Η πρόσφατη είδηση του 60χρονου άνδρα που καταδικάστηκε στη Θεσσαλονίκη επειδή συνεχόμενα παρακολουθούσε, φωτογράφιζε και παρενοχλούσε μια άτυχη 22χρονη έφερε στη δημόσια συζήτηση τον αγγλικό όρο «stalker», ο οποίος έχει έρθει τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας.

Φυσικά, αν και η ορολογία δεν προϋπήρχε, αντίστοιχα περιστατικά συνέβαιναν, δυστυχώς, πάντοτε. Ακόμα και σήμερα ελληνικός όρος που να αποδίδει επακριβώς την έννοια του «stalking» δεν υπάρχει, όμως η έννοια αυτή έχει επεξηγηθεί στο βιβλίο ψυχολογίας «Trauma, Violence, & Abuse» ως: «ένα σύνολο πράξεων, οι οποίες δημιουργούν παρενόχληση ή εκφοβισμό προς ένα άλλο άτομο».

Τι σημαίνει stalker

Ουσιαστικά, ο stalker είναι ένα άτομο που παρενοχλεί το θύμα του με διάφορες μεθόδους και σε τέτοιο βαθμό, που του προκαλεί φόβο και ανησυχία. Σε ακραίες περιπτώσεις, το θύμα μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει ακόμα και την καθημερινότητά του.

Το σύνολο των συμπεριφορών που χαρακτηρίζουν τον stalker ονομάζεται stalking.

Η πιο χαρακτηριστική συμπεριφορά ενός stalker είναι οι επαναλαμβανόμενες προσπάθειες να επικοινωνήσει με το θύμα, μέσα από κλήσεις, μηνύματα, e-mails και γράμματα. Τα μηνύματα αυτά μπορεί να είναι απειλητικά προς το θύμα, αλλά μπορεί και να εκφράζουν άλλες διαθέσεις (π.χ.: ερωτικές) απέναντι του.

Πολλές φορές, ο stalker παρακολουθεί τον στόχο του μέσω διαδικτύου, σχολιάζει ασταμάτητα τις αναρτήσεις του, ενώ μπορεί να φτιάχνει ακόμα και ψεύτικα προφίλ σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να συνεχίζει την παρακολούθηση, σε περίπτωση που το θύμα τον «μπλοκάρει».

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η παρακολούθηση επεκτείνεται και στην πραγματική ζωή, οπότε και ο θύτης γίνεται η «σκιά» του θύματός του, έξω από το σπίτι του, τη δουλειά του και τις τοποθεσίες στις οποίες συχνάζει. Μόλις ο stalker δει το θύμα, συνήθως το ακολουθεί είτε σιωπηλά και κρυφά, είτε προσπαθώντας να του τραβήξει την προσοχή και να επικοινωνήσει μαζί του.

Ο stalker μπορεί να δίνει δώρα στο θύμα, ή να απειλεί με βία, να προσπαθεί να το καλοπιάσει και στη συνέχεια να προειδοποιεί πως θα κάνει κακό στον εαυτό του, προκειμένου να προκαλέσει τύψεις στο θύμα και να το εξαναγκάσει να του μιλήσει. Συχνά, οι τακτικές αυτές εναλλάσσονται μεταξύ τους, αφήνοντας τον στόχο ακόμα πιο μπερδεμένο και φοβισμένο. Πάντως, οι stalkers σπάνια προξενούν κακό στον εαυτό τους και συνήθως αποτελούν μεγαλύτερη απειλή για το θύμα, το οποίο θα πρέπει να θέσει ως προτεραιότητα τη δική του ασφάλεια.

