Σοβαρά “τραυματισμένη” από τις φετινές καταστροφικές πυρκαγιές βγαίνει η Ελλάδα, με εκατομμύρια στρέμματα δάσους καμμένα αλλά και με ορατό τον κίνδυνο μεγάλων πλημμύρων τον ερχόμενο χειμώνα.

Την ίδια στιγμή, μεγάλη είναι και η συζήτηση σχετικά με τα λάθη που έγιναν στη διαχείριση των πύρινων μετώπων, τα οποία ξέφυγαν από κάθε έλεγχο (όπως στη Βαρυμπόμπη, τη Βόρεια Εύβοια, την Αρχαία Ολυμπία, την Ανατολική Μάνη και τα Βίλια) καταστρέφοντας επί μέρες ολόκληρες ό,τι έβρισκαν στο διάβα τους.

Μιλώντας στο tvxs.gr ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, αντιστράτηγος εν αποστρατεία, Ανδριανός Γκουρμπάτσης, αναλύει τα καίρια σφάλματα που έγιναν από τους αρμόδιους φορείς το κρίσιμο προηγούμενο διάστημα.

Το σφάλμα με την υποτίμηση των επίγειων δυνάμεων και οι αναζωπυρώσεις λόγω...εφησυχασμού

«Πέραν του ότι ο μηχανισμός πιαστηκε απροετοίμαστος σε επίπεδο πρόληψης, και στο επίπεδο της αντιμετώπισης των πυρκαγιών είδαμε σοβαρές καθυστερήσεις και παραλείψεις» αναφέρει αρχικά και συνεχίζει:

 
 
 

«Για παράδειγμα, κάθε χρόνο εκδίδεται ο Κώδικας Διαχείρισης Εναέριων Μέσων, που συμμετέχουν στην αεροπυρόσβεση, τόσο των μισθωμένων όσο και του κρατικού στόλου. Αυτός ο κώδικας εκδόθηκε φέτος από το αρχηγείο μέσα στον Ιούλιο. Αυτό και μόνο δείχνει πως ξεκινάει η αντιπυρική περίοδος και δεν υπάρχει αυτός ο κώδικας, με βάση τον οποίο γίνεται η διαχείριση των πτητικών μέσων. Είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, με δεδομένο μάλιστα ότι το δόγμα καταστολής των πυρκαγιών στηρίζεται σήμερα -εσφαλμένα βέβαια, αλλά έτσι συμβαίνει- στην αεροπυρόσβεση. Δηλαδή η πολιτεία ρίχνει μεγάλο βάρος στην αεροπυρόσβεση και επικουρικά στις επίγειες μονάδες. Αυτό είναι λάθος. Οι φωτιές δεν σβήνουν από τα εναέρια μέσα, αλλά από τον πυροσβέστη που θα μπει μέσα. Τα εναέρια μέσα αναχαιτίζουν το μέτωπο, καθυστερούν την εξέλιξή του, επιβραδύνουν την ένταση. Δεν σβήνουν τα εναέρια μέσα. Αν δεν μπει η μπότα του πυροσβέστη μέσα, δεν σβήνει η πυρκαγιά».

Παράλληλα, ο κύριος Γκουρμπάτσης σημειώνει:  «Εκείνο πάντως που είχαμε φέτος ήταν το φαινόμενο των αναζωπυρώσεων. Όχι όμως σε εκείνο το είδος των αναζωπυρώσεων που βλέπουμε όταν είναι σε εξέλιξη ένα μέτωπο και οφείλονται στις κάφτρες, οι οποίες μπορούν να καλύψουν κι ένα χιλιόμετρο σε απόσταση ανάλογα με την ένταση των ανέμων. Αυτός είναι άλλωστε κι ο λόγος που οι αντιπυρικές ζώνες δεν έχουν μεγάλη αξία, καθώς όταν είναι 50 μέτρα δεν μπορούν να εμποδίσουν τις κάφτρες. Το είδαμε και στη Μαλακάσα, όταν η φωτιά πέρασε την Εθνική. Ωστόσο, στα φετινά μεγάλα μέτωπα είδαμε αναζωπυρώσεις, την ώρα που φαινόταν να επιτηρείται η φωτιά. Χαρακτηριστική είναι περίπτωση της Βαρυμπόμπης, όπου η μεγάλη καταστροφή δεν προήλθε από την αρχική εστία, η οποία ξεκίνησε το μεσημέρι της 3ης Αυγούστου. Εκεί είχαμε τέσσερα μέτωπα διαφορετικά, όμως το πρωί της 4ης Αυγούστου υπήρχε ένα μόνο μέτωπο, το οποίο τέθηκε υπό έλεγχο με τη φωτιά να βρίσκεται σε ύφεση. Στις 5 του μηνός υπάρχει αναζωπύρωση με την Πυροσβεστική να την παρουσιάζει ως καινούργια πυρκαγιά στην ίδια περιοχή. Δεν ήταν στην πραγματικότητα καινούργια πυρκαγιά, ήταν αναζωπύρωση το γνωρίζουν οι πάντες, αλλά το παραδέχτηκε και ο πρωθυπουργός στη Βουλή». 

