Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 09 Ιαν 2023
Πόλεις ασύλου
Κλίκ για μεγέθυνση















AP Photo/Petros Giannakouris



09.01.2023, 14:35


 
Οι σύγχρονες ικέτιδες που δραπετεύουν από την καταπίεση, τον θάνατο, τους βομβαρδισμούς πρέπει να φιλοξενηθούν από το Αργος των ημερών μας. Πρέπει οι πόλεις της Ευρώπης και της Ελλάδας να γίνουν καταφύγια και χώροι εγκατάστασης των νέων Δαναΐδων. Η φιλοξενία δεν μπορεί να σημαίνει μόνο φροντίδα για προσωρινή διαμονή αλλά να προβλέπει ένταξη, συνύπαρξη και αφομοίωση, όπως ορίζουν οι αξίες της ηθικής και της αλληλεγγύης

Επειτα από 50 χρόνια στην Αγγλία αισθάνομαι συχνά ντροπή για την πατρίδα μου διαβάζοντας τις εφημερίδες και βλέποντας τα νέα. Επαναπροωθήσεις στις βάρκες των προσφύγων, καταστολή στη θάλασσα και την ξηρά, φράγματα και αγριότητες στα σύνορα, ακροδεξιοί στα νησιά. Η αγγλική κυβέρνηση παίρνει μαθήματα για την αντιμετώπιση των προσφύγων στη Μάγχη και κάνει copy-paste τον νόμο Μηταράκη. Αυτά που χτίσαμε από το 2015 ώς το 2019, η περηφάνια και οι έπαινοι για την αξιοπρέπεια του λαού μας, βυθίζονται στα νερά του Αιγαίου. Μαζί με τους πάνω από 20.000 που έχασαν τη ζωή τους στη Μεσόγειο και το Αιγαίο τα τελευταία έξι χρόνια. Από θάλασσα των ιδεών και του εμπορίου, στο μέσο της Γης, η Μεσόγειος έγινε πλωτό νεκροταφείο. Κι εμείς από Ελλάδα της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς και του ορθού λόγου γίναμε μέσα σε λίγους μήνες παράδειγμα προς αποφυγή. Ας δούμε την αντίθετη πλευρά.

Η μεγαλύτερη συνεχής θρησκευτική λειτουργία πραγματοποιήθηκε στην ευαγγελική εκκλησία Μπέθελ στη Χάγη στα τέλη του 2018. Μια αρμενική οικογένεια που ζούσε στη χώρα για πολλά χρόνια αλλά είχε απορριφθεί το αίτημά της για άσυλο, βρήκε καταφύγιο στο εκκλησία τον Οκτώβριο του 2018. Η λειτουργία διήρκεσε 97 ημέρες και 1.000 ιερείς πήραν μέρος. Ενας αρχαίος ολλανδικός νόμος απαγορεύει στην αστυνομία να διακόπτει τις εκκλησιαστικές λειτουργίες. Η συνεχής λειτουργία προστάτευσε την οικογένεια. Στις 28 Ιανουαρίου 2019, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα επιτραπεί η παραμονή στην οικογένεια και σε 630 παρόμοιες περιπτώσεις. Σε μια παρόμοια ιστορία, η Francisca Lino, μια Μεξικανή μητέρα έξι παιδιών, αναζήτησε καταφύγιο σε μια εκκλησία του Σικάγου για να αποφύγει την απέλαση το 2017. Εζησε στην εκκλησία τέσσερα χρόνια έως ότου μορατόριουμ στις απελάσεις του Μπάιντεν τής επέτρεψε να γυρίσει στο σπίτι της τον Ιανουάριο 2021.

Μια σύντομη ιστορία

Το άσυλο έρχεται από παλιά και είναι ελληνικός θεσμός. Ανέκαθεν ναοί και πόλεις αποτέλεσαν χώρο ασύλου και προστασίας των διωκόμενων. Η παράδοση ξεκινάει με τις έξι «πόλεις-καταφύγια» που ονομάζει το «Δευτερονόμιο» και τις τελετουργίες ασύλου και ικεσίας της Αρχαίας Ελλάδας. Στις πόλεις ασύλου μπορούν να καταφύγουν όσοι διώκονται για αδικήματα, συνήθως για ανθρωποκτονία, και να ζητήσουν προστασία. Ο ικέτης εξετάζεται για την καταγγελία εναντίον του και αν αποδειχτεί ότι δεν είχε δόλο, ότι δεν είχε διαπράξει δολοφονία, προστατεύεται από τους συγγενείς του θύματος και το αρχέγονο lex talionis – οφθαλμόν αντί οφθαλμού.

