Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 07 Μάρ 2022
Μια ανελέητη σάτιρα των «νέων ηθών» του 19ου αιώνα
Κλίκ για μεγέθυνση

 


 

Ο Ιάκωβος Πιτσιπίος ήταν ένας Έλληνας λόγιος, δάσκαλος και συγγραφέας του 19ου αιώνα με παράξενη, πολυσχιδή προσωπικότητα και πολυτάραχο, περιπετειώδη βίο. Γεννήθηκε στη Χίο στα 1802, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, έλαβε μέρος στη μάχη του Δραγατσανίου, διασώθηκε κολυμπώντας τον ποταμό Προύθο. Διορίζεται σχολάρχης της Μεγάλης του Γένους Σχολής, εκδιώκεται, λαβαίνει την εύνοια του Πάπα Πίου του Θ’ για να την χάσει σε λίγο, ηγείται κίνησης ενώσεως των Εκκλησιών υπό την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, εργάζεται ως δάσκαλος της γαλλικής γλώσσας στην τσαρική αυλή και στη συνεχεία ως υπάλληλος της τουρκικής κυβέρνησης, λαβαίνει τον τίτλο του μπέη, τον οποίο ο ίδιος μεταφράζει σε πρίγκηπα, και, παράλληλα, ασχολείται με τη συγγραφή μιας γραμματικής της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και των δύο μυθιστορημάτων του, από τα οποία πιο γνωστό είναι η «Ορφανή της Χίου» και λιγότερο γνωστό «Ο πίθηκος Ξουθ ή τα ήθη του αιώνος». Ο θάνατος του συγγραφέα ήταν το ίδιο παράξενος με τη ζωή του: τον βρήκαν πνιγμένο κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες στα νερά του Βοσπόρου και ειπώθηκε ότι δολοφονήθηκε από Οθωμανούς ή παπικούς πράκτορες.

 

Λίγα λόγια για τον «Πίθηκο Ξουθ», το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα «επιστημονικής φαντασίας», με πρωταγωνιστή έναν άνθρωπο που, καταδικασμένος από τη Θεία Δίκη για σοβαρά παραπτώματα, μεταμορφώνεται σε πίθηκο. Το όνομά του μέχρι σήμερα δεν έχει ερμηνευθεί τι σημαίνει. Μια υπόθεση μπορώ να κάνω, ότι ο αρχαιομαθής Πιτσιπίος μάς παραπέμπει στην Τραγωδία του Ευριπίδη «Ίων», όπου ένας ξένος, ο Ξούθος (Όθων;), γίνεται βασιλιάς των «αυτοχθόνων» (σύμφωνα με τον καταγωγικό τους μύθο) Αθηναίων και κατ’ επέκταση των Ελλήνων. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο συγγραφέας μας είχε πέσει θύμα του συνταγματικού «ψηφίσματος της αυτοχθονίας» του 1843, που απέκλειε από τα δημόσια αξιώματα όσους εγκαταστάθηκαν στο γεννώμενο ελληνικό κράτος μετά το 1827. Κάτι που τον ανάγκασε να εκπατρισθεί, ζώντας έκτοτε έναν πλάνητα, περιπετειώδη βίο.

Υπόθεση: Αφού περάσει ένα διάστημα σε έναν ερημότοπο, ο Ξουθ αιχμαλωτίζεται και ζει στην Αγγλία και την Ελλάδα εκτελώντας χρέη υπηρέτη σε διάφορους κυρίους, χάρις στη μεγάλη του ικανότητα να μιμείται τον άνθρωπο. Ο τελευταίος του κύριος είναι ο Καλλίστρατος Ευγενίδης, τυπικό δείγμα ανερχομένου νέου στην Αθήνα της δεκαετίας του 1840. Ταπεινής καταγωγής, εκπαιδευμένος στη «διαφωτισμένη» Ευρώπη, αλλάζει το όνομά του και επινοεί ένα ένδοξο οικογενειακό παρελθόν για να μπορέσει να εισέλθει στον κύκλο του παλατιού.

Οι νέες περιπέτειες του Ξουθ ξεκινούν στην προσπάθειά του να επικοινωνήσει με τον τωρινό κύριό του και με τους υπόλοιπους χαρακτήρες του έργου, οι οποίοι διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας του πρώτου μισού του δέκατου ένατου αιώνα. Θα καταφέρει ο πίθηκος Ξουθ να τους επηρεάσει, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση των νέων «ηθών του αιώνος», ώστε να επανέλθει και αυτός στην πρότερη ανθρώπινη υπόστασή του; Ερώτημα στο οποίο το μυθιστόρημα δεν δίνει απάντηση. Η ιστορική, όμως, πείρα δύο αιώνων μάς διδάσκει ότι μάλλον το αντίθετο συνέβη: όσοι διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στα πολιτικά πράγματα στην Ελλάδα (και όχι μόνο), απέκτησαν υπόσταση τετράχειρου. Το έργο είναι μια ανελέητη σάτιρα των «νέων ηθών και εθίμων». Για την ολοκλήρωση, όμως, των πιο πάνω και για την εξαιρετική παράσταση που είδαμε στο «Θέατρο Σταθμός», στη θαυμάσια θεατρική διασκευή της Ευγενίας Μαραγκού και στην εμπνευσμένη δημιουργική σκηνοθεσία της Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη, θα χρειαστεί ένα ακόμη σημείωμα.

πηγη: https://www.avgi.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου