Ο δρόμος της Βόρειας Μακεδονίας (ΒΜ) προς την Ευρώπη κάθε άλλο παρά με ροδοπέταλα είναι στρωμένος. Αφού εξαναγκάστηκε να αλλάξει την ονομασία της με τη Συμφωνία των Πρεσπών, έπειτα από ελληνικές πιέσεις και αντιστάσεις 25 ετών, η Βόρεια Μακεδονία βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με έντονες πιέσεις και εκβιασμούς από την πλευρά της Βουλγαρίας. Η Σόφια δεν της ζητά απλώς να αλλάξει τμήματα της ιστορίας της, αποδεχόμενη πως είναι βουλγαρικά, αλλά στην ουσία να αποδεχθεί πως αποτελεί ιστορικό τμήμα της Βουλγαρίας και πως ο λαός της αποτελεί, γλωσσογονικά, τμήμα του βουλγαρικού έθνους, όπως καταγγέλλει ο πρωθυπουργός της ΒΜ Ζόραν Ζάεφ. Διαφορετικά απειλεί ακόμη και με βέτο στην επικείμενη έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
 
Η Βουλγαρία αναγνώρισε πρώτη τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας», αλλά όχι γλώσσα και έθνος

Οι σχέσεις Σκοπίων-Σοφίας αρχικά ξεκίνησαν με τους καλύτερους οιωνούς, αν και τα σύννεφα αιωρούνταν πάντα στον ορίζοντα. Όταν στις 8 Σεπτεμβρίου του 1991 η χώρα ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από την Γιουγκοσλαβία (SFRJ), η Βουλγαρία ήταν η πρώτη χώρα που την αναγνώρισε επίσημα ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Ωστόσο δεν αναγνώρισε ούτε τη γλώσσα, ούτε την εθνικότητα των Σλάβων κατοίκων της ως μακεδονική. Η Σόφια υποστήριζε πως επρόκειτο για βουλγαρική διάλεκτο και θεωρούσε την εθνικότητα των σλαβομακεδόνων ως βουλγαρική. Παρόλα αυτά όλα τα προηγούμενα χρόνια οι δύο γειτονικές χώρες δεν έδωσαν υπερβολική σημασία σε αυτές τις διαφορές τους, ειδικά όσο διαρκούσε η διαμάχη Αθήνας-Σκοπίων για το όνομα Μακεδονία, καλλιεργώντας σε γενικές γραμμές σχέσεις καλής γειτονίας και φιλίας. Το ίδιο διάστημα η Βουλγαρία υιοθέτησε μια ανοικτή πολιτογράφηση όσων Σλαβομακεδόνων επιθυμούσαν να δηλώσουν εθνικά Βούλγαροι και να πάρουν έτσι την υπηκοότητα και το διαβατήριο μιας χώρας η οποία το 2007 εισήλθε στην Ε.Ε. Εκτιμάται πως περίπου 200.000 Σλαβομακεδόνες πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας απέκτησαν ως τώρα βουλγαρικό διαβατήριο και σε ορισμένες περιοχές ανατολικά του Τίκβες και στο Στίπ αποτελούν την πλειοψηφία των κατοίκων.
 
Η Συνθήκη Φιλίας και Καλής Γειτονίας του 2017

Ως επιστέγασμα των «αδελφικών σχέσεων» την 1η Αυγούστου του 2017 υπογράφτηκε στη Σόφια από τις κυβερνήσεις Βουλγαρίας και της τότε «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» (πλέον Βόρεια Μακεδονία), η Συνθήκη Φιλίας και Καλής Γειτονίας, που εκκρεμούσε από την εποχή του Κίρο Γκλιγκόροφ. Αυτή η συνθήκη διευκόλυνε τις τελωνειακές και συνοριακές διαδικασίες, διαθέτοντας κονδύλια για διασυνοριακές συνεργασίες και περιφερειακά έργα, με την ισχυρή υποστήριξη της Βουλγαρίας για τις ευρωατλαντικές φιλοδοξίες της Βόρειας Μακεδονίας.

Με αυτή τη συνθήκη οι δύο γειτονικές χώρες επιχείρησαν να παραμερίσουν τις μεταξύ τους διενέξεις γύρω από ιστορικά και ταυτοτικά ζητήματα. Συγκρότησαν μάλιστα και μια μεικτή επιτροπή από ιστορικούς και των δύο χωρών, η οποία επιφορτίστηκε να εργαστεί εντατικά για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους και να καταλήξει σε μια «ειλικρινή ερμηνεία» του κοινού τμήματος της ιστορίας των δύο χωρών, η οποία θα περνούσε κατόπιν στα σχολικά βιβλία. Η αποστολή φάνταζε δύσκολη, καθώς υπήρχε πολύ κοινή ιστορία που έπρεπε να «διαμοιραστεί», αλλά όχι ακατόρθωτη. Ωστόσο τα προβλήματα και τα εμπόδια δεν άργησαν να φανούν.
 
