για την ανατομία, τη φυσιολογία και κυρίως τη συμπεριφορά των πρώτων ανθρώπων.

Το δεύτερο αποφασιστικό άλμα συνέβη πριν από περίπου 400 χιλιάδες χρόνια και οδήγησε στην εμφάνιση, πάντα στην Αφρική, των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων (Ηomo sapiens). Ωστόσο, η δυναμική επέκταση και η παρουσία του σύγχρονου ανθρώπου σε κάθε γωνιά του πλανήτη θα αρχίσει πολύ αργότερα, μετά την έξοδό του από την Αφρική! Μια μεγαλειώδης έξοδος από την αφρικανική ήπειρο που θα πραγματοποιηθεί με αλλεπάλληλα, διαφορετικά μεταναστευτικά κύματα.

Η έξοδος των πρώτων sapiens από την Αφρική και η εγκατάστασή τους στον τόπο μας τεκμηριώνεται επαρκώς με την ανακάλυψη στο σπήλαιο Απήδημα στη Μάνη των δύο περίφημων απολιθωμένων κρανίων που βρέθηκαν στο σπήλαιο: το πρώτο κρανίο, «Απήδημα1», ανήκει αναμφίβολα σε έναν Homo sapiens που ζούσε εκεί πριν από περίπου 210 χιλιάδες χρόνια, ενώ το δεύτερο κρανίο, «Απήδημα 2», ηλικίας «μόνο» 170 χιλιάδων χρόνων και ανήκει σε έναν Νεάντερταλ, που επίσης ζούσε στο ίδιο σπήλαιο, αλλά πολύ αργότερα. Με άλλα λόγια, οι sapiens ζούσαν ήδη εκεί πολύ πριν από τους Νεάντερταλ, αλλά και πολύ πριν από ό,τι πίστευαν οι επιστήμονες!

Αυτές οι συγκλονιστικές ανακαλύψεις έγιναν πριν από μερικά χρόνια και οφείλονται στις πρωτοποριακές έρευνες μιας ομάδας παλαιοντολόγων με επικεφαλής την Ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη, καθηγήτρια και διευθύντρια του περίφημου Κέντρου Σένκενμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον, στο Πανεπιστήμιο Τίμπινγκεν.

Τα αποτελέσματα των πολυετών ερευνών της Χαρβάτη μάς αποκαλύπτουν, αφενός, την αποφασιστική σημασία του ελλαδικού χώρου για την ανθρώπινη εξέλιξη, αφού εδώ βρέθηκε ο αρχαιότερος σύγχρονος άνθρωπος εκτός Αφρικής και αφετέρου τον αποφασιστικό ρόλο της ανατολικής Μεσογείου και ευρύτερα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εξέλιξη του σύγχρονου ανθρώπου.


Η Κατερίνα Χαρβάτη στη Δαρβινική Δευτέρα 14.3.22

Η νοτιο-ανατολική Ευρώπη και η ανατολική Μεσόγειος υπήρξε ένας σημαντικός διάδρομος στις μετακινήσεις πολλών ειδών συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου κατά τον Πλειστόκαινο. Επί πλέον η Βαλκανική Χερσόνησος χρησίμευσε ως καταφύγιο επιβίωσης κατά τη διάρκεια των παγετώδων περιόδων και, μετέπειτα, ως οδός μετανάστευσης προς τα βόρεια, κατά τις ενδιάμεσες περιόδους υποχώρησης των παγετώνων (μεσοπαγετώδεις περίοδοι). Κατά συνέπεια, ο χώρος αυτός υπήρξε, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, θέατρο πολλαπλών μετακινήσεων και αναμίξεων των ανθρώπινων πληθυσμών.

Η Κατερίνα Χαρβάτη, καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου Παλαιοανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Tübingen, θα παρουσιάσει τα τελευταία πολύ ενδιαφέροντα ευρήματα γύρω από αυτό το θέμα στην ομιλία της με τίτλο «Οι παλαιολιθικοί άνθρωποι της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης», τη Δευτέρα 14.3.2022, 7 μ.μ. Οι έρευνες της κ. Χαρβάτη έχουν ανατρέψει πολλές από τις παγιωμένες απόψεις για την εξέλιξη του είδους μας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και δικαίως την έχουν αναδείξει σε κορυφαία ανθρωπολόγο της εποχής μας.

Η διάλεξη, που συνδιοργανώνεται από την επιτροπή για τις Δαρβινικές Δευτέρες με την Ελληνική Εξελικτική Εταιρεία, θα γίνει online μέσω της πλατφόρμας ΖΟΟΜ με δυνατότητα παρεμβολής και ερωτήσεων από το «ακροατήριο».

πηγη: https://www.efsyn.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου