Με κοινή ανακοίνωσή τους 40 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό ζητούν από την κυβέρνηση την άμεση απόσυρση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης των υπουργείων Εξωτερικών και Μετανάστευσης με την οποία η Ελλάδα ορίζει την Τουρκία ως ασφαλή χώρα για τους πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία, ακυρώνοντας έτσι στην ουσία κάθε ελπίδα αυτών των ανθρώπων για ασφαλή ζωή στην Ευρώπη και θέτοντάς τους αυτόματα στο περιθώριο.

Ενώ ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης έχει δηλώσει ότι πολίτες αυτών πέντε χωρών «αντικειμενικά δεν έχουν λόγο να μη θεωρούν την Τουρκία ασφαλή χώρα», οι οργανώσεις παραθέτουν τέσσερις συγκεκριμένους λόγους που οδηγούν στο αντίθετο ακριβώς συμπέρασμα.

Επιπλέον, οι 40 ΜΚΟ επικαλούνται τη δήλωση της ίδιας της Ευρωπαίας Επιτρόπου αρμόδιας για τη Μετανάστευση, Ίλβα Γιόχανσον, η οποία έχει πρόσφατα δηλώσει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις θα πρέπει να δοθεί εκ νέου πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου.

«Με αυτή την απόφαση πρακτικά παγιώνεται η πολιτική αποποίησης της ευθύνης προστασίας των προσφύγων στην Ευρώπη, ακόμη και των ασυνόδευτων παιδιών, στο πλαίσιο που τέθηκε ήδη από την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, το Μάρτιο του 2016», τονίζουν οι οργανώσεις, παραπέμποντας στα τελευταία διαθέσιμα στατιστικά του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) σύμφωνα με τα οποία το 68% των ασυνόδευτων παιδιών που έχουν εντοπιστεί στην Ελλάδα προέρχονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, τρεις δηλαδή από τις πέντε χώρες προέλευσης που συμπεριλαμβάνονται στην ΚΥΑ.

Οι 40 ΜΚΟ θεωρούν ότι η Ελλάδα και η ΕΕ δεν πρέπει να θεωρούν την Τουρκία ως ασφαλή χώρα για τους πρόσφυγες, για τους εξής τέσσερις λόγους:

 
  1. Η Τουρκία δεν παρέχει τη διεθνή προστασία της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σε άτομα που αιτούνται διεθνή προστασία προερχόμενα από μη Ευρωπαϊκές χώρες (σ.σ. Δηλαδή σε καμία από τις «πέντε»)
  2. Από τον Μάρτιο του 2021 ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και ως εκ τούτου δεν θα προστατεύει πλέον τα θύματα έμφυλης βίας
  3. Σειρά αναφορών έχουν ανά τα χρόνια κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Τουρκία, ακόμη και προς εμπόλεμες ζώνες της Συρίας
  4. Η έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας προϋποθέτει την ύπαρξη ουσιώδους συνδέσμου του αιτούντα άσυλο με τη χώρα αυτή και τη συναίνεση της τρίτης χώρας, προκειμένου να είναι εφικτή η επιστροφή του ατόμου. Αμφότερες οι προϋποθέσεις στην περίπτωση της Τουρκίας δεν συντρέχουν.

Πέμπτος λόγος που όμως μπορεί να θεωρηθεί προσωρινού χαρακτήρα είναι η άρνηση της Τουρκίας από τον Μάρτιο του 2020 να δέχεται την επιστροφή προσφύγων και αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα. «Αυτό έχει ήδη οδηγήσει πρόσφυγες, των οποίων τα  αιτήματα έχουν απορριφθεί ως απαράδεκτα, κατ’ εφαρμογή της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας», σε ένα καθεστώς νομικής αβεβαιότητας, κοινωνικού αποκλεισμού, οικονομικής εξουθένωσης, αστεγίας, αλλά ακόμη και παρατεταμένης κράτησης στη χώρα μας, η οποία κινδυνεύει να μετατραπεί σε φυλακή. Η εφαρμογή της ΚΥΑ θα εξωθήσει ακόμη περισσότερα άτομα στην ίδια κατάσταση», τονίζουν στην ανακοίνωσή τους οι 40 ΜΚΟ.