«Υπόθεση Ντέλτσεφ»: Σλαβομακεδόνας ή Βούλγαρος;

Το πρώτο σοβαρό εμπόδιο ακούει στο όνομα Γκότσε Ντέλτσεφ (Goce Delchev) και αποτελεί το Μήλο της Έριδας των δύο χωρών. Οι ιστορικοί και στις δύο πλευρές των συνόρων βρίσκονται σε διαμάχη σχετικά με την εθνική ταυτότητα του Γκότσε Ντέλτσεφ, για το αν είναι Σλαβομακεδόνας ή Βούλγαρος.

«Ο Γκότσε Ντέλτσεφ είναι επαναστάτης της Βόρειας Μακεδονίας αλλά είναι γεγονός ότι οι Βούλγαροι τον θεωρούν Βούλγαρο επαναστάτη. Έχουμε τον Ντέλτσεβο (Delcevo), μια πόλη που πήρε το όνομά του από αυτόν τον επαναστάτη, ενώ οι Βούλγαροι έχουν την πόλη Γκότσε Ντέλτσεφ  και τα μνημεία του είναι παντού. Μαζί με τον πρωθυπουργό Μπορίσοφ υποκλιθήκαμε μπροστά στο μνημείο του Ντέλτσεφ. Στο Μπλαγκόεβγκραντ της Βουλγαρίας και στον τάφο του στα Σκόπια. Δεν είναι καλό για το μέλλον των Δυτικών Βαλκανίων αν αποφύγουμε τα ιστορικά θέματα, αν τα κρύψουμε κάτω από το χαλί και μην μιλήσουμε γι' αυτά. Γι 'αυτό έχουμε συμφωνήσει να επιλύσουμε αυτά τα ζητήματα», δήλωσε σχετικά ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ.

Ο Ζάεφ είναι πεπεισμένος ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οποιοδήποτε ανοιχτό ζήτημα, συμπεριλαμβανομένου του τρέχοντος προβλήματος σχετικά με την «ιδιοκτησία» του Γκότσε Ντέλτσεφ, μπορεί να επιλυθεί ικανοποιητικά και για τα δύο μέρη διότι, σύμφωνα με τον ίδιο, η Βουλγαρία και η Βόρεια Μακεδονία έχουν αποδείξει μέσω της εταιρικής σχέσης και εμπιστοσύνης ότι μπορούν ξεπεράσουν τα αμφιλεγόμενα σημεία για το καλύτερο μέλλον των δύο χωρών «Ο Ντέλτσεφ δεν μπορεί να μας χωρίσει, αφού υποστήριξε προοδευτικές ιδέες που ενώνουν τους ανθρώπους», τόνισε ο Ζάεφ.
 
Διέξοδος οι ευρωπαϊκές εμπειρίες της πολυπρισματικότητας;

Μέχρι στιγμής όμως ούτε οι πολιτικοί, ούτε οι ιστορικοί, κατάφεραν να βρουν συμβιβαστική λύση.

Σύμφωνα με επίσημη δήλωσή του ο Μπορίσοφ υποστηρίζει πως η Βουλγαρία παραμένει συνεπής στη στήριξη του ευρωπαϊκού μέλλοντος της  Βόρειας Μακεδονίας.

Παρά τη Συμφωνία Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας του 2017, η οποία υποτίθεται ότι αποτελούσε ένα ιστορικό ορόσημο για την «πορεία της φιλίας», η μικτή επιτροπή για ιστορικά ζητήματα μεταξύ Βόρειας Μακεδονίας, δεν συνήλθε από πέρυσι. Η επόμενη συνάντηση έχει προγραμματιστεί για τις 15 και 16 Οκτωβρίου 2020 στα Σκόπια, αλλά ο συμπρόεδρος της ομάδας της Βόρειας Μακεδονίας, Ντράγκι Τζόρντζιεφ, δήλωσε ότι το αίτημα των Βουλγάρων ιστορικών να καταγραφεί ο Ντέλτσεφ ως Βούλγαρος είναι απαράδεκτο.