Συνεχίζοντας ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής επισημαίνει: «Το ίδιο φαινόμενο είδαμε και στις φωτιές στην Αιγιάλεια, το είδαμε στην Πελοπόννησο αλλά και στα Βίλια, με την αναζωπύρωση στο Προφήτη Ηλία. Τι συνέβη λοιπόν σε αυτές τις περιπτώσεις; Προσωπικά εκτιμώ ότι ο επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων που είναι αρμόδιος για την επιτήρηση της καθεμιάς περιοχής μετά την οριοθέτηση της πυρκαγιάς (μια επιτήρηση που μπορεί να κρατήσει ακόμη κι ένα μήνα ανάλογα με την έκτασή της) λόγω της άπνοιας επαναπαύτηκε, εκτιμώντας -εσφαλμένα- ότι έχει σβήσει και δεν την επιτήρησε σωστά. Το αποτέλεσμα ήταν με το που θα βγάλει κάποιον αέρα και έχουμε ενίσχυση του ανέμου, να φύγει μια κάφτρα και να υπάρξει αναζωπύρωση της φωτιάς. Αυτό σημαίνει πως δεν έγινε σωστή δουλειά από τις επίγειες δυνάμεις, καθώς δεν έλεγξαν τη φωτιά όπως έπρεπε. Αυτό πρέπει να σημειώσουμε πως αποτελεί ποινικό αδίκημα. Όπως έχω γράψει και σε σχετική μελέτη, που δημοσιεύτηκε σε έγκριτο νομικό περιοδικό, πρόκειται για “δια παραλείψεως τέλεση του εμπρησμού από αμέλεια από τον επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων”. Είναι ακριβώς αυτή η περίπτωση που δεν την φυλάει καλά την φωτιά, διώχνει δυνάμεις κάθε μέρα και ξαφνικά φουντώνει, δεν έχει επαρκείς δυνάμεις εκείνη την ώρα και το μέτωπο ξεφεύγει. Αυτό το είδαμε λοιπόν σε πολλά μέτωπα φέτος».

Το αλαλούμ στο Κέντρο Επιχειρήσεων και η καθυστερημένη επέμβαση

Επιπλέον, στέκεται σε ένα πρόβλημα που παρατηρείται διαχρονικά σε καταστάσεις κρίσης «Μπερδεύτηκε για μια ακόμη φορά η πολιτική ηγεσία με την φυσική στο Κέντρο Επιχειρήσεων. Το είχαμε δει και το 2018 στο Μάτι. Δίνει ο ένας εντολές, δίνει ο άλλος, δίνουν οι πολιτικοί, μπερδεύονται μεταξύ τους, καθώς πολλές από τις εντολές είναι αλληλοσυγκρουόμενες, με αποτέλεσμα να μην ξέρει ο επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων τι πρέπει να κάνει. Αυτό είναι μέγα λάθος. Πρέπει η πολιτική ηγεσία να καταλάβει ότι σε περιπτώσεις κρίσεις επιχειρησιακά κουμάντο κάνει η φυσική ηγεσία. Υπάρχει αρχηγός ή υπαρχηγός της Πυροσβεστικής στο Κέντρο; Αυτός κάνει κουμάντο. Όταν παρεμβαίνουν ο υπουργός, ο υφυπουργός ή ο γενικός γραμματέας τα πράγματα μπερδεύονται. Επικρατεί αλαλούμ κοινώς» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κύριος Γκουρμπάτσης.

 
 

 

Επιπλέον, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον χρόνο παρέμβασης των πυροσβεστικών δυνάμεων, καθώς τονίζει: «Μιλώντας για πέντε μεγάλες πυρκαγιές (Βαρυμπόμπη, Βίλια, Εύβοια, Αρχαία Ολυμπία, Ανατολική Μάνη) παρατηρούμε ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα. Κι αυτό γιατί σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τα μέτωπα δεν αντιμετωπίστηκαν άμεσα στον κρίσιμο χρόνο της έναρξης από τον απαιτούμενο αριθμό πτητικών κι επίγειων δυνάμεων. Να σηκώσεις δηλαδή ταυτόχρονα πέντε ή ακόμη και δέκα εναέρια μέση. Όταν σηκώνεις ένα αεροσκάφος και μετά από ώρα στέλνεις το δεύτερο, επι της ουσίας δεν αντιμετωπίζεις την κατάσταση, καθώς η φωτιά έχει τη δική της δυναμική έχοντας δημιουργήσει το μικροκλίμα, με συνέπεια ακόμη κι αν διαθέσεις πολλές δυνάμεις στη συνέχεια να είναι αδύνατο να την σβήσεις».