Εκ νέου αιτήσεις συστήνει η Ευρωπαία Επίτροπος

Επί τέτοιων περιπτώσεων μάλιστα υπάρχουν σχετικές παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και πιο πρόσφατα της ίδιας της Ευρωπαίας Επιτρόπου Εσωτερικών και Μετανάστευσης, Ίλβα Γιόχανσον, σύμφωνα με τις οποίες  θα πρέπει να δίδεται εκ νέου πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, στην οποία θα πρέπει να εξετασθεί η ουσία των αιτημάτων, κατ’ εφαρμογή του ενωσιακού και εθνικού δικαίου.

Συγκεκριμένα, σε επίσημη απάντησή της σε σχετική ερώτηση την 1η Ιουνίου, η Ευρωπαία Επίτροπος παραπέμπει στο άρθρο 38 της Οδηγίας περί Διαδικασιών Ασύλου, αναφέροντας τα εξής: «Σε περιπτώσεις όπου η τρίτη χώρα (σ.σ εν προκειμένω η Τουρκία) δεν επιτρέπει στον αιτούντα να εισέλθει στο έδαφός της, τα κράτη-μέλη θα εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε διαδικασία ασύλου».

Η Επίτροπος σημειώνει ότι σε συμφωνία με αυτή την πρόβλεψη, αιτούντες των οποίων η αίτηση έχει κριθεί απαράδεκτη (σ.σ όπως κάνει ήδη η Ελλάδα με τους Σύρους και στο εξής και με τις άλλες τέσσερις χώρες προέλευσης), μπορούν να καταθέσουν εκ νέου αίτηση.

Επανεξετάζοντας και αποφασίζοντας επί αυτών των αιτήσεων, η Ελλάδα οφείλει να λάβει υπόψη τις συνθήκες που επικρατούν στο χρονικό σημείο της επανεξέτασης των ατομικών αιτήσεων, συμπεριλαμβάνοντας την προοπτική της επιστροφής κατά τη Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας (σ.σ σε αυτή η τελευταία φράση στηρίζει την ΚΥΑ η κυβέρνηση). Στο μεταξύ, οι αιτούντες πρέπει να συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση στις παροχές υποδοχής, υπό τις συνθήκες που ορίζονται από τη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, την ΕΕ και το εθνικό δίκαιο».

Οι οργανώσεις κλείνουν την ανακοίνωσή τους καλώντας την ελληνική Πολιτεία να ανακαλέσει την επίμαχη ΚΥΑ, επισημαίνοντας ότι «σε πλήρη σύμπνοια με το πνεύμα πρόσφατης ανακοίνωσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η “εξωτερικοποίηση” είναι απλώς ένας τρόπος να μετατοπίζονται οι ευθύνες […] και να παρακάμπτονται οι διεθνείς υποχρεώσεις».

Ολόκληρη η ανακοίνωση:

“Ασφαλής” η Τουρκία, ανασφαλείς οι πρόσφυγες:

Η ουσιαστική εξέταση των αιτήσεων ασύλου είναι η μόνη ασφαλής λύση για άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας.

Αθήνα, 14 Ιουνίου 2021: Με νέα ΚΥΑ που εκδόθηκε στις 7 Ιουνίου, η ελληνική Πολιτεία ορίζει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για οικογένειες, άντρες, γυναίκες και παιδιά που αιτούνται διεθνή προστασία στη χώρα μας, προερχόμενοι από πέντε χώρες, ακόμα και με υψηλά ποσοστά αναγνώρισης διεθνούς προστασίας, όπως η Συρία, το Αφγανιστάν και η Σομαλία. Με αυτή την απόφαση πρακτικά παγιώνεται η πολιτική αποποίησης της ευθύνης προστασίας των προσφύγων στην Ευρώπη, ακόμη και των ασυνόδευτων παιδιών, στο πλαίσιο που τέθηκε ήδη από την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, το Μάρτιο του 2016.

Επισημαίνεται ότι η πολιτική αυτή έχει επί χρόνια μετατρέψει τα ελληνικά νησιά σε τόπο εγκλωβισμού χιλιάδων κατατρεγμένων και διωγμένων, με στόχο τη διευκόλυνση της επιστροφής τους σε τρίτες χώρες.

