Ο σεισμός που σημειώθηκε στις 30 Οκτωβρίου στη Σμύρνη, οι προσπάθειες των ομάδων διάσωσης, η στάση της κυβέρνησης του Ερντογάν και η κινητοποίηση των κατοίκων αυτής της πόλης μάς έδειξαν πολλές πτυχές της κοινωνίας και του σημερινού τουρκικού κράτους.

- Καταρχάς, υπάρχει σύγκρουση μεταξύ των τουρκικών και διεθνών επίσημων επιστημονικών φορέων και ιδρυμάτων ως προς το ακριβές μέγεθος του σεισμού. Η -εξαρτώμενη από το Υπουργείο Εσωτερικών- Προεδρία της Διαχείρισης Καταστροφών και Έκτακτης Ανάγκης («AFAD») ανακοίνωσε ότι πρόκειται για σεισμό 6,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, ενώ το -εξαρτώμενο από το Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου («Bogaziçi»)- Σεισμολογικό Παρατηρητήριο Καντίλι («Kandilli») της Κωνσταντινούπολης ανακοίνωσε 6.9 βαθμούς. Σύμφωνα με την Αθήνα, πρόκειται για σεισμό μεγέθους 6,7 Ρίχτερ, ενώ κατά το Αμερικανικό Ινστιτούτο, 7 Ρίχτερ. Η τουρκική νομοθεσία ορίζει την υποχρέωση του κράτους να επισκευάσει τα πάντα και να καταβάλει αποζημιώσεις στα θύματα των σεισμών μεγέθους άνω των 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Σύμφωνα με τις κακές γλώσσες, το επίσημο μέγεθος του σεισμού ανακοινώθηκε από τον Υπουργό Υγείας Fahrettin  Koca, ο οποίος έγινε διάσημος από τις καθημερινές του δηλώσεις ως προς τον -δέκα φορές, τουλάχιστον, μικρότερο από τον πραγματικό- αριθμό των κρουσμάτων και των θανάτων του κορωναϊού.

- Ο σεισμός προκάλεσε το θάνατο 114 ανθρώπων και τον τραυματισμό 1.035 πολιτών. Ο ακριβής αριθμός των κτιρίων που έχουν υποστεί ζημιές δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη, επειδή η κυβέρνηση αρνείται τη συμμετοχή, στις εργασίες, των Επιμελητηρίων Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων, αν και ημιεπίσημων οργανισμών. «Αρκετές εκατοντάδες» λένε οι Σμυρναίοι.

- Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των κατεστραμμένων κτιρίων ανήκει στο κράτος. Διότι στο δημόσιο τομέα, η διαφθορά, οι δωροδοκίες, οι “κλοπές” (άμμος αντί  για σκυρόδεμα, προσλήψεις ανειδίκευτων εργαζομένων, μη τήρηση των πρωτοκόλλων… κ.λπ.) αποτελούν κοινές πρακτικές.

- Οι διαδοχικές από το 1955 κυβερνήσεις έχουν ανακοινώσει περισσότερους από 200 νόμους ή νομοθετικά διατάγματα, ονόματι «Αμνηστία για Παράνομα Κτίρια». Έτσι, οι ιδιοκτήτες των -χωρίς εφαρμογή των προτύπων- κατασκευασμένων κτιρίων, όταν πλήρωναν πρόστιμο, λάμβαναν νόμιμη άδεια. Παραδόξως, αυτοί οι νόμοι ή τα νομοθετικά διατάγματα δημοσιεύθηκαν, τις περισσότερες φορές, κατά τη διάρκεια προεκλογικών εκστρατειών. Από την έλευση στην εξουσία (2002) του Κόμματος του Ερντογάν, αυτή η πρακτική άλλαξε όνομα: Ονομάζεται πλέον «Η Ειρήνη Για Τις Κατασκευές και Την Ανάπτυξη». Η συντριπτική πλειονότητα των κατεστραμμένων κτιρίων της Σμύρνης χτίστηκε από το 2002 και μετά.

- Η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας Ζεχρά Σελτσούκ (Zehra Selcuk) δήλωσε ότι η κυβέρνηση απέστειλε στη Σμύρνη 5.000.000 τουρκικές λίρες (περίπου 500.000 ευρώ). Πρόκειται για ποσό που αντιστοιχεί στις μισές ημερήσιες δαπάνες του Παλατιού του Ερντογάν!

- Ο γεννηθείς στο Σμύρνη Υπουργός Γεωργίας και Δασών Bekir Pakdemirli, οικονομολόγος, βρέθηκε επιτόπου την πρώτη ημέρα, στα συντρίμμια ενός κτιρίου, κατά τις προσπάθειες των ομάδων διάσωσης για απεγκλωβισμό ενός σφηνωμένου στο υπόγειο θύμα. Ο Υπουργός, ενώπιον των τηλεοπτικών καμερών, έκλεψε, κυριολεκτικά, το κινητό τηλέφωνο ενός διασώστη, ο οποίος ήταν σε επαφή με το θύμα και άρχισε να του μιλά κάνοντας προπαγάνδα. Επικρίθηκε δριμύτατα από την κοινή γνώμη. «Το πρόβατο θέλει να επιβιώσει, ο κρεοπώλης σκέφτεται μόνο το κρέας», κατά το δημοφιλές γνωμικό.

