του Ανδρέα Κοσιάρη

Η δύσκολη αλλά πανηγυρική εκλογή του Γκουστάβο Πέτρο στην προεδρία της Κολομβίας, σηματοδοτεί την πρώτη στροφή της χώρας στην Αριστερά, αλλά και αποτελεί ένα ακόμα σκαλοπάτι στη «δεύτερη ροζ παλίρροια» των χωρών της Λατινικής Αμερικής, με το στοίχημα για τους ηγέτες της να είναι πιο σημαντικό από ποτέ: μια ριζική ανατροπή της ανισότητας στην ήπειρο.

Ο οικονομολόγος και πρώην αντάρτης Γκουστάβο Πέτρο πέτυχε μια ιστορική νίκη για τη Λατινοαμερικανική αριστερά με την εκλογή του στον προεδρικό θώκο της Κολομβίας. Η νίκη αυτή ήρθε δύσκολα, με το οριακό 50,44% έναντι 47,31% του «Τραμπ της Κολομβίας» Ροντόλφο Χερνάντεζ, ενός επιχειρηματία στον τομέα των κατασκευών που ήρθε ως «εξωτερικός» του πολιτικού συστήματος, αλλά συνάσπισε πίσω του το κολομβιανό καθεστώς του «Ουριμπισμού».

Οι πραγματικοί αριθμοί της διαφοράς των δύο υποψηφίων, περίπου 700.000 ψήφοι σε μία χώρα 50 εκατομμυρίων κατοίκων, δείχνουν και τη δυσκολία που συνάντησε ο Πέτρο στην ανατροπή της πολιτικής πορείας μιας χώρας που ήταν για δεκαετίες «άντρο» μιας σκληρά δεξιάς πολιτικής τάξης με στενούς δεσμούς με τις ΗΠΑ, τις παραστρατιωτικές οργανώσεις και τα καρτέλ ναρκωτικών.

Ο Πέτρο κατόρθωσε να αυξήσει κατά τι τη συμμετοχή στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών και εκμεταλλεύτηκε τη δυσαρέσκεια των φτωχότερων περιφερειακών περιοχών της χώρας. Η γεωγραφία του εκλογικού χάρτη είναι χαρακτηριστική — η υποψηφιότητα του Χερνάντεζ, ο οποίος πρόταξε μια απολιτική ατζέντα «κατά της διαφθοράς» (αν και ο ίδιος δικάζεται για διαφθορά από τη θητεία του ως δήμαρχος της πόλης Μπουκαραμάνγκα), μπορεί να συνάσπισε τους υποστηρικτές του στάτους κβο, όμως δεν κατάφερε να αποσπάσει την ψήφο των φτωχών τμημάτων της κοινωνίας, ή τουλάχιστον όχι αρκετά για να νικήσει.

Η γεωγραφία των εκλογικών περιφερειών της Κολομβίας στον δεύτερο γύρο των εκλογών του 2022. Με μοβ οι περιφέρειες όπου επικράτησε ο Πέτρο, με κίτρινο αυτές όπου επικράτησε ο Χερνάντεζ. (Πηγή: By Cescac – Registraduría, El Espectador, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=119489367)

Η εκλογή του Πέτρο χαιρετίστηκε από τις κυβερνήσεις της Κούβας και της Βενεζουέλας, αλλά και από τη Βολιβία, το Περού, τη Χιλή και την Αργεντινή, δηλαδή τις μεγάλες χώρες της ηπείρου που μαζί με το Μεξικό έχουν στραφεί – σε ένα γενικό και ευρύ πλαίσιο – προς την Αριστερά, σχηματίζοντας μια δεύτερη φάση της Λατινομερικανικής «ροζ παλίρροιας» — αναμένεται και η επιστροφή του Λούλα στην εξουσία στη Βραζιλία, για να ολοκληρωθεί αυτή η νέα μετάβαση.

Στην πρώτη φάση της, στα τέλη του 20ού και στα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα, η άνοδος αριστερών και κεντροαριστερών κομμάτων της Λατινικής Αμερικής στην εξουσία, που ονομάστηκε «ροζ παλίρροια» έφερε άνοδο του βιοτικού επιπέδου των λαών της ηπείρου και μια προσπάθεια απαγκίστρωσης από την ηγεμονία των ΗΠΑ.

