Του απάντησαν δεκάδες διανοούμενοι, μεταξύ των οποίων η Νάνσι Φρέιζερ και ο Σαμ Μόιν: «Τα προφανή όρια της αλληλεγγύης είναι βαθιά προβληματικά. Η ανησυχία του για την αξιοπρέπεια δεν επεκτείνεται στους Παλαιστίνιους της Γάζας που αντιμετωπίζουν τον θάνατο και την καταστροφή. Ούτε εφαρμόζεται στους μουσουλμάνους στη Γερμανία που βιώνουν την αυξανόμενη ισλαμοφοβία. Αλληλεγγύη σημαίνει ότι η αρχή της αξιοπρέπειας πρέπει να ισχύει για όλους τους ανθρώπους». Πώς φτάσαμε στη μονομερή αλληλεγγύη του Χάμπερμας;

Η γερμανική επιφανειακή ηρεμία στηρίζεται στη δυστοπία του εγκληματικού παρελθόντος και τη διαχείριση της μνήμης του. Το 1960, ο καγκελάριος Αντενάουερ διαβεβαίωνε τον Ισραηλινό ηγέτη Μπεν-Γκουριόν ότι το Ισραήλ είναι «φρούριο της Δύσης. Θα σας βοηθούμε πάντα, δεν θα σας αφήσουμε ποτέ μόνους». Το 1966, εξήγησε ότι η Γερμανία πλήρωσε αποζημιώσεις και υποστηρίζει το Ισραήλ «για να επανακτήσει τη θέση της στη διεθνή κοινότητα». Το 2008, η Ανγκελα Μέρκελ προσαύξησε. Η ασφάλεια του Ισραήλ αποτελεί «Staatsräson» – σκοπό του γερμανικού κράτους.

Η μεταπολεμική Γερμανία έκανε τα εγκλήματα θεμέλιο της ταυτότητάς της. Η αντισημιτική βαρβαρότητα μεταμορφώθηκε εύκολα αλλά μη πειστικά σε έναν προβληματικό φιλοσημιτισμό που επιδιώκει να ξεπλύνει τη Γερμανία από τα αποτρόπαια εγκλήματα των ναζί κατά των Εβραίων, αλλά όχι των άλλων θυμάτων - κομμουνιστών, ομοφυλόφιλων, Σλάβων, Ρομά. Η άνευ όρων υποστήριξη του Ισραήλ επεκτείνεται στην καταδίκη όσων επικρίνουν την πολιτική του για «αντισημιτισμό», όπως είδαμε πρόσφατα. Οπως έγραψε ο Αϊαλ Γουάιζμαν, ιδρυτής της σημαντικής ΜΚΟ Forensic Architecture, «ο γερμανικός εθνικισμός έχει αρχίσει να αποκαθίσταται και να αναβιώνει υπό την αιγίδα της υποστήριξης του ισραηλινού εθνικισμού». Για το AfD, οι μουσουλμάνοι αντικατέστησαν τους Εβραίους ως υπονομευτές της «καθαρότητας» του έθνους.

Οι «προφήτες» του Ισραήλ

Πώς αντιμετώπισαν την επιθετική πολιτική του νεοσύστατου Ισραήλ οι μεγάλοι Εβραίοι διανοητές που έζησαν το Ολοκαύτωμα; Η Χάνα Αρεντ, η πιο σημαντική Εβραία φιλόσοφος του 20ού αιώνα, προειδοποίησε για τα μελλοντικά προβλήματα της πολιτικής του Ισραήλ στο βιβλίο «Ο Αϊχμαν στην Ιερουσαλήμ». Η δίκη του Αϊχμαν αποτέλεσε τη συμβολική στιγμή ίδρυσης του Ισραήλ, υποστηρίζει, αλλά η στρατηγική της ήταν τελείως λάθος. Η ηγεσία περιόρισε την εμβέλεια της δίκης στην ιστορία των Εβραίων και έχασε την ευκαιρία να ολοκληρώσει το έργο του Διαφωτισμού οικοδομώντας μια οικουμενική ανθρωπότητα.