Οι ευθύνες της ΔΕΗ και ο κίνδυνος να καταστεί το «112» αναξιόπιστο

Απαντώντας δε σε ερώτηση σχετικά με τις καταγγελίες που “δείχνουν” ανεμογεννήτριες αλλά και αγωγούς ενέργειας ως ένα από τα αίτια πρόκλησης των πυρκαγιών, ο κύριος Γκούρμπατσης λέει: «Μια βασική αιτία που έχουμε φωτιές κάθε χρόνο -όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε άλλες περιπτώσεις όπως για παράδειγμα στην Καλιφόρνια-  αφορά τους αγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας. Πρέπει να γίνει υπογειοποίηση, καθώς -πέραν του γεγονότος πως το δίκτυο είναι ήδη παλιό- αυτοί οι αγωγοί (ακόμη και υψηλής τάσης) περνούν πολλές φορές μέσα από δασικές εκτάσεις. Όταν λοιπόν στην πραγματικότητα τα δέντρα δεν καθαρίζονται, γιατί δεν έχουν πόρους τα δασαρχεία, δημιουργούνται πολλές πυρκαγιές. Να φανταστείτε πως για τη φωτιά στην Κινέτα το 2018 υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ξεκίνησε από αγωγό της ΔΕΗ. Αυτό θα το δούμε πιο αναλυτικά, καθώς ο φάκελος βρίσκεται στον εισαγγελέα. Κάτι ανάλογο ισχύει και με τη μεγάλη φωτιά που έκαψε δεκάδες χιλιάδες στρέμματα στη Δυτική Μάνη το 2014. Και εκεί φέρει ευθύνη η ΔΕΗ».

Τέλος, αναφερόμενος στις εκκενώσεις και το 112, προειδοποιεί για τον κίνδυνο να καταστεί αναξιόπιστο εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης του.

«Φέτος πράγματι δεν είχαμε πολλά θύματα εξαιτίας των προϊόντων της πυρκαγιάς, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στο Μάτι, όπου δεν υπήρξε εντολή για εκκένωση. Εδώ όμως πήγαμε στο άλλο άκρο. Σε πολλές περιπτώσεις έγινε αλόγιστη και χωρίς προϋποθέσεις χρήση του 112 για εκκένωση. Αυτό έγινε στην πραγματικότητα υπό τον φόβο του εισαγγελέα. Προκειμένου δηλαδή να έχουν την ίδια τύχη οι επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων σήμερα, εισηγούνταν την εκκένωση όλων των οικισμών που έβλεπαν πιθανό να πάει η φωτιά, ακόμη κι αν οι πιθανότητες δεν ήταν μεγάλες. Από τη δική του μεριά, ο εκάστοτε δήμαρχος ή περιφερειάρχης, που είναι αρμόδιος για την εκκένωση, έδινε εντολή για εκκένωση και πάλι με τον “φόβο” του εισαγγελέα. Ενώ όμως στις πρώτες περιπτώσεις (στη Βαρυμπόμπη ή την Εύβοια) το σύστημα λειτουργούσε καλά, στη συνέχεια είδαμε να μη φεύγουν όλοι από τα χωριά τους παρά το γεγονός ότι υπήρχε εντολή εκκένωσης. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ πως η διαδικασία της εκκένωσης -επισήμως λέγεται “οργανωμένη απομάκρυνση”- δεν είναι υποχρεωτική αλλά προαιρετική. Δεν μπορούν δηλαδή να σε πάρουν “σηκωτό”. Επ’ αυτού άλλωστε υπάρχουν δυο δόγματα παγκοσμίως, η “υποχρεωτική εκκένωση”, η οποία εφαρμόζεται στις ΗΠΑ, και “προαιρετική”, η οποία εφαρμόζεται στην Αυστραλία» σημειώνει χαρακτηριστικά και καταλήγει:

«Τι διαπιστώσαμε φέτος; Πως με τη διαχείριση που έγινε το σύστημα κατέστη αναξιόπιστο. Αυτό γιατί υπήρξαν πολλοί που δεν υπάκουσαν στην εντολή εκκένωσης και έμειναν πίσω προστατεύοντας και σώζοντας τα σπίτια τους. Η αλόγιστη χρήση λοιπόν του 112 οδηγεί στον κίνδυνο να χαθεί η αξιοπιστία του. Και δεδομένου ότι οι πολίτες πλέον δεν εμπιστεύονται τον κρατικό μηχανισμό για να σώσει την περιουσία τους, σου λέει “γιατί να φύγω, αφού δεν είσαι ικανός να μου το προστατέψεις; Δε φεύγω και θα το προστατέψω μόνος μου”. Κατά συνέπεια, φοβάμαι ότι στο μέλλον θα δίνονται εντολές αλλά ο κόσμος δε θα φεύγει με κίνδυνο να έχουμε θύματα, καθώς είναι πλέον αναξιόπιστο το σύστημα». 
πηγη: https://tvxs.gr