Η παγκόσμια οικονομική κρίση των τελών της πρώτης δεκαετίας του αιώνα μας, σε συνδυασμό με την αντίδραση των επιχειρηματικών και πολιτικών ελίτ, έφερε ένα φρενάρισμα σε αυτή την αλλαγή και την επιστροφή νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων σε πολλές χώρες της περιοχής. Αυτή η επάνοδος του νεοφιλελευθερισμού, η «καφέ παλίρροια» όπως την αποκάλεσαν ορισμένοι για να τη συνδέσουν με το χρώμα του φασισμού, προήλθε φυσικά και με την παρέμβαση των ΗΠΑ, με πιέσεις, κυρώσεις και συχνά απόπειρες πραξικοπημάτων — ίσως όχι τόσο βίαιων όσο επί Ψυχρού Πολέμου, όταν όλες σχεδόν οι χώρες της Λατινικής Αμερικής είχαν κι από τουλάχιστον έναν στηριγμένο από τις ΗΠΑ δικτάτορα.

Με τη σειρά της, όμως, η «καφέ παλίρροια» όχι μόνο δεν άντεξε, αλλά προβλέψιμα έφερε όξυνση των ανισοτήτων στην ήπειρο. Η όξυνση αυτή εκφράστηκε αρχικά στον δρόμο, με μαζικές διαμαρτυρίες σε πολλές Λατινοαμερικανικές χώρες τα τελευταία τρία χρόνια. Σταδιακά, μέσα από αυτά τα κινήματα ξεπήδησαν πολιτικοί που κατάφεραν να φτάσουν στην εξουσία, ξανασχηματίζοντας αυτό το «αριστερό τόξο» που τόσο είχε τρομάξει την κυβέρνηση Μπους πριν από δύο δεκαετίες.

Σημαντικά, το στοίχημα της «ροζ παλίρροιας» σήμερα είναι πιο δύσκολο από ποτέ. Περισσότερο ή λιγότερο ριζοσπάστες, περισσότερο ή λιγότερο λαϊκιστές, όλοι οι νέοι αριστεροί και κεντροαριστεροί ηγέτες της Λατινικής Αμερικής πάτησαν πάνω σε μία κοινή δυσαρέσκεια με τις οικονομικές και βιοτικές συνθήκες στην ήπειρο. Ήταν τα φτωχά τμήματα της κοινωνίας, που σε πολλές από αυτές τις χώρες αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από αυτόχθονες και μη λευκούς κατοίκους, που τους έφεραν σε θέση εξουσίας. Και η ανατροπή των ανισοτήτων θα πρέπει να είναι το πρώτο τους μέλημα.

Η κατάσταση όμως δεν είναι εύκολη. Εν μέσω μιας νέας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, που είναι και κρίση επάρκειας αγαθών και κρίση πληθωριστική, η αμεσότητα της αντιστροφής της υπάρχουσας κατάστασης είναι καίρια. Ο ΗΠΑ μπορεί να μην είναι τόσο παντοδύναμες όσο στο παρελθόν, όμως παραμένουν ο ισχυρότερος περιφερειακός «παίκτης» και ήδη έχουν κάνει κινήσεις προσεταιρισμού των πιο «μετριοπαθών» αυτού του «αριστερού ρεύματος». Δεν ήταν άλλωστε τυχαία τα «συγχαρητήρια» του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν προς τον Πέτρο — «προσδοκούμε περαιτέρω ισχυροποίηση των 200ετών φιλικών σχέσεων» των δύο χωρών, είπε ο Αμερικανός υπουργός στην τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον νέο Κολομβιανό πρόεδρο.

Μπορεί προς το παρόν οι ΗΠΑ να έχουν αφήσει στην άκρη τις επιχειρήσεις πραξικοπημάτων και να έχουν ξεκινήσει κάποιες συνομιλίες για ελάφρυνση κυρώσεων σε Βενεζουέλα και Κούβα, όμως ο οικονομικός παράγοντας των πιέσεών τους ουδέποτε μπήκε στην άκρη. Είναι τα αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα (και η φυσικά η καλοπέραση της ντόπιας ελίτ) που κρατούσε και κρατά στη φτώχεια τους πληθυσμούς της ηπείρου.

Η ανατροπή των ανισοτήτων στη Λατινική Αμερική περνά απευθείας από την απαγκίστρωση των χωρών αυτών από τις ΗΠΑ — όμως η απόρριψη της ηγεμονίας αυτής, δεν μπορεί να σημαίνει και αγκάλιασμα μιας άλλης ηγεμονίας. Είναι η περιφερειακή συνεργασία των χωρών της περιοχής που μπορεί να δημιουργήσει τις πιο στέρεες βάσεις για μια πιο ανθρώπινη οικονομική υπόσταση.

Με το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη να ρέπει ξανά προς τον φασισμό, η επάνοδος της Αριστεράς στη Λατινική Αμερική προκαλεί ελπίδες — αλλά και φόβους, για το τι μέλλει γενέσθαι αν προδοθούν οι προσδοκίες των κοινωνιών που την εξέλεξαν, αν η δεύτερη «ροζ παλίρροια» αποτύχει να ενώσει τους λαούς της ηπείρου.

πηγη: https://info-war.gr