Έχει δε γεννήσει ευρωπαϊκά σύμβολα ντροπής, όπως η Μόρια. Ωστόσο η λύση δεν μπορεί να είναι η επιστροφή εκτοπισμένων ατόμων στην Τουρκία. Η Τουρκία δεν παρέχει την διεθνή προστασία της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σε άτομα που αιτούνται διεθνή προστασία προερχόμενα από μη Ευρωπαϊκές χώρες, ενώ από το Μάρτιο του 2021 ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και ως εκ τούτου δεν θα προστατεύει πλέον τα θύματα έμφυλης βίας, που κινδυνεύουν σε περίπτωση επιστροφής από την Ελλάδα, βάσει της νέας ΚΥΑ.

Τονίζεται, δε, πως σειρά αναφορών έχουν ανά τα χρόνια κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Τουρκία, ακόμη και προς εμπόλεμες ζώνες της Συρίας. Περαιτέρω, η έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας προϋποθέτει την ύπαρξη ουσιώδους συνδέσμου του αιτούντα άσυλο με τη χώρα αυτή και τη συναίνεση της τρίτης χώρας, προκειμένου να είναι εφικτή η επιστροφή του ατόμου. Αμφότερες οι προϋποθέσεις στην περίπτωση της Τουρκίας δεν συντρέχουν.

Η απόφαση περί της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας θα πρέπει να ανακληθεί για τους λόγους που αναφέρθηκαν. Έρχεται δε σε καιρό που, ήδη από τον Μάρτιο του 2020, η Τουρκία δεν δέχεται την επιστροφή προσφύγων και αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα, όπως, εξάλλου, έχει επισημανθεί από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό έχει ήδη οδηγήσει πρόσφυγες, των οποίων τα  αιτήματα έχουν απορριφθεί ως απαράδεκτα, κατ’ εφαρμογή της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας», σε ένα καθεστώς νομικής αβεβαιότητας, κοινωνικού αποκλεισμού, οικονομικής εξουθένωσης, αστεγίας, αλλά ακόμη και παρατεταμένης κράτησης στη χώρα μας, η οποία κινδυνεύει να μετατραπεί σε φυλακή. Η εφαρμογή της ΚΥΑ θα εξωθήσει ακόμη περισσότερα άτομα στην ίδια κατάσταση.

Μάλιστα, όπως έχει επισημανθεί σε σχετικές παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και πιο πρόσφατα από την Επίτροπο Εσωτερικών και Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να δοθεί εκ νέου πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, στην οποία θα πρέπει να εξετασθεί η ουσία των αιτημάτων, κατ’ εφαρμογή του ενωσιακού και εθνικού δικαίου.

Σε πλήρη σύμπνοια με το πνεύμα πρόσφατης ανακοίνωσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, οι οργανώσεις μας επισημαίνουν πως «η “εξωτερικοποίηση” είναι απλώς ένας τρόπος να μετατοπίζονται οι ευθύνες […] και να παρακάμπτονται οι διεθνείς υποχρεώσεις» και καλούν για μια ακόμη φορά τις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές να σεβαστούν την ευθύνη προστασίας των προσφύγων, ώστε να αποφευχθεί και η περαιτέρω διολίσθηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου για το άσυλο και των θεμελιωδών αρχών και αξιών προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Προς αυτό το σκοπό, καλούμε την ελληνική Πολιτεία να ανακαλέσει την από 7 Ιουνίου ΚΥΑ.

Οι υπογράφουσες οργανώσεις

  • Action for education
  • Αλληλεγγύη Λέσβου
  • ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
  • Better Days
  • Γιατροί του Κόσμου - Ελλάδα
  • Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
  • Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών
  • ECHO100PLUS
  • ΕΛΙΞ
  • Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ)
  • Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι
  • Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
  • Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών
  • Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων
  • Equal Rights Beyond Borders
  • Europe Must Act
  • European Lawyers in Lesvos (ELIL)
  • Fenix - Humanitarian Legal Aid
  • HumanRights360
  • Human Rights Legal Project
  • International Rescue Committee (IRC)
  • INTERSOS
  • INTERSOS Hellas
  • Ίριδα - Κέντρο Γυναικών
  • Κέντρο Διοτίμα
  • Legal Centre Lesvos
  • Lighthouse Relief
  • ΜΕΤΑδραση - Δράση για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη
  • Mobile Info Team (MIT)
  • Odyssea
  • Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων
  • Refugees International
  • Refugee Law Clinic Berlin
  • Refugee Legal Support (RLS)
  • Refugee Rights Europe (RRE)
  • Samos Volunteers
  • SolidarityNow
  • Still I Rise
  • Terre des hommes Hellas
  • Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)
πηγη: https://tvxs.gr