«Η αποδοχή μιας μονομερούς λύσης, ανεξάρτητα από το αν ο Ντέλτσεφ είναι Μακεδόνας ή Βούλγαρος, δεν είναι η λύση στη διαμάχη», δήλωσε ο Τζόρντζιεφ, ο οποίος βλέπει μια διέξοδο από τη σύγκρουση στις ευρωπαϊκές εμπειρίες και την εφαρμογή της πολυπρισματικότητας, δηλαδή λαμβάνοντας υπόψη και τις δύο αντιλήψεις για ένα συγκεκριμένο άτομο ή γεγονός.

Σε τηλεοπτική συνέντευξή του ο Ζόραν Ζάεφ τόνισε ότι η ιστορία είναι σημαντική και για τις δύο πλευρές, αλλά πρέπει να είναι η αφετηρία για την οικοδόμηση του μέλλοντος, ότι η «υπόθεση Ντέλτσεφ» είναι ένα ιστορικό ζήτημα, όχι πολιτικό. «Καθώς η επιτροπή αποφάσισε για τον Άγιο Κύριλλο και τον Μεθόδιο, τον Άγιο Ναούμ και τον Κλιμέντιο της Οχρίδας και τον τσάρο Σαμουήλ, στο πνεύμα αυτής της κοινής ιστορίας, της κοινής γιορτής, πιστεύω ότι θα βρουν μια λύση και είναι δική μας δουλειά να τους ενθαρρύνουμε», είπε αισιόδοξα. Ζάεφ.
 
Το εμπρηστικό Μνημόνιο της Σόφιας προς τα 26 μέλη της Ε.Ε.

Πολύ λιγότερο ενθαρρυντικό όμως ήταν το Μνημόνιο που απέστειλε τον περασμένο Αύγουστο η βουλγαρική κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν ορίσει το πλαίσιο για τις συνομιλίες για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην Ε.Ε. Τίτλος του μακροσκελούς εγγράφου, που υπέβαλε η Σόφια στις πρωτεύουσες των υπολοίπων 26 χωρών-μελών της ΕΕ, ήταν: «Επεξηγηματικό μνημόνιο για τις σχέσεις της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας με τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας σε σχέση με τη διαδικασία διεύρυνσης της Ε.Ε., σύνδεσης και σταθεροποίησης», στο οποίο, αποτυπώνονται οι βουλγαρικές θέσεις σε πολλά ιστορικά ζητήματα με τη Βόρεια Μακεδονία. Στο μνημόνιο, η Βόρεια Μακεδονία κατηγορήθηκε για αναθεώρηση της κοινής ιστορίας και στην πραγματικότητα η Σόφια αρνήθηκε την ύπαρξη του λεγόμενου μακεδονικού έθνους και της γλώσσας πριν από το 1944. Ο προφανής στόχος του μνημονίου είναι να μπλοκάρει τη διοργάνωση της πρώτης διακυβερνητικής διάσκεψης της ΕΕ - Βόρειας Μακεδονίας, δηλαδή να αναβάλει την έναρξη των διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την Ένωση.
 
Η αντίδραση της Βόρειας Μακεδονίας

Το συμβούλιο των πρέσβεων της Βόρειας Μακεδονίας αντέδρασε, υποστηρίζοντας πως το βουλγαρικό Μνημόνιο είναι εντελώς απαράδεκτο και επιβλαβές για τις σχέσεις καλής γειτονίας, διότι περιέχει την ιδεολογική θέση της Βουλγαρίας από την εποχή του κομμουνισμού και της κυριαρχίας του Τοντόρ Ζίβκοφ. Η θέση του συμβουλίου είναι ότι «οι ευρωπαϊκές αξίες και στόχοι δεν σημαίνουν άρνηση της ιδιαιτερότητας οποιασδήποτε γλώσσας ή εθνικότητας στην Ε.Ε., ούτε επιμονή σε τέτοια άρνηση ανά πάσα στιγμή» και ότι διαφορετικές ιστορικές ερμηνείες δεν μπορούν να ερμηνευθούν ως «παραποιημένες ιστορίες».

«Η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας έχει αποδείξει και συνεχίζει να αποδεικνύει ότι είναι φιλική προς τον βουλγαρικό λαό και τη Βουλγαρία και δείχνει μεγάλο σεβασμό για τη βουλγαρική γλώσσα, τον εθνικό πολιτισμό και την εθνική ιστορία. Η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας δεν ζητά τίποτα λιγότερο από τη Δημοκρατία της Βουλγαρίας», ανέφερε η δήλωση του συμβουλίου των πρέσβεων της ΒΜ.
 