Ο Μπεν-Γκουριόν και ο εισαγγελέας Χάουσνερ, χρησιμοποιώντας τις μαρτυρίες των θυμάτων, συνέθεσαν ένα έπος θυματοποίησης και καταστροφής που θα κατασκεύαζε την ισραηλινή ταυτότητα. Η δίκη χειραγωγήθηκε για να διδάξει «περιττά και παραπλανητικά» μαθήματα Ιστορίας. Υποστήριξε ότι οι Εβραίοι αντιμετώπιζαν πάντα έναν εχθρικό κόσμο και μόνο «η ίδρυση ενός εβραϊκού κράτους τους επέτρεψε να αντεπιτεθούν, όπως έκαναν οι Ισραηλινοί στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, στο Σουέζ και στα σχεδόν καθημερινά επεισόδια στα δυστυχισμένα σύνορα του Ισραήλ». Ο Μπεν-Γκουριόν χρησιμοποίησε τη δίκη «για να ξετρυπώσει άλλους ναζί – ανακαλύπτοντας για παράδειγμα την υποτιθέμενη σχέση μεταξύ των ναζί και ορισμένων Αράβων ηγετών». Την ίδια στιγμή συγχωρούσε την απροθυμία του δυτικογερμανικού κατεστημένου να διώξει τους ναζί. Το 2015, ο Νετανιάχου μιμήθηκε τον προκάτοχό του, κατηγορώντας χωρίς απόδειξη τον Παλαιστίνιο μεγάλο μουφτή της Ιερουσαλήμ ότι πρότεινε στον Χίτλερ τη γενοκτονία των Εβραίων.

Η Αρεντ επέκρινε τα νομικά ελαττώματα της δίκης. Αλλά το αποτέλεσμα ήταν σωστό. Ο Αϊχμαν έπρεπε να εκτελεστεί επειδή συμμετείχε στην εξόντωση των Εβραίων και άλλων εθνών. Η φωνή του φίλου της, Βάλτερ Μπένγιαμιν, ακούγεται καθαρά. Στην «Κριτική της βίας», ο Μπένγιαμιν υποστήριξε ότι το δίκαιο κουβαλάει μέσα του τη βία που το ίδρυσε και τη βία που το διατηρεί. Η βία έχει θαφτεί στα θεμέλια των κρατών ενώ η αστυνομία και τα δικαστήρια συντηρούν τον νόμο. Το Ισραήλ ιδρύθηκε με πράξεις βίας όπως η τρομοκρατία κατά των Αράβων και δεν γινόταν διαφορετικά. Αλλά το κράτος δεν πρέπει να χρησιμοποιεί την ιστορία και το δίκαιο για διδακτικούς σκοπούς. Οταν ο εισαγγελέας διάβασε απόσπασμα του «J' accuse» του Ζολά, η Αρεντ έγινε έξαλλη. Η κραυγή ενάντια στην αδικία ανήκει στο θύμα και δεν πείθει «στο στόμα ενός διορισμένου αξιωματούχου που δεν διακινδυνεύει τίποτα».

Η περιγραφή του Ολοκαυτώματος ως «του πιο φρικτό πογκρόμ της εβραϊκής ιστορίας» και όχι της ανθρωπότητας παρανοεί το ιστορικό μέγεθος και τη φιλοσοφική του καινοτομία. Το Ισραήλ θα έπρεπε να ζητήσει από τα Ηνωμένα Εθνη να δημιουργήσουν ένα διεθνές δικαστήριο, το μόνο φόρουμ που θα μπορούσε να εκπροσωπήσει την ανθρωπότητα και να αποδώσει στο έγκλημα την πραγματική του σημασία. Ετσι δεν θα γινόταν συμβολικά «η σφαγή των Εβραίων πρότυπο για τα εγκλήματα που θα ακολουθήσουν» και τα σύνορά του δεν θα ήταν «δυστυχισμένα».

