Όλες οι άλλες θεραπείες για τη λευχαιμία της Αλίσα είχαν αποτύχει.

Έτσι, οι γιατροί στο Νοσοκομείο Great Ormond Street χρησιμοποίησαν την «επεξεργασία βάσης» για να πραγματοποιήσουν ένα επίτευγμα βιολογικής μηχανικής και να της φτιάξουν ένα νέο ζωντανό φάρμακο.

Έξι μήνες αργότερα ο καρκίνος είναι μη ανιχνεύσιμος, αλλά η Αλίσα εξακολουθεί να παρακολουθείται σε περίπτωση που επανέλθει.

Η Αλίσα, 13 ετών και από το Λέστερ, διαγνώστηκε με οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία Τ-κυττάρων τον Μάιο του περασμένου έτους.

Τα Τ-κύτταρα υποτίθεται ότι είναι οι φύλακες του σώματος – αναζητώντας και καταστρέφοντας απειλές – αλλά για την Αλίσα είχαν γίνει ο κίνδυνος και αυξάνονταν εκτός ελέγχου.

Ο καρκίνος της ήταν επιθετικός. Η χημειοθεραπεία, και στη συνέχεια η μεταμόσχευση μυελού των οστών, δεν μπόρεσαν να τον διώξουν από το σώμα της.

Χωρίς την πειραματική ιατρική, η μόνη επιλογή που είχε απομείνει θα ήταν απλώς να κάνουν την Αλίσα να αισθάνεται όσο το δυνατόν πιο άνετη.

«Τελικά θα είχα πεθάνει», είπε η Αλίσα. Η μαμά της, Κιόνα, είπε ότι σαν τώρα πέρυσι φοβόταν τα Χριστούγεννα, «νομίζοντας ότι είναι η τελευταία μας μαζί της». Και μετά «έκλαιγε» μέχρι τα 13α γενέθλια της κόρης της τον Ιανουάριο.

Αυτό που συνέβη στη συνέχεια θα ήταν αδιανόητο μόλις πριν από λίγα χρόνια και έγινε δυνατό χάρη στην απίστευτη πρόοδο στη γενετική.

Η ομάδα του Great Ormond Street χρησιμοποίησε μια τεχνολογία που ονομάζεται βασική επεξεργασία (base editing), η οποία εφευρέθηκε μόλις πριν από έξι χρόνια.

Οι βάσεις είναι η γλώσσα της ζωής. Οι τέσσερις τύποι βάσεων – αδενίνη (Α), κυτοσίνη (C), γουανίνη (G) και θυμίνη (Τ) – είναι τα δομικά στοιχεία του γενετικού μας κώδικα. Ακριβώς όπως τα γράμματα στο αλφάβητο συλλαβίζουν λέξεις που έχουν νόημα, οι δισεκατομμύρια βάσεις στο DNA μας εξηγούν το εγχειρίδιο οδηγιών για το σώμα μας.

Η επεξεργασία βάσης επιτρέπει στους επιστήμονες να εστιάσουν σε ένα ακριβές μέρος του γενετικού κώδικα και στη συνέχεια να αλλάξουν τη μοριακή δομή μιας μόνο βάσης, μετατρέποντάς τη σε άλλη και αλλάζοντας τις γενετικές οδηγίες.

Η μεγάλη ομάδα γιατρών και επιστημόνων χρησιμοποίησε αυτό το εργαλείο για να κατασκευάσει ένα νέο τύπο Τ-κυττάρων που ήταν ικανό να κυνηγήσει και να σκοτώσει τα καρκινικά Τ-κύτταρα της Αλίσα.

Ξεκίνησαν με υγιή Τ-κύτταρα που προέρχονταν από έναν δότη και άρχισαν να τα τροποποιήσουν.

Η πρώτη βασική επεξεργασία απενεργοποίησε τον μηχανισμό στόχευσης Τ-κυττάρων, ώστε να μην επιτεθούν στο σώμα της Αλίσα.
Η δεύτερη αφαίρεσε μια χημική σήμανση, που ονομάζεται CD7, η οποία βρίσκεται σε όλα τα Τ-κύτταρα
Η τρίτη επεξεργασία ήταν ένας μανδύας αορατότητας που εμπόδιζε τα κύτταρα να σκοτωθούν από ένα φάρμακο χημειοθεραπείας.
Το τελευταίο στάδιο της γενετικής τροποποίησης έδωσε εντολή στα Τ-κύτταρα να κυνηγήσουν οτιδήποτε με το σημάδι CD7 πάνω του, έτσι ώστε να καταστρέφει κάθε Τ-κύτταρο στο σώμα της – συμπεριλαμβανομένων των καρκινικών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή η σήμανση πρέπει να αφαιρεθεί από τη θεραπεία – διαφορετικά θα καταστρέψει τον εαυτό της.

Εάν η θεραπεία αποδώσει, το ανοσοποιητικό σύστημα της Αλίσα – συμπεριλαμβανομένων των Τ-κυττάρων – θα αναδομηθεί με τη δεύτερη μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Όταν η ιδέα εξηγήθηκε στην οικογένεια, η μαμά Κιόνα έμεινε να σκέφτεται: «Γίνεται αυτό;» Ήταν απόφαση της Αλίσα να είναι η πρώτη που θα λάβει την πειραματική θεραπεία – η οποία περιείχε εκατομμύρια από τα τροποποιημένα κύτταρα – τον Μάιο του τρέχοντος έτους.

«Είναι η πρώτη ασθενής που υποβάλλεται σε θεραπεία με αυτήν την τεχνολογία», δήλωσε ο καθηγητής Γουασίμ Κασίμ, από το UCL και το Great Ormond Street.