Ανάλογος θεσμός ασύλου και ικεσίας υπάρχει και στην Αρχαία Ελλάδα. Κάποιος που διάπραξε αδίκημα ή καταδιώκεται μπορεί να ζητήσει άσυλο, προστασία από τη βλάβη (συλή). Το άσυλο ζητείται σε ναό ή πόλη, ακολουθεί ορισμένες τελετουργικές πράξεις και δίνεται με τις ευλογίες του Ικέσιου Δία, θεού του ασύλου. Πολλά παραδείγματα ικεσίας υπάρχουν στον Ομηρο ενώ οι «Ικέτιδες», το αριστούργημα του Αισχύλου, περιγράφει τις διαδικασίες του θεσμού. Οι πενήντα κόρες του Δαναού ζητούν άσυλο στο Αργος από τον βασιλιά Αίγισθο για να αποφύγουν τον αιμομικτικό γάμο με τους γιους του Αιγύπτου. Ο φρόνιμος βασιλιάς διστάζει αρχικά, γιατί φοβάται επίθεση των βαρβάρων για να πάρουν τις κόρες. Αν τις διώξει όμως, θα ασεβήσει στον Ξένιο Δία. Οι κόρες απειλούν ότι θα κρεμαστούν από τα αγάλματα, κάτι που θα φέρει κατάρα στο Αργος. Ο βασιλιάς βάζει το ερώτημα στη λαϊκή συνέλευση, η απόφαση της οποίας έχει δεσμευτικό χαρακτήρα. Οι ικέτιδες γεμίζουν τους ναούς με κλαδιά ελιάς κερδίζοντας τη συμπάθεια των Αργιτών οι οποίοι ψηφίζουν να τους δώσουν προστασία. Ετσι η πόλη τις αποδέχεται, τις προστατεύει από το κακό και παίρνει την ευλογία του θεού.

Στη νεωτερικότητα, με την παγίωση της κρατικής κυριαρχίας και επικράτειας, το άσυλο, ως πολιτικό τώρα, γίνεται προνόμιο και ένδειξη του κράτους αλλά στην πραγματικότητα εργαλείο των ιδεολογικών αντιπαλοτήτων. Η περίφημη Συνθήκη της Γενεύης για τους πρόσφυγες είναι κλασικό δημιούργημα του Ψυχρού Πολέμου. Ισχύει μόνο στην Ευρώπη (επεκτάθηκε στην υφήλιο μόλις το 1967) και έχει σαφές ιδεολογικό πρόσημο. Εισάγεται για να επιτραπεί η αποδοχή στη Δύση των διωκόμενων από τα νεοσύστατα κομμουνιστικά καθεστώτα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι προβλέψεις του αναφέρουν ως λόγο απόδρασης από το κράτος της ιθαγένειας τις πολιτικές, ιδεολογικές ή θρησκευτικές διώξεις του αιτούμενου άσυλο. Επιβάλλουν επίσης την εξατομικευμένη διαδικασία εξέτασης της αίτησης, αποκλείοντας έτσι οποιονδήποτε φεύγει από τη χώρα του για να βελτιώσει τη ζωή του. Το άσυλο γίνεται λοιπόν νομικός θεσμός αλλά από την άλλη περιορίζεται και ως προς την έκταση και την έντασή του.

