Κάθε χρόνο από το 1995 στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) πραγματοποιείται μία Παγκόσμια Διάσκεψη όλων των Κρατών του κόσμου με στόχο την αναχαίτιση της κλιματικής και της περιβαλλοντικής κρίσης.
Εν όψει της Παγκόσμιας Διάσκεψης των Μερών για το Κλίμα (COP27) στην Αίγυπτο τον Νοέμβριο (6-18/11), και εν μέσω μίας πληθώρας άλλων κρίσεων (ενέργεια, ακρίβεια, πανδημία και επισιτιστικό), ακτιβιστές, πολιτικοί και διπλωμάτες προσπαθούν να επαναφέρουν την κλιματική αλλαγή στο επίκεντρο του παγκόσμιου διαλόγου.
Γεωπολιτικές εξελίξεις
Με πρόσχημα την ενεργειακή κρίση, η Ευρώπη αναδιπλώνει τις φιλόδοξες κλιματικές πολιτικές της και επενδύει σε νέες υποδομές ορυκτών καυσίμων (π.χ. σταθμούς υποδοχής υγροποιημένου ορυκτού αερίου), καθώς και σε νέες εμπορικές συμφωνίες με εξαγωγικές χώρες όπως η Αίγυπτος, η Αλγερία και το Αζερμπαϊτζάν.
Φαραωνικά και ντε φάκτο εγκαταλελειμμένα έργα, όπως οι αγωγοί MidCat και Eastmed στην Ιβηρική χερσόνησο και την Ανατολική Μεσόγειο αντίστοιχα, ξαναέρχονται σήμερα στο προσκήνιο. Η Ευρώπη έτσι χάνει το διπλωματικό κύρος με το οποίο εισέρχεται στις διαπραγματεύσεις της COP, στις οποίες ιστορικά πιέζει τις υπόλοιπες χώρες να επιταχύνουν την ενεργειακή τους μετάβαση προς καθαρές μορφές ενέργειας.
Σε αυτό το rigor mortis («νεκρική ακαμψία») των ορυκτών καυσίμων φυσικά συμβάλλει και η ριζική ανασύσταση της παγκόσμιας αγοράς που έχει προκαλέσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι προσπάθειες των ευρωπαϊκών χωρών να αντικαταστήσουν ταχέως την εξάρτησή τους από το ορυκτό αέριο έχει πυροδοτήσει μία σειρά νέων επενδύσεων στα πιο ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα, όπως το LNG και ο λιγνίτης.
Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, λοιπόν, και ενώ μία πρόσφατη έρευνα αναδεικνύει πως η συντονισμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών μπορεί να επιταχύνει την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως και κατά 40 χρόνια, η κλιματική διπλωματία συνεχίζει να «παγώνει». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κίνηση της Κίνας να διακόψει τη συνεργασία με τις ΗΠΑ σε θέματα κλιματικής αλλαγής, με αφορμή τις πρόσφατες εντάσεις γύρω από την Ταϊβάν. Παράλληλα, η φετινή Προεδρία της Αιγύπτου στην COP αναμένεται να προωθήσει το αφήγημα περί χρήσης του ορυκτού αερίου ως «μεταβατικό καύσιμο». Μπορεί όμως και να ασκήσει πίεση προς τις χώρες του παγκόσμιου Βορρά για αυξημένη κλιματική δράση.
Γεφυρώνοντας το χάσμα της δράσης
Ο στόχος περιορισμού της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου που συμφωνήθηκε στην COP21 στο Παρίσι ήδη φαίνεται άπιαστος! Περσινή έκθεση του ΟΗΕ καταδεικνύει πως οδεύουμε προς αύξηση της τάξης των 2,7°C ενώ αν δεν υιοθετηθούν ριζικά μέτρα για την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης, η αύξηση μπορεί να αγγίξει τους 4-5°C, κάτι το οποίο δεν συμβαδίζει με τη συνέχιση της οργανωμένης ανθρώπινης κοινωνίας.
Οι φετινοί ακραίοι καύσωνες σε Ευρώπη, Κίνα και Δυτικές ΗΠΑ, καθώς και οι πλημμύρες στο Πακιστάν τροφοδοτούν περαιτέρω το αίσθημα του επείγοντος. Στο πλαίσιο του Mitigation Work Program εν όψει της φετινής COP27, τα κράτη-μέλη πρέπει να υιοθετήσουν πιο φιλόδοξα εθνικά σχέδια για τον περιορισμό των ρύπων του θερμοκηπίου, χαράζοντας παράλληλα και τομεακούς στόχους (για τα κτίρια, το αγροδιατροφικό σύστημα, τις μεταφορές κ.ά.)