Οι φόβοι της Αρεντ επιβεβαιώθηκαν. Ο Αυστριακο-Εβραίος Ζαν Αμερί, που είχε βασανιστεί βάναυσα από την Γκεστάπο και είχε σταλεί στο Αουσβιτς, έγραψε το συγκλονιστικό δοκίμιο για το Ολοκαύτωμα «Πέρα από την ενοχή και την εξιλέωση». Ο Αμερί είχε υποστηρίξει ενεργά το Ισραήλ. Αλλά το 1977, έναν χρόνο πριν αυτοκτονήσει, όταν έμαθε για τα συστηματικά βασανιστήρια των Αράβων κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές, έγραψε ότι οι Ισραηλινοί ηγέτες πρέπει να «αναγνωρίσουν ότι η ελευθερία μπορεί να επιτευχθεί μαζί με τον Παλαιστίνιο ξάδελφο, όχι εναντίον του». Ο Πρίμο Λέβι, που περιέγραψε λεπτομερώς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, δήλωσε την ίδια εποχή ότι «το Ισραήλ πέφτει γρήγορα σε πλήρη απομόνωση... Πρέπει να σκεφτούμε ψυχρά τα λάθη της σημερινής άρχουσας τάξης του Ισραήλ. Να απαλλαγούμε από αυτήν».

Ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, Πολωνο-Εβραίος πρόσφυγας από τον ναζισμό, απελπισμένος από την «ιδιωτικοποίηση» του Ολοκαυτώματος από το Ισραήλ, έλεγε ότι δεν αποτελεί «ιδιωτική εμπειρία των Εβραίων. Οι συνθήκες που το έκαναν δυνατό εμφανίζονται και πάλι σε όλο τον κόσμο». Η Αρεντ, ο Αμερί, ο Λέβι, Μπάουμαν απάντησαν προκαταβολικά στον Χάμπερμας. Οσοι τους ακολουθούν επικρίνοντας το Ισραήλ δεν είναι αντισημίτες. Είναι πράξεις αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους και τους Εβραίους και κραυγή αγωνίας για το μέλλον του Ισραήλ. Οι υποστηρικτές της ισραηλινής σκληρότητας έχουν αποκηρύξει τη συμπερίληψη της οικουμενικότητας και δείχνουν τα όρια του φιλελευθερισμού: όποιος δεν μιλάει τη γλώσσα μας, έχει διαφορετική φυλή, φύλο, θρησκεία, αποκλείεται. Ετσι η διαχείριση της ιστορικής μνήμης αποτυγχάνει και το απωθημένο τραύμα επιστρέφει ως AfD, ξενοφοβία, κυνήγι προσφύγων. Ευτυχώς οι χιλιάδες φοιτητές απαντούν καθημερινά στους διάφορους Χάμπερμας.

«Είναι αρκετά πιθανό», έγραφε η Αρεντ, «ότι μια ωραία μέρα μια άκρως οργανωμένη και μηχανοποιημένη ανθρωπότητα θα αποφασίσει δημοκρατικά με απόφαση της πλειοψηφίας ότι για το σύνολο της ανθρωπότητας θα ήταν καλύτερα ορισμένα τμήματά της να εκκαθαριστούν». Ελπίζουμε ότι το Ισραήλ θα ακούσει τους μεγάλους του «προφήτες» και δεν θα καταδικαστεί από τη διεθνή συνείδηση –και το Διεθνές Δικαστήριο– για εκκαθάριση των Παλαιστινίων. Αλλά οι Γερμανοί χάνουν το ηθικό μέρισμα της μεταμέλειάς τους.

*Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Λονδίνου

από:  https://www.efsyn.gr