Είπε ότι αυτός ο γενετικός χειρισμός ήταν ένας «πολύ ταχέως εξελισσόμενος τομέας της επιστήμης» με «τεράστιες δυνατότητες» σε μια σειρά ασθενειών.

Η Αλίσα παρέμεινε ευάλωτη στη μόλυνση, καθώς τα σχεδιασμένα κύτταρα επιτέθηκαν τόσο στα καρκινικά Τ-κύτταρα στο σώμα της όσο και σε αυτά που την προστατεύουν από ασθένειες.

Μετά από ένα μήνα, η Αλίσα βρισκόταν σε ύφεση και της έγινε δεύτερη μεταμόσχευση μυελού των οστών για να αναγεννηθεί το ανοσοποιητικό της σύστημα.

Η Αλίσα πέρασε 16 εβδομάδες στο νοσοκομείο και δεν μπορούσε να δει τον αδερφό της, που πήγαινε ακόμα στο σχολείο, σε περίπτωση που έφερνε μικρόβια.

Υπήρξαν ανησυχίες μετά το τρίμηνο τσεκ-απ που βρήκε ξανά σημάδια καρκίνου. Αλλά οι δύο πιο πρόσφατες έρευνές της ήταν καθαρές.

«Μαθαίνεις απλώς να εκτιμάς κάθε μικρό πράγμα. Είμαι τόσο ευγνώμων που είμαι εδώ τώρα», είπε η Αλίσα.

«Είναι τρελό. Είναι απλά εκπληκτικό που μπόρεσα να έχω αυτή την ευκαιρία, είμαι πολύ ευγνώμων γι’ αυτήν και θα βοηθήσει και άλλα παιδιά, επίσης, στο μέλλον.»

Ανυπομονεί για τα Χριστούγεννα, είναι παράνυμφος στον γάμο της θείας της, ξανακάνει ποδήλατό, επιστρέφει στο σχολείο και «απλώς κάνει πράγματα με κανονικούς ανθρώπους».

Η οικογένεια ελπίζει ότι ο καρκίνος δεν θα επιστρέψει ποτέ, αλλά είναι ήδη ευγνώμονες για το χρόνο που τους προσέφερε.

«Το να έχει αυτόν τον επιπλέον χρόνο, αυτούς τους τελευταίους τρεις μήνες όταν είναι σπίτι, ήταν ένα δώρο από μόνο του», είπε η Κιόνα.

Ο μπαμπάς Τζέιμς είπε: «Δυσκολεύομαι να μιλήσω για το πόσο περήφανοι είμαστε. Όταν βλέπεις τι έχει περάσει και τη ζωντάνια που έχει φέρει σε κάθε κατάσταση, είναι εξαιρετικό.»

Τα περισσότερα παιδιά με λευχαιμία ανταποκρίνονται στις κύριες θεραπείες, αλλά πιστεύεται ότι έως και δώδεκα το χρόνο θα μπορούσαν να ωφεληθούν από αυτή τη θεραπεία.

Η Αλίσα είναι μόνο το πρώτο από τα 10 άτομα που έλαβαν το φάρμακο ως μέρος μιας κλινικής δοκιμής.

Ο Δρ Ρόμπερτ Κιέζα, από το τμήμα μεταμόσχευσης μυελού των οστών στο νοσοκομείο Great Ormond Street, είπε: «Είναι εξαιρετικά συναρπαστικό. Προφανώς, αυτός είναι ένας νέος τομέας στην ιατρική και είναι συναρπαστικό ότι μπορούμε να ανακατευθύνουμε το ανοσοποιητικό σύστημα στην καταπολέμηση του καρκίνου.»

Η τεχνολογία, ωστόσο, αγγίζει μόνο την επιφάνεια του τι θα μπορούσε να επιτύχει η βασική επεξεργασία.

Ο Δρ Ντέιβιντ Λιου, ένας από τους εφευρέτες της βασικής επεξεργασίας στο Ινστιτούτο Broad, μου είπε ότι ήταν «λίγο σουρεαλιστικό» ότι οι άνθρωποι υποβλήθηκαν σε θεραπεία μόλις έξι χρόνια μετά την ανακάλυψη της τεχνολογίας.

Στη θεραπεία της Αλίσα, κάθε μία από τις βασικές επεξεργασίες περιελάμβανε σπάσιμο ενός τμήματος γενετικού κώδικα, ώστε να μην λειτουργεί πλέον. Υπάρχουν όμως πιο σύνθετες εφαρμογές όπου αντί να απενεργοποιήσει κανείς μια οδηγία μπορεί να διορθώσει μια ελαττωματική. Η δρεπανοκυτταρική αναιμία, για παράδειγμα, προκαλείται από μία μόνο αλλαγή βάσης που θα μπορούσε να διορθωθεί.

Έτσι, υπάρχουν ήδη δοκιμές επεξεργασίας βάσεων σε εξέλιξη στη δρεπανοκυτταρική αναιμία, καθώς και στην υψηλή χοληστερόλη που εμφανίζεται στις οικογένειες και στη διαταραχή του αίματος βήτα-θαλασσαιμία.

Ο Δρ Λιου είπε ότι «οι θεραπευτικές εφαρμογές της βασικής επεξεργασίας μόλις ξεκινούν» και «είναι αφυπνιστικό να είμαστε μέρος αυτής της εποχής της θεραπευτικής επεξεργασίας ανθρώπινων γονιδίων», καθώς η επιστήμη κάνει τώρα «βασικά βήματα προς τον έλεγχο του γονιδιώματός μας».