Γκόραν Μιχαλόβσκι: «ήρθαν ως κατακτητές, παρουσιάστηκαν ως απελευθερωτές και τελικά ηττήθηκαν και εκδιώχθηκαν ως φασιστές εγκληματίες»

Το βουλγαρικό Μνημόνιο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, στο εσωτερικό και εξωτερικό (Διασπορά) της  Βόρειας Μακεδονίας. Κατηγόρησαν τη Βουλγαρία πως «ασχολείται με ευκαιριακές πολιτικές στρατηγικές» και ότι «οι ντροπιαστικές δηλώσεις της βουλγαρικής κυβέρνησης δεν είναι εποικοδομητικές για τη νόμιμη προώθηση των διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε., ούτε συμβάλλουν στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων», καθώς και πως «κοροϊδεύουν την υποτιθέμενη συμφωνία φιλίας».

Ένας από τους πιο γνωστούς δημοσιογράφους της Βόρειας Μακεδονίας, ο Γκόραν Μιχαλόβσκι, έγραψε σχετικά: «Οι Βούλγαροι προσπάθησαν να μας ξαναεκπαιδεύσουν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Όταν ο Χίτλερ τους έστειλε ως κατακτητές, παρουσιάστηκαν ως απελευθερωτές και τελικά ηττήθηκαν και εκδιώχθηκαν ως φασιστές εγκληματίες. Με τη βουλγαρική διοίκηση, με τον βουλγαρικό στρατό και την αστυνομία, με Βούλγαρους δασκάλους που χτύπησαν τις μητέρες και τους πατέρες μας, αν δεν ήξεραν πώς να γράψουν Βουλγαρικά, απαγορεύοντας τη σχολική εκπαίδευση για όσους αντιτάχθηκαν στην κατοχή, σκοτώνοντας αντιφασίστες μαχητές, φυλακίζοντας τους, χτυπώντας στα πέλματα των ποδιών, σκοτώνοντας τους τραυματίες, σκάβοντας ομαδικούς τάφους, δεν κατάφεραν να μας εκπαιδεύσουν ξανά. Στη Βατά, πυροβολήθηκαν ακόμη και παιδιά, που ήταν μια “ειδική εκπαιδευτική μέθοδος”…»
 
Ουδείς αναμάρτητος

Από την πλευρά του ο Βούλγαρος αναλυτής Νικολάι Κράστεφ είπε ότι, παρόλο που δεν μπορεί να φανταστεί τη Βουλγαρία να αποτελεί εμπόδιο για τη Βόρεια Μακεδονία στο δρόμο της προς την Ε.Ε., ένα τέτοιο λάθος θα έβλαπτε τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Σύμφωνα με τον ίδιο, η συμφωνία θα έπρεπε να είναι πιο ρεαλιστική και να βασίζεται περισσότερο στις οικονομικές σχέσεις.

Ορισμένα βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ότι η βουλγαρική κυβέρνηση εκτρέπει την προσοχή των Βουλγάρων πολιτών από τη βαθιά πολιτική κρίση, που συγκλονίζει τη χώρα εδώ και μήνες. Μια ανάλυση του IFIMES, με έδρα τη Λιουμπλιάνα, αναφέρει ότι η ίδια η Βουλγαρία έγινε μέλος της Ε.Ε. το 2007 χάρη σε συμβιβασμούς, και όχι λόγω των εκπληρωμένων προϋποθέσεων ένταξης. Η σημερινή Βουλγαρία εξακολουθεί να είναι κάτω από τα πρότυπα της Ένωσης. Έτσι εξηγείται αυτή η προσπάθεια «εξαγωγής» των εσωτερικών προβλημάτων της στις περιφερειακές σχέσεις για να αποτελέσουν δοκιμασία και για την ΕΕ.
 
Βουλγαρική διγλωσσία

Καθώς η Βόρεια Μακεδονία και η Βουλγαρία προσπαθούν να βρουν μια κοινή γλώσσα γύρω από την ιστορία, γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο στην ευρύτερη εικόνα των Βαλκανίων ότι επιταχύνεται η διαδικασία ανακατανομής των πολιτικών δυνάμεων και συμμαχιών, μέσω της οποίας μπορούν να καθιερωθούν νέες θέσεις των μεμονωμένων χωρών στην περιοχή. Ίσως γι 'αυτό δεν είναι τυχαίο ότι ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπορίσοφ προσπαθεί επίσημα να μιλήσει ως «Ευρωπαίος», ενώ ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Καρακατσάνοφ χρησιμοποιεί περισσότερο μια εριστική «βαλκανική» γλώσσα. Καμιά σχέση με τον επανάσταση Γκότσε Ντέλτσεφ, ο οποίος έβλεπε τον κόσμο ως χώρο για έναν «πολιτιστικό αγώνα μεταξύ των εθνών». Η στάση της επίσημης Σόφιας προς τη Βόρεια Μακεδονία θα εξαρτηθεί επίσης από το αποτέλεσμα της πολιτικής σκηνής στη Βουλγαρία.
 