Γεφυρώνοντας το χάσμα της χρηματοδότησης
Απαιτείται παράλληλα μία ριζική κλιμάκωση των παγκόσμιων χρηματοδοτήσεων για το κλίμα. Βάσει της αρχής της «Κοινής αλλά Διαφοροποιημένης Ευθύνης», τα κράτη του Παγκόσμιου Βορρά οφείλουν να υποστηρίξουν τα κράτη του Παγκόσμιου Νότου οικονομικά, τεχνικά και πολιτικά ώστε:
■ να πετύχουν τους κλιματικούς τους στόχους (δράση)
■ να θωρακίσουν τις κοινωνίες τους ενάντια στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης (προσαρμογή)
■ να ανακάμψουν από τις ζημιές και απώλειες που ήδη υφίστανται λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και οι οποίες είναι αναπόφευκτες, ανεξάρτητα από τα μέτρα δράσης και προσαρμογής που θα υιοθετηθούν.
Το 2009 στην COP15 στην Κοπεγχάγη οι ανεπτυγμένες χώρες συμφώνησαν στην κοινή ετήσια χρηματοδότηση 100 δισ. δολαρίων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι το 2020. Ο στόχος αυτός –ο οποίος δεν τηρήθηκε- έχει τώρα μετακυλήσει στο 2025.
Οι συζητήσεις στην COP27 θα επικεντρωθούν στο πώς αυτός ο στόχος μπορεί να αυξηθεί, καθώς και στο πώς οι (αυξημένες) χρηματοδοτήσεις θα πρέπει να διαμοιραστούν πιο ισάξια ανάμεσα στην κλιματική δράση και προσαρμογή. Προς αυτή την κατεύθυνση τα κράτη θα συνεχίσουν να διαπραγματεύονται τον καθορισμό ενός Παγκόσμιου Στόχου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Κρίση (Global Goal on Adaptation).
O Χρήστος Βρεττός
Το πιο ευαίσθητο πολιτικά ζήτημα των κλιματικών χρηματοδοτήσεων αποτελεί ο τρίτος πυλώνας, δηλαδή οι ζημιές και απώλειες (loss and damage). Επικαλούμενες τις ζημιές της τάξης των τρισεκατομμυρίων δολαρίων που (θα) υφίστανται οι αναπτυσσόμενες χώρες από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, απαιτούν από τις ανεπτυγμένες χώρες να δημιουργήσουν ένα νέο, ανεξάρτητο ταμείο κλιματικών χρηματοδοτήσεων. Με το σύνθημα #MakePollutersPay, οι αναπτυσσόμενες χώρες προτείνουν οι μεγάλοι ρυπαντές, όπως οι αεροπορικές και οι πετρελαϊκές εταιρείες, να καλύψουν αυτό το χρηματοδοτικό κενό μέσω μέτρων όπως οι παγκόσμιοι φόροι.
Λόγω και όχι παρά τις πολλαπλές και αλληλο-επικαλυπτόμενες κοινωνικές και περιβαλλοντικές κρίσεις, που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, είναι απαραίτητο να σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην COP27. Η κλιματική κρίση υπερτροφοδοτεί τις κοινωνικές ανισότητες, την επισιτιστική ανασφάλεια και τη γεωπολιτική αστάθεια. Πιο πολύ από ποτέ απαιτούνται συντονισμένες, δια-κρατικές δράσεις πάντα με γνώμονα την κοινωνική δικαιοσύνη. Οι πανικόβλητες, μονομερείς, σπασμωδικές κινήσεις (όπως π.χ., οι επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη) απλώς μεταθέτουν το πρόβλημα στο (πολύ κοντινό) μέλλον.
*Ο Χρήστος Βρεττός έχει σπουδάσει Κοινωνική Οικολογία στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και είναι ασκούμενος στο γραφείο του ευρωβουλευτή ΣΥΡΙΖΑ, Πέτρου Κόκκαλη, στο Ευρωκοινοβούλιο, που ασχολείται εκτενώς με περιβαλλοντικά ζητήματα.
πηγη: https://www.efsyn.gr