Τα κίνητρα ενός stalker μπορεί να είναι πολλά:

• Ερωτική διάθεση η οποία δε βρίσκει ανταπόκριση. Ο θύτης θεωρεί ότι με τη συμπεριφορά αυτή μπορεί να «κατακτήσει» το θύμα. Συνήθως (αλλά όχι πάντα) ο θύτης είναι άνδρας και το θύμα γυναίκα.
• Αίσθημα θυμού και ανάγκη για εκδίκηση που νιώθει πρώην ή επίδοξος ερωτικός σύντροφος, τον οποίο το θύμα έχει απορρίψει. Στην περίπτωση αυτή η πιθανότητα σωματικής βίας είναι αυξημένη, καθώς ο stalker αντλεί ικανοποίηση από τον τρόμο του θύματος. Όπως είπαμε και παραπάνω, το θύμα συνήθως είναι γυναίκα και ο θύτης άνδρας.
• Παραισθησιακή προσήλωση, κατά την οποία ο stalker δεν αποδέχεται την απροθυμία του θύματος να σχετιστεί μαζί του και επιμένει στις παρενοχλητικές μεθόδους του.

Stalking: Τι μπορεί να κάνει το θύμα

Πολλές φορές, ο περίγυρος του θύματος μπορεί να προσπαθεί να υποβαθμίσει τη σοβαρότητα του θέματος και να ενθαρρύνει το θύμα να μην λάβει μέτρα ενάντια στον δράστη.

Αξίζει, όμως, να τονίσουμε ψυχολογική βία που δέχονται τα άτομα που βιώνουν το stalking μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος, πανικό, ακόμα και κατάθλιψη, όμως τα θύματα stalking διατρέχουν και κίνδυνο σωματικής, καθώς και σεξουαλικής βίας.

Είναι, λοιπόν, σημαντικό για το θύμα να εμπιστεύεται το ένστικτό του και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα που θα του εξασφαλίσουν την προστασία του.

Βασικές οδηγίες:

• Εάν νιώθετε πως βρίσκεστε σε άμεσο κίνδυνο μη διστάσετε να καλέσετε αμέσως την αστυνομία.
• Κρατήστε αρχείο, στο οποίο θα συμπεριλάβετε όλα τα συμβάντα που σχετίζονται με το stalking, καθώς και όποιες αποδείξεις διαθέτετε (μηνύματα, e-mails κ.τ.λ.).
• Ενημερώστε τον περίγυρό σας για την κατάσταση και ζητήστε από τα άτομα που σας περιβάλλουν να μην δίνουν στον θύτη καμία πληροφορία για εσάς, σε περίπτωση που τα προσεγγίσει.
• Αποφύγετε οποιαδήποτε επικοινωνία με τον stalker και μη δεχθείτε εκκλήσεις του για συνάντηση ακόμα και αν υπόσχεται πως θα είναι η τελευταία φορά.
• Εάν νιώθετε ότι δε μπορείτε να διαχειριστείτε ψυχολογικά την κατάσταση, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

Πρέπει να τονίσουμε ότι και νομικά, το θύμα μπορεί να προχωρήσει σε καταγγελία στις αρμόδιες αρχές, καθότι το stalking μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρότερα εγκλήματα.

Μάλιστα, το 2018 τροποποιήθηκε το άρθρο 333 του Ποινικού μας Κώδικα, στα πλαίσια του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με την Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης 2011) και για πρώτη φόρα στην αιτιολογική έκθεση του Νόμου 4531/2018 αναφέρεται ο όρος «stalking».

Ειδικότερα, ο νόμος αναφέρει ότι: «Τιμωρείται και όποιος, χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνομης πράξης ή παράλειψης, προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία, με την επίμονη καταδίωξη ή παρακολούθησή του, όπως ιδίως με την επιδίωξη διαρκούς επαφής μέσω τηλεπικοινωνιακού ή ηλεκτρονικού μέσου ή με επανειλημμένες επισκέψεις στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περιβάλλον αυτού, παρά την εκπεφρασμένη αντίθετη βούλησή του».

Για την άσκηση της ποινικής δίωξης απαιτείται έγκληση από το θύμα, όπως και στην απειλή, εντός 3 μηνών από την παράνομη συμπεριφορά του δράστη.

www.koutipandoras.grwww.koutipandoras.gr