Θετικό παράδειγμα ο συμβιβασμός με την Ελλάδα

Τελικά, εάν η Βουλγαρία μπλοκάρει τη Βόρεια Μακεδονία στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωσή της για «ιστορικούς λόγους», θα χάσει τη λεγόμενη «γιουγκοσλαβική γενιά» πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας, επειδή ο προηγούμενος αποκλεισμός που επέβαλε η Ελλάδα διήρκεσε για 27 ολόκληρα χρόνια. Μετά από περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα, υπογράφοντας τη Συμφωνία των Πρεσπών στις 17 Ιουνίου 2018, η διαφορά επιλύθηκε αποδεχόμενη το όνομα της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία αργότερα έγινε το τριακοστό μέλος του ΝΑΤΟ.

Αποδείχθηκε ότι οι πολιτικοί που λαμβάνουν μη δημοφιλείς και θαρραλέες αποφάσεις για τη χώρα τους δεν χρειάζεται να χάσουν τις εκλογές, ότι οι πολίτες τους γνωρίζουν και τους ανταμείβουν, είπε ο Ζάεφ. Υπενθύμισε μάλιστα ότι πρόσφατα είχε την ευκαιρία να μιλήσει στην Αθήνα με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, για τον οποίο είπε πως «έδωσε μάχες υπέρ της Βόρειας Μακεδονίας» στα διεθνή φόρα -ναι, αυτός που δήθεν «πολεμούσε» τη Συμφωνία των Πρεσπών!-, για την οικονομική πρόοδο, τη συνεργασία και τις προοπτικές.
 
Φυλακισμένοι στην Ιστορία

Οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας αναμένουν ότι τα Σκόπια θα ξεκινήσουν σύντομα ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ. Ο νεοδιορισμένος πρεσβευτής της Ε.Ε. στα Σκόπια, Ντέιβιντ Γκερ, ανακοίνωσε ότι, αναγνωρίζοντας τις μέχρι τώρα μεταρρυθμίσεις και ως κίνητρο για τη συνολική εφαρμογή των ευρωπαϊκών προτύπων, η Ε.Ε. θα βοηθήσει τη διαδικασία ολοκλήρωσης της Βόρειας Μακεδονίας πραγματοποιώντας την πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη κατά τη διάρκεια της γερμανικής Προεδρίας. Ωστόσο, οι ιστορικοί της Βουλγαρίας και της της Βόρειας Μακεδονίας βρίσκονται ακόμη σε αντιπαράθεση και δεν έχουν βρει συμβιβαστικές λύσεις.

«Η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην Ε.Ε. είναι σημαντική, αλλά αυτή δεν μπορεί να γίνεται εις βάρος της Βουλγαρίας και μέσω της παραποίησης της Ιστορίας», δήλωσε ο πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ μετά τη σύσκεψη στη Σόφια με θέμα την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην Ε.Ε.
 Από την πλευρά του ο Ζόραν Ζάεφ εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκειά του για τους «όρους» που θέτει η Βουλγαρία σχετικά με την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την ΕΕ, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «αυτό που προτείνει η άλλη πλευρά δεν συνάδει με τις σχέσεις καλής γειτονίας, δεν είναι καθόλου αδελφικό και απέχει πολύ από κάθε ευρωπαϊκή έννοια. Και αν παραμείνει έτσι, πρέπει να προετοιμάσουμε τον μακεδονικό λαό για το ενδεχόμενο να μην ξεκινήσει η πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη (σ.σ.μεταξύ Βόρειας Μακεδονίας και ΕΕ) που αναμένεται τον Δεκέμβριο». Για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται πως στα Βαλκάνια η ιστορία συνεχίζει να φυλακίζει τους λαούς στο παρελθόν και όχι να τους διδάσκει ανοίγοντας έτσι το δρόμο για ένα καλύτερο μέλλον.
 
 πηγη:https://tvxs.gr