«Πόλεις-καταφύγια»

Ανέκαθεν ήταν οι πόλεις που αποτέλεσαν τον ουσιαστικό χώρο ασύλου και προστασίας των διωκόμενων. Πριν από την εμπέδωση της κρατικής κυριαρχίας οι πόλεις της Ιταλίας και αργότερα οι χανσεατικές πόλεις στη Βόρεια Θάλασσα, μήτρες της ευρωπαϊκής αστικοποίησης, έδιναν άσυλο σε διωκόμενους. Η πόλη-άσυλο αναγνωρίζει ότι η εγκατάσταση και αφομοίωση προσφύγων και μεταναστών γίνεται κυρίως στον αστικό ιστό, εκεί που η ανωνυμία και η προστασία της ιδιωτικότητας επιτρέπουν στους τραυματισμένους πρόσφυγες να αποκτήσουν σταδιακά τα απαραίτητα θεμέλια για μια ζωή στην ξενιτιά που προορίζεται να γίνει δεύτερη πατρίδα.

Επτά αμερικανικές Πολιτείες και περίπου εβδομήντα πόλεις, όπως το Σαν Φρανσίσκο, το Σικάγο και η Νέα Υόρκη, έχουν χαρακτηριστεί «πόλεις-καταφύγιο» (sanctuary cities) και αρνούνται να συνεργαστούν με τις αρχές μετανάστευσης. Τοπικοί κανονισμοί απαγορεύουν τη συνεργασία με τις ομοσπονδιακές αρχές μετανάστευσης. Απαγορεύουν τους πολιτειακούς και δημοτικούς υπαλλήλους της αστυνομίας να ανακρίνουν άτομα για το μεταναστευτικό τους καθεστώς και απορρίπτουν αιτήματα της αρχής μετανάστευσης να συλλαμβάνουν μετανάστες χωρίς έγγραφα.

Στην Ευρώπη, 80 πόλεις ασύλου, μεταξύ των οποίων η Βαρκελώνη, το Αμστερνταμ, το Βερολίνο, το Σέφιλντ και η Γλασκόβη, υποδέχονται πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Οι πόλεις χρησιμοποιούν δημοτικούς κανονισμούς και νομικά κενά για να επεκτείνουν την κοινωνική πρόνοια στους πρόσφυγες που διώκονται από το κράτος. Οι εκκλησίες επίσης λειτουργούν ως τόποι ασύλου, συνεχίζοντας την αρχαία πρακτική. Οι περισσότερες κυβερνήσεις βέβαια αντιπαθούν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, σε αντίθεση με τις πόλεις. Ο πρόεδρος Τραμπ μισούσε την πρωτοβουλία των πόλεων-καταφύγια και προσπάθησε να τις ποινικοποιήσει. Αλλά η πανάρχαια ηθική ευθύνη δεν καταργείται εύκολα.

Οι σύγχρονες ικέτιδες που δραπετεύουν από την καταπίεση, τον θάνατο, τους βομβαρδισμούς πρέπει να φιλοξενηθούν από το Αργος των ημερών μας. Πρέπει οι πόλεις της Ευρώπης και της Ελλάδας να γίνουν καταφύγια και χώροι εγκατάστασης των νέων Δαναΐδων. Η φιλοξενία δεν μπορεί να σημαίνει μόνο φροντίδα για προσωρινή διαμονή αλλά να προβλέπει ένταξη, συνύπαρξη και αφομοίωση, όπως ορίζουν οι αξίες της ηθικής και της αλληλεγγύης. Πόλεις που γνώρισαν στο παρελθόν και ζουν και σήμερα το δράμα της προσφυγιάς και της ικεσίας πρέπει να συμμετάσχουν σε πρωτοβουλία υποδοχής για τις νέες ικέτιδες. Η Λέσβος, η Κως, το Πέραμα, η Νέα Σμύρνη, ο Πειραιάς, η Καβάλα μπορούν να πάρουν πρωτοβουλία και να καλέσουν τις πόλεις της Ευρώπης σε μια Διεθνή Πόλεων Ασύλου. Η Εκκλησία πρέπει να θυμηθεί την ιερότητα της προστασίας στους κατατρεγμένους. Το άσυλο αποτελεί το θεμέλιο της ηθικής, κάθε μορφής ηθικής, θρησκευτικής, δεοντολογικής ή ωφελιμιστικής. Το πρόσωπο του άλλου που υποφέρει είναι αυτό που βρίσκεται πίσω από την ταυτότητα καθενός μας. Αλλά γι’ αυτό στα επόμενα.

*Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, διευθυντής του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς»

πηγη: https://www.efsyn.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου