«Οι πολιτικές αναφορές στο σήμερα είναι νομίζω σαφέστατες -και ιδού πώς μια παράσταση που δεν πολιτεύεται ανοικτά, καταλήγει σε βαθιά πολιτικά σχόλια», παρατηρούσε ο Γρηγόρης Ιωαννίδης στο τελευταίο του κριτικό σημείωμα για την κατά τον Λιθουανό Cezaris Graužinis παράσταση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή στην Επίδαυρο.
Μα δεν είναι βέβαια ούτε η πρώτη, ούτε η τελευταία φορά που σύγχρονοι σκηνοθέτες «διαβάζουν» μια αρχαία τραγωδία βάσει της δικής τους πολιτικής «καταγωγής» και εμπειρίας. Ή μάλλον αυτός είναι ο κανόνας. Διότι ακόμα κι όταν επιχειρούν να αποδεσμευτούν από τον πολιτικό τους εαυτό, ως δρώντα όντα στη σύγχρονη πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα, αδυνατούν.
Αδικούν, υπό αυτήν την έννοια, το κείμενο της αρχαίας τραγωδίας; Πιθανόν αν ευελπιστεί κάποιος σε μία κατά το δυνατότερον ακαδημαϊκή προσέγγιση, που λαμβάνει υπ’ όψιν όσα βιογραφικά του δραματουργού διασώζονται, το σύνολο του έργου του και το ιστορικό πλαίσιο. Αυτό όμως σε κάποιες -αν όχι στις περισσότερες- περιπτώσεις σύγχρονων σκηνοθετών δημιουργεί ένα μάλλον ασφυκτικό πλαίσιο, το οποίο δεν είναι μάλιστα απαραίτητο να είναι και το ορθό.
Ποιος ορκίζεται ότι γνωρίζει τι σκεφτόταν ο Σοφοκλής όταν παρέδιδε την «Αντιγόνη»; Ή ο Σέξπιρ όταν παρουσίαζε τον «Κοριολανό»; Κι ύστερα έχει ενδιαφέρον κι εξαιρετική γοητεία μέσα από διαφορετικές σκηνοθετικές προσεγγίσεις (άρα κι από διαφορετικές πολιτικές καταγωγές) να παρατηρείς πώς ανέβασε ο Λιγνάδης τους «Πέρσες» το 2020, πώς ο Καραντζάς το 2022, πώς ο Κουν το 1965 και πώς ο Βογιατζής το 1999. Τα γράφω αυτά αν και πάντα σέβομαι την κριτική και τους κριτικούς.
Αλλά από τις φετινές παραστάσεις στην Επίδαυρο, παρότι κι άλλες είχαν σύγχρονες πολιτικές αναφορές ή πήραν σκηνοθετικά ρίσκα, μία έφαγε πολύ «ξύλο» για το ατόπημα του σκηνοθέτη «να “φορέσει” πολιτικές απόψεις που απασχολούν τον ίδιο σ’ ένα έργο που για άλλα μιλάει». Οι «Πέρσες» του Καραντζά, η παράσταση στην οποία συμπτωματικά ανέβηκε για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο το πανό με το σύνθημα «βιαστής είναι» και διαβάστηκε το κείμενο του ΣΕΗ.
πηγη: https://www.efsyn.gr