- Η Σμύρνη, προπύργιο της κοινωνικής και πολιτικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία εδώ και έναν, τουλάχιστον, αιώνα, δεν είναι η αγαπημένη πόλη των Ισλαμιστών ούτως ή άλλως. Οι Σμυρναίοι είναι γνωστοί για τη χαρά της ζωής, την ηρεμία τους και το καλό χιούμορ τους. Γι 'αυτό, εξάλλου, οι αντιδραστικοί και οι φανατικοί θρήσκοι μιλούν για την «άπιστη Σμύρνη» («Giavour İzmir»). Μία κακή αναφορά στο ελληνικό παρελθόν της πόλης. Οι κάτοικοι οργανώθηκαν αμέσως πολύ καλά, προκειμένου να βοηθήσουν τους συμπολίτες τους. Οικογένειες και ξενοδοχεία υποδέχτηκαν δωρεάν τους επιζώντες. Και πρωτίστως ο δήμος της Σμύρνης, με την υποστήριξη των άλλων δήμων της αντιπολίτευσης, εργάστηκε σκληρά στην παροχή βοήθειας στους τραυματισμένους και τους άστεγους.

- Μία άλλη εκδήλωση αλληλεγγύης πραγματοποιήθηκε από τους ανθρακωρύχους, οι οποίοι απεργούσαν για τη διεκδίκηση των μισθών τους, των αχρεωστητών καταβολών και των μη καταβληθεισών αποζημιώσεων του παρελθόντος. Ενώ προετοιμάζονταν για μία πορεία προς την πρωτεύουσα, διέκοψαν και ήρθαν προς διάσωση των -ευρισκομένων στο βάθος των συντριμμιών- ζωών. Ολοκλήρωσαν το έργο τους και, από την Πέμπτη, παρεμποδίζονται από τους χωροφύλακες στον αυτοκινητόδρομο προς την Άγκυρα.

- Ο σπουδαίος σεισμολόγος, καθηγητής Naci Gorur, είχε ήδη προειδοποιήσει τις αρχές ως προς τον κίνδυνο σεισμού στη Σμύρνη. Ουδείς αξιωματούχος έλαβε σοβαρά υπόψη του τις προειδοποιήσεις. Ο καθηγητής Gorur εξήγησε επιστημονικά, μπροστά στους χάρτες, τον κίνδυνο και τις πιθανές ζημιές του σεισμού, καθώς και τα προς λήψη μέτρα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Τα κυβερνητικά ΜΜΕ του επιτέθηκαν: «Αυτός ο τύπος λέει οτιδήποτε. Δεν ξέρει καν ότι ο σεισμός προέρχεται από τον Αλλάχ!». Αρκετοί άλλοι ισλαμιστές ξεχύθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να «γιορτάσουν» το σεισμό της Σμύρνης: «Η άπιστη Σμύρνη τιμωρήθηκε από τον Αλλάχ! Τόσο το καλύτερο! Εκεί, όπου υπάρχει πορνεία και το αλκοόλ είναι φυσιολογικό!», έγραψαν.

- Αυτά τα ίδια κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης εκμεταλλεύτηκαν συναισθηματικά, σε μεγάλο βαθμό, τις ζωντανά μεταδοθείσες -στους τηλεοπτικούς σταθμούς- σκηνές διάσωσης, από τα ερείπια, ορισμένων μωρών και παιδιών. Αυτά τα παιδιά είχαν χάσει όλα τα μέλη της οικογένειάς τους, αλλά τα ΜΜΕ, ούτε λόγο έκαναν για αυτό. «Το πρώτο πράγμα που ζήτησε, μόλις έφτασε στο νοσοκομείο ήταν κεφτεδάκια», ανέφεραν οι επιτόπιοι ανταποκριτές. Και αρκετά εστιατόρια και εμπορικές εταιρίες προσπάθησαν να διαφημιστούν με αφορμή αυτήν την ιστορία.

Εν κατακλείδι, οι αρχές, προφανώς, ουδόλως διδάχθηκαν από την τραγωδία της Σμύρνης. Οι τοπικοί, εθνικοί και διεθνείς παρατηρητές, όμως, είδαν ιδίοις όμμασι πολλές αδυναμίες και λάθη του τουρκικού κράτους. Και πολλές θετικές πτυχές της κοινωνίας της Σμύρνης.

* Ο Τούρκος δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr τις εξελίξεις